Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nâng cao lợi thế cạnh tranh của VNPT mảng viễn thông đến 2010

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ Tp. HCM ________________ Nguyeãn Thò Thanh Sôn MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH CUÛA VNPT MAÛNG VIEÃN THOÂNG ÑEÁN 2010 Chuyeân ngaønh: Quaûn trò kinh doanh Maõ soá: 60.34.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: T.S. NGOÂ QUANG HUAÂN Tp Hoà Chí Minh – Naêm 2007

2 MUÏC LUÏC DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU........................................................7 DANH MUÏC CAÙC HÌNH VEÕ ÑOÀ THÒ...............................................8 LÔØI MÔÛ ÑAÀU.......................................................................................9 CHÖÔNG 1 :LYÙ THUYEÁT VEÀ LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH VAØ TÌNH HÌNH KINH TEÁ VIEÄT NAM NOÙI CHUNG .........................11 1.1 Lyù thuyeát veà lôïi theá caïnh tranh.....................................................11 1.1.1 Khaùi nieäm veà lôïi theá caïnh tranh.....................................................11 1.1.2 Caùc nguoàn löïc taïo lôïi theá caïnh tranh..............................................12 1.1.3 Caùc nhaân toá taùc ñoäng hình thaønh lôïi theá caïnh tranh.......................12 1.1.4 Phaân tích moâ hình naêm aùp löïc caïnh tranh cuûa Michael Porter.......18 1.2 Tình hình kinh teá Vieät Nam noùi chung..........................................19 1.2.1 Tình hình kinh teá hieän taïi................................................................19 1.2.1.1 Caùc thaønh töïu...........................................................................19 1.2.1.2 Caùc maët haïn cheá ......................................................................21 1.2.2 Döï baùo tình hình kinh teá phaùt trieån trong nhöõng naêm tôùi...............22 1.3 Toùm taét chöông I...........................................................................24 CHÖÔNG 2 :THÒ TRÖÔØNG VIEÃN THOÂNG- COÂNG NGHEÄ THOÂNG TIN VIEÄT NAM VAØ THÖÏC TRAÏNG CUÛA TAÄP ÑOØAN BÖU CHÍNH VIEÃN THOÂNG VNPT HIEÄN NAY............................25 2.1 Thò tröôøng vieãn thoâng - coâng ngheä thoâng tin Vieät Nam hieän nay .25 2.1.1 Caùc dòch vuï vieãn thoâng – coâng ngheä thoâng tin hieän taïi..................28

3 2.1.2 Caùc nhaø khai thaùc dòch vuï vieãn thoâng – coâng ngheä thoâng tin hieän taïi ............................................................................................................. 31 2.1.3 Thò phaàn hieän taïi giöõa caùc nhaø khai thaùc........................................36 2.1.4 Tình hình caïnh tranh .......................................................................43 2.1.5 Döï baùo thò tröôøng vieãn thoâng trong moät vaøi naêm tôùi......................44 2.1.6 Ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh vieãn thoâng Vieät Nam hieän taïi, thoâng qua phaân tích moâ hình naêm aùp löïc caïnh tranh cuûa Michael Porter 48 2.1.6.1 Aùp löïc caïnh tranh trong noäi boä ngaønh......................................48 2.1.6.2 Aùp löïc töø phía khaùch haøng........................................................49 2.1.6.3 Aùp löïc töø phía nhaø cung caáp.....................................................50 2.1.6.4 Aùp löïc töø saûn phaåm thay theá.....................................................51 2.1.6.5 Raøo caûn thaâm nhaäp thò tröôøng..................................................51 2.2 Thöïc traïng Taäp Ñoøan Böu Chính Vieãn Thoâng VNPT hieän nay....54 2.2.1 Lòch söû phaùt trieån VNPT.................................................................54 2.2.2 Moâ hình Taäp Ñoøan..........................................................................55 2.2.3 Thöïc traïng cuûa Taäp Ñoøan Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam ñöôïc phaân tích qua caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán lôïi theá caïnh tranh cuûa VNPT ..... 55 2.2.3.1 Ñieàu kieän veà caùc yeáu toá saûn xuaát cuûa VNPT ............................57 2.2.3.2 Ñieàu kieän veà nhu caàu................................................................ 65 2.2.3.3 Tính chaát cuûa thò tröôøng ngaønh ................................................65 2.2.3.4 Söï phaùt trieån cuûa ngaønh hoã trôï ................................................67 2.2.3.5 Vai troø cuûa nhaø nöôùc................................................................ 68 2.3 Toùm taét chöông II..........................................................................69

4 CHÖÔNG 3 :CAÙC GIAÛI PHAÙP GIÖÕ VÖÕNG VAØ NAÂNG CAO LÔÏI THEÁ CAÏNH TRANH CUÛA VNPT............................................71 3.1 Xaây döïng chieán löôïc phaùt trieån cuûa VNPT veà maûng vieãn thoâng ñeán naêm 2010 ......................................................................................... 71 3.1.1 Ma traän IEF.....................................................................................71 3.1.2 Ma traän EFE....................................................................................73 3.1.3 Ma traän hình aûnh caïnh tranh...........................................................74 3.1.4 Ma traän SWOT................................................................................76 3.1.5 Ma traän vò trí chieán löôïc caïnh tranh vaø ñaùnh giaù hoaït ñoäng SPACE . ......................................................................................................... 78 3.2 Caùc giaûi phaùp giöõ vöõng vaø naâng cao lôïi theá caïnh tranh cuûa VNPT 81 3.2.1 Nhoùm giaûi phaùp lieân quan ñeán toå chöùc quaûn lyù vaø nguoàn nhaân löïc 81 3.2.1.1 Toå chöùc hoaït ñoäng hieäu quaû..................................................... 81 3.2.1.2 Naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc.......................................82 3.2.1.3 Toå chöùc trung taâm chaêm soùc khaùch haøng hieäu quaû..................83 3.2.2 Nhoùm giaûi phaùp lieân quan ñeán thöông hieäu, uy tín cuûa doanh nghieäp ......................................................................................................... 84 3.2.2.1 Xaây döïng thöông hieäu...............................................................84 3.2.2.2 Xaây döïng doanh nghieäp höôùng ñeán khaùch haøng.......................86 3.2.2.3 Xaây döïng doanh nghieäp höôùng ñeán thò tröôøng..........................87 3.2.2.4 Xaây döïng maïng löôùi phaân phoái lôùn ..........................................88 3.2.2.5 Chính saùch giaù haáp daãn............................................................90

5 3.2.3 Nhoùm giaûi phaùp nghieân cöùu ñaàu tö naâng cao chaát löôïng saûn phaåm vaø saûn phaåm môùi........................................................................................... 90 3.2.3.1 Naâng cao chaát löôïng maïng löôùi ...............................................90 3.2.3.2 Nghieân cöùu ñaàu tö cho saûn phaåm môùi ......................................91 3.2.4 Nhoùm giaûi phaùp phaùt trieån thò tröôøng môi ......................................92 3.2.4.1 Höôùng ra thò tröôøng theá giôùi ....................................................92 3.2.4.2 Môû ra moät thò tröôøng vieãn thoâng môùi ngay trong thò tröôøng noäi ñòa ................................................................................................. 93 3.3 Toùm taét chöông III ........................................................................94 KEÁT LUAÄN.........................................................................................95 PHUÏ LUÏC A PHUÏ LUÏC B PHUÏ LUÏC C PHUÏ LUÏC D TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

6 DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT VNPT : Toång Coâng Ty Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam, vieát taét cuûa töø Viet Nam Posts and Telecommunications. FPT : Teân thöông hieäu cuûa Coâng Ty Coå phaàn Phaùt Trieån Ñaàu Tö Coâng Ngheä SPT : Coâng Ty Coå Phaàn Dòch Vuï Böu Chính Vieãn Thoâng Saøi Goøn, vieát taét cuûa töø Saigon Posts and Telecommunications. Viettel : Teân thöông hieäu cuûa Toång Coâng ty Vieãn Thoâng Quaân Ñoäi ETC : Coâng Ty Thoâng Tin Vieãn Thoâng Ñieän Löïc, vieát taét cuûa töø Electric Telecom Company. HT : Coâng Ty Coå Phaàn Vieãn Thoâng Haø Noäi, vieát taét cuûa HaNoi Telecom. Vishipel : Teân thöông hieäu cuûa Coâng Ty Thoâng Tin Ñieän Töû Haøng Haûi. CNH-HÑH : Coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. DN : Doanh nghiệp. DT : Doanh thu. ÑT : Ñieän thoaïi. VoIP : Dòch vuï ñieän thoaïi vieãn thoâng söû duïng giao thöùc IP. IXP : Dòch vuï keát noái Internet. ISP : Dòch vuï truy nhaäp Internet. OSP : Dòch vuï öùng duïng Internet.

7 DANH MUÏC CAÙC BAÛNG BIEÅU Baûng 2-1 Caùc dòch vuï ñuôïc cung caâáp bôûi caùc doanh nghieäp ...............................35 Baûng 2-2 Soá lieäu thueâ bao ñieän thoaïi coá ñònh thôøi ñieåm thaùng 06/2006 .............37 Baûng 2-3 Soá lieäu thò phaàn ñieän thoaïi di ñoäng thaùng 03/2006 ..............................38 Baûng 2-4 Soá lieäu thueâ bao Internet qui ñoåi thaùng 11/2006.................................40 Baûng 2-5 Toång hôïp döï baùo soá löôïng phaùt trieån caùc dòch vuï vieãn thoâng cuûa Vieät Nam ñeán naêm 2010....................................................................................... 47 Baûng 2-6 Chæ soá veà vieãn thoâng cuûa caùc nöôùc Asian ............................................65 Baûng 2-7 Ñaëc ñieåm toång quaùt cuûa caùc loaïi hình dòch vuï vieãn thoâng treân thò tröôøng hieän nay ............................................................................................. 67 Baûng 3-1 Ma traän IFE cuûa VNPT hieän nay.........................................................72 Baûng 3-2 Ma traän EFE cuûa VNPT hieän nay........................................................74 Baûng 3-3 Ma traän hình aûnh caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp vieãn thoâng hieän nay................................................................................................................. 76 Baûng 3-4 Ma traän SWOT cuûa VNPT hieän nay....................................................78

8 DANH MUÏC CAÙC HÌNH VEÕ ÑOÀ THÒ Hình 1-1 Moâ hình vieân kim cöông veà caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa Michael Porter............................................................................... 15 Hình 2-1 Caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa ngaønh vieãn thoâng Vieät Nam ...................26 Hình 2-2 Tăng trưởng thueâ bao ñieän thoại theo năm...........................................26 Hình 2-3 Taêng tröôûng thueâ bao theo thaùng naêm 2007 ........................................27 Hình 2-4 Maät ñoä ñieän thoaïi tính treân 100 daân theo thaùng naêm 2007...................27 Hình 2-5 Khaùi quaùt caùc dòch vuï vieãn thoâng- coâng ngheä thoâng tin.......................28 Hình 2-6 Saùu hình aûnh logo cuûa caùc doanh nghieäp vieãn thoâng hieän nay.............35 Hình 2-7 Thò phaàn ñieän thoaïi coá ñònh thaùng 06/2006 ..........................................37 Hình 2-8 Thò phaàn ñieän thoaïi di ñoäng thaùng 03/2006 ..........................................38 Hình 2-9 Thò phaàn ñieän thoaïi Internet thaùng 11/2006.........................................41 Hình 2-10 Thò phaàn VoIP thaùng 11/2004 .............................................................42 Hình 2-11 Moâ hình Taäp Ñoaøn VNPT..................................................................55 Hình 2-12 Tyû troïng doanh thu ngaønh Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam 2006..56 Hình 2-13 Tyû troïng chi phí trong doanh nghieäp vieãn thoâng................................57 Hình 2-14 Logo cuûa Taäp Ñoaøn VNPT.................................................................63 Hình 3-1 Ma traän vò trí chieán löôïc caïnh tranh vaø ñaùnh giaù hoaït ñoäng SPACE....78 Hình 3-2 Maãu xe phöông tieän vaän chuyeån thoáng nhaát cuûa VNPT.......................89 Hình 3-3 Maãu thieát keá chung trang trí noäi thaát cho heä thoáng cöûa haøng VNPT...90

9 LÔØI MÔÛ ÑAÀU Vì lyù do quan troïng cuûa ngaønh thoâng tin lieân laïc, Böu ñieän Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp ngay töø buoåi sô khai cuûa nöôùc Vieät Nam Daân Chuû Coäng Hoøa, vaøo ngaøy 15 thaùng 08 naêm 1945. Traûi qua bao thaêng traàm cuûa lòch söû ngaønh Böu Ñieän ñaõ hoaøn thaønh söù maïng cuûa mình trong hai cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp vaø ñeá quoác Myõ, noái lieàn thoâng tin lieân laïc trong moïi mieàn cuûa ñaát nöôùc, goùp phaàn khoâng nhoû cho thaéng lôïi lòch söû cuûa daân toäc. Böôùc vaøo thôøi bình, ñaëc bieät laø töø sau thôøi kyø ñoåi môùi, ngoaøi nhieäm vuï phuïc vuï Böu Ñieän Vieät Nam coøn nhieäm vuï nöõa laø kinh doanh coù lôïi nhuaän vaø mang laïi phoàn vinh cho ñaát nöôùc, baèng caùc saûn phaåm vaø dòch vuï vieãn thoâng cung caáp cho khaùch haøng söï thoaû maõn cao nhaát, coù nghóa laø mang laïi lôïi nhuaän cao nhaát. Trong xu theá hoäi nhaäp vaø caïnh tranh, xuaát hieän töø thaäp nieân 90 cuûa theá kyû thöù hai möôi, ñeå xoaù ñi cô cheá ñoäc quyeàn cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, moät cô cheá chæ phuø hôïp trong thôøi chieán, chính phuû Vieät Nam ñaõ môû cöûa taïo ñieàu kieän cho moïi thaønh phaàn kinh teá ñeàu coù theå hoaït ñoâng coâng baèng vôùi nhau tröôùc phaùp luaät ñeå taïo ra nhieàu cuûa caûi vaät chaát xaõ hoäi, vaø ñaây cuõng chính laø ñoäng cô ñeå caùc doanh nghieäp caïnh tranh laønh maïnh vôùi nhau taïo ra saûn phaåm dòch vuï ngaøy caøng chaát löôïng. Chính vì lyù do ñoù maø trong lónh vöïc vieãn thoâng chính phuû cuõng ñaõ taïo ra moät cô cheá môùi: Böu Ñieän Vieät Nam taùch ra laøm hai chöùc naêng phaân bieät, ñoù laø Boä Böu Chính Vieãn Thoâng coù chöùc naêng quaûn lyù haønh chaùnh ñoái vôùi ngaønh vieãn thoâng vaø caùc doanh nghieäp vieãn thoâng coù chöùc naêng hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Ñeán nay thì VNPT laø moät trong saùu doanh nghieäp coù chöùc naêng, vai troø vaø hoaït ñoäng xaûn xuaát kinh doanh caïnh tranh vôùi nhau trong lónh vöïc vieãn thoâng. Vaäy thì maëc duø laø moät doanh nghieäp coù lòch söû hôn 60 naêm trong ngaøy vieãn thoâng, nhöng vôùi hôn 55 naêm trong cô cheá ñoäc quyeàn, vôùi boä maùy toå chöùc coàng keành, coøn ñang laãn loän giöõa kinh doanh vaø phuïc vuï, phaûi chuyeån mình thay ñoåi nhö theá naøo ñeå khoâng bò caùc ñaøn em vöôït qua. Sinh sau ñeû muoän khoâng phaûi khoâng coù lôïi theá: naêng ñoäng linh hoaït laïi laø con ñeû cuûa thôøi kyø caïnh tranh, hôn nöõa coøn ñöôïc chính phuû taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi phaùt trieån, neân raát mau thích öùng vaø coù phaûn öùng kòp thôøi vôùi caùc thaùch thöùc, Do ñoù ñeå giöõ ñöôïc lôïi theá caïnh tranh vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh, thì VNPT khoâng ñöôïc töï baèng loøng vôùi thò phaàn hieän coù (treân 94%), phaûi tìm hieåu moïi khía caïnh cuûa caùc ñoái thuû hieän coù vaø tieàm naêng, coù nhöõng chieán löôïc ñoùn ñaàu ñeå ngaøy

10 caøng naâng cao lôïi theá caïnh tranh cuûa mình, chieám lónh thò tröôøng trong nöôùc vaø vöôn ra caû thò tröôøng trong khu vöïc vaø xa hôn nöõa laø thò tröôøng theá giôùi, Ñoù chính laø lyù do cuûa ñeà taøi luaän vaên naøy, vôùi muïc tieâu tìm hieåu thò tröôøng vieãn thoâng hieän taïi, tieàm naêng phaùt trieån trong töông lai, tìm ra caùc giaûi phaùp ñeå naâng cao lôïi theá caïnh tranh cuûa VNPT, ñaây cuõng laø moät hieän thöïc cuûa doanh nghieäp nhaø nöôùc chuyeån mình, thay ñoåi caû veà chaát vaø löôïng cho phuø hôïp vôùi xu theá thôøi ñaïi, theo chuû tröông chính saùch kinh teá cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc. Ñeå phuïc vuï cho muïc tieâu nghieân cöùu, luaän vaên söû duïng phaïm vi nghieân cöùu thò tröôøng vieãn thoâng xuyeân suoát 64 tænh thaønh cuûa Vieät Nam, coù so saùnh moät soá chæ tieâu vieãn thoâng vôùi moät soá nöôùc trong khu vöïc vaø quoác teá nhö: Trung Quoác, Thaùi Lan, Myõ, Chaâu Aâu. Caên cöù treân soá lieäu thöù caáp taïi caùc trang web chuyeân ngaønh, nieân giaùm thoáng keâ 2004 cuõa Toång Cuïc Thoáng Keâ, Toång Hôïp Baùo Chí Tuaàn cuûa Boä Böu Chính Vieãn Thoâng, tôø Tinh Nhanh cuûa Taäp Ñoaøn Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam VNPT, ngoaøi ra luaän vaên coøn söû duïng keát quaû phaân tích töø soá lieäu sô caáp cuûa hôn 130 maãu ñieàu tra veà caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán möùc ñoä caïnh tranh cuûa ngaønh vieãn thoâng Vieät Nam hieän nay. Phöông phaùp nghieân cöùu laø nghieân cöùu öùng duïng, nhaân quaû, nghieân cöùu taïi baøn vaø thò tröôøng coù keát hôïp vôùi nghieân cöùu ñònh tính ñeå ñöa ra caùc nhaän ñònh vaø giaûi phaùp cuï theå. Nhöõng ñieåm noåi baät cuûa luaän vaên laø ñaùnh giaù cuï theå tình hình caïnh tranh hieän taïi cuûa ngaønh vaø cuûa VNPT, neâu ra nhöõng vaán ñeà coøn maâu thuaãn veà lôïi theá caïnh tranh cuûa VNPT trong thò tröôøng vieãn thoâng hieän nay: thöù nhaát laø vò theá caïnh tranh cuûa VNPT laø cao nhöng naêng löïc caïnh tranh coøn chöa cao; thöù hai laøø moät maët tìm moïi giaûi phaùp ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh nhöng maët khaùc chính phuû laïi khoâng khuyeán khích VNPT naâng cao thò phaàn, muïc ñích ñeå caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi phaùt trieån laøm cho thò tröôøng vieãn thoâng thöïc söï coù söï caïnh tranh laønh maïnh vaø coâng baèng giöõa caùc doanh nghieäp cuõ vaø môùi. Söû suïng lyù thuyeát veà lôïi theá caïnh tranh vaø quaûn trò chieán löôïc ñeå lyù luaän giaûi quyeát hai maâu thuaãn treân, ñoàng thôøi neâu ra caùc giaûi phaùp cuï theå ñeå thöïc hieän ñöôïc hai chieán löôïc naâng cao lôïi theá caïnh tranh cuûa VNPT töø nay ñeán 2010, ñöôïc vaïch ra töø phaàn phaân tích thöïc teá vaø lyù luaän.