Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp hoàn thiện văn hóa tổ chức tại Công ty COSCO SHIPPING Lines (Việt Nam)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ___________________________ HUỲNH THỊ NHẤT PHƯƠNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VĂN HÓA TỔ CHỨC TẠI CÔNG TY COSCO SHIPPING LINES (VIỆT NAM) LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2017

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ____________________________ HUỲNH THỊ NHẤT PHƯƠNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VĂN HÓA TỔ CHỨC TẠI CÔNG TY COSCO SHIPPING LINES (VIỆT NAM) Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh (Hướng Ứng dụng) Mã số: 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THANH HỘI Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2017

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ kinh tế “Giải pháp hoàn thiện văn hóa tổ chức tại Công ty COSCO SHIPPING Lines (Việt Nam)” là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi, dưới sự hướng dẫn của TS. Nguyễn Thanh Hội. Các số liệu nghiên cứu trong bài là trung thực, tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính trung thực của đề tài nghiên cứu này. Tp. Hồ Chí Minh, Ngày 13 tháng 10 năm 2017 Tác giả luận văn Huỳnh Thị Nhất Phương

MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các hình vẽ, đồ thị PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 2 4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................... 3 5. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................... 4 6. Kết cấu luận văn ...................................................................................................... 4 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ VĂN HÓA TỔ CHỨC .......................... 5 1.1. Khái niệm về văn hóa trong tổ chức ..................................................................... 5 1.1.1. Định nghĩa ........................................................................................................ 5 1.1.2. Vai trò của văn hóa tổ chức ............................................................................ 10 1.1.3. Đặc tính cơ bản của văn hóa tổ chức.............................................................. 12 1.2. Cấu trúc văn hóa tổ chức .................................................................................... 14 1.2.1. Các giá trị hữu hình ........................................................................................ 15 1.2.2. Các giá trị được tuyên bố ............................................................................... 17 1.2.3. Các quan niệm nền tảng cơ bản ..................................................................... 17 1.3. Các thành phần văn hóa của tổ chức .................................................................. 18 Tóm tắt chương 1 ...................................................................................................... 29 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VĂN HÓA TỔ CHỨC TẠI COSCO ................. 30 2.1. Giới thiệu chung về công ty COSCO SHIPPING Lines (Việt Nam) ................. 30 2.1.1. Thông tin sơ lược về công ty .......................................................................... 30 2.1.2. Quá trình hình thành và phát triển .................................................................. 30

2.1.3. Khách hàng ..................................................................................................... 34 2.1.4. Cơ cấu tổ chức ................................................................................................ 36 2.1.5. Tình hình lao động ......................................................................................... 36 2.1.6. Kết quả hoạt động kinh doanh 2014-2016 ..................................................... 38 2.2. Phân tích thực trạng văn hóa tổ chức tại COSCO .............................................. 38 2.2.1. Thực trạng các giá trị hữu hình ...................................................................... 38 2.2.2. Thực trạng các giá trị được tuyên bố ............................................................. 46 2.2.3. Thực trạng các quan niệm nền tảng cơ bản .................................................... 49 2.3. Những kết luận rút ra từ thực trạng văn hóa tổ chức tại COSCO ...................... 57 2.3.1. Ưu điểm .......................................................................................................... 58 2.3.2. Hạn chế ........................................................................................................... 59 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế ................................................................... 60 2.3.4. Đánh giá mức độ ưu tiên các hạn chế cần khắc phục .................................... 61 Tóm tắt chương 2 ...................................................................................................... 62 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VĂN HÓA TỔ CHỨC COSCO .... 63 3.1. Mục tiêu, định hướng hoàn thiện văn hóa tổ chức COSCO ............................... 63 3.1.1. Định hướng hoàn thiện văn hóa tổ chức COSCO .......................................... 63 3.1.2. Mục tiêu hoàn thiện văn hóa tổ chức COSCO ............................................... 64 3.2. Giải pháp hoàn thiện văn hóa tổ chức COSCO .................................................. 64 3.2.1. Nhóm giải pháp về các giá trị văn hóa hữu hình ............................................ 65 3.2.2. Nhóm giải pháp về các giá trị tuyên bố .......................................................... 72 3.2.3. Nhóm giải pháp về các quan niệm nền tảng cơ bản ....................................... 73 3.2.4. Đánh giá tổng hợp về các giải pháp ............................................................... 82 Tóm tắt chương 3 ...................................................................................................... 84 KẾT LUẬN .............................................................................................................. 85 Tài liệu tham khảo Phụ lục

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT APL: Công ty American President Lines CMA-CGM: Compagnie Maritime d'Affrètement - Compagnie Générale Maritime COSCO: Công ty COSCO SHIPPING Lines (Việt Nam) EDI: (Electronic Data Interchange - EDI) là sự truyền thông tin từ máy tính gửi đến máy tính nhận bằng phương tiện điện tử, trong đó có sử dụng một số định dạng chuẩn nhất định nào đó K-Lines: Công ty Kawasaki Kisen Kaisha KPI: (Key Performance Indicator) Chỉ số đánh giá hiệu quả thực hiện công việc MOL: Hãng tàu Mitsui O.S.K. Lines NYK: Hãng tàu Nippon Yusen Kabushiki Kaisha Teu: Đơn vị đo của hàng hóa được container hóa, tương đương với một container tiêu chuẩn 20ft (dài) × 8ft (rộng) × 8.5ft (cao) (khoảng 39m³ thể tích) TNHH: Trách nhiệm hữu hạn TPHCM: Thành phố Hồ Chí Minh UASC: Công ty United Arab Shipping

DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Tóm tắt các mô hình văn hóa tổ chức ...................................................... 19 Bảng 2.1: Kết quả hoạt động kinh doanh từ 2014-2016 của COSCO ..................... 38 Bảng 2.2: Kết quả đánh giá của nhân viên COSCO về các giá trị sứ mệnh ............ 47 Bảng 2.3: Kết quả đánh giá của nhân viên COSCO về khả năng thích ứng ............ 49 Bảng 2.4: Kết quả đánh giá của nhân viên COSCO về sự kiên định ....................... 52 Bảng 2.5: Kết quả đánh giá của nhân viên COSCO về sự tham gia ........................ 54 Bảng 2.6: Mức độ ưu tiên cần giải quyết các hạn chế tại COSCO .......................... 61 Bảng 3.1: Ước tính chi phí thiết kế hệ thống nhận diện thương hiệu ...................... 67 Bảng 3.2: Chi phí dự kiến cho hoạt động đào tạo kỹ năng giao tiếp ....................... 70 Bảng 3.3: Ước tính chi phí thuê sân tập hàng tháng ................................................ 76 Bảng 3.4: Tiêu chuẩn xét tăng lương đề nghị .......................................................... 78 Bảng 3.5: Tiêu chí xét duyệt nhân viên xuất sắc cuối năm ...................................... 79 Bảng 3.6: Một số khóa đào tạo đề xuất .................................................................... 82 Bảng 3.7: Tổng hợp kết quả đánh giá nhóm giải pháp ............................................ 83

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ Hình 1.1: Các cấp độ văn hóa tổ chức. .................................................................... 14 Hình 1.2: Mô hình văn hóa tổ chức của Denison ..................................................... 23 Hình 2.1: Bảng xếp hạng top 10 hãng tàu trên thế giới ........................................... 32 Hình 2.2: Năng lực và xếp hạng thị phần theo khu vực trên thế giới ...................... 32 Hình 2.3: Thị phần của Top 5 hãng tàu lớn nhất sau khi OOCL bị mua lại ............ 33 Hình 2.4: Năng lực vận chuyển tuyến Châu Á – Bắc Mỹ ....................................... 34 Hình 2.5: Phân khúc khách hàng của COSCO ......................................................... 35 Hình 2.6: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của COSCO ........................................................... 36 Hình 2.7: Biểu đồ cơ cấu trình độ nhân viên tại COSCO ........................................ 37 Hình 2.8: Biểu đồ cơ cấu độ tuổi lao động tại COSCO ........................................... 38 Hình 2.9: Sơ đồ bố trí khu vực phòng ban tại trụ sở COSCO ................................. 39 Hình 2.10: Mẫu danh thiếp Công ty COSCO .......................................................... 43

1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Từ các khái niệm, vai trò cũng như những tình huống, kinh nghiệm thực tiễn về văn hóa tổ chức ở các nước phát triển trên thế giới, ta thấy rằng văn hoá tổ chức là một trong những nhân tố quan trọng quyết định sự thành công hay thất bại trong hoạt động quản lý, giúp cho mỗi tổ chức có thể tồn tại và phát triển bền vững, nhưng đồng thời cũng có thể đe dọa đến sự tồn tại của tổ chức trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt trên toàn cầu hiện nay. Phần lớn các nhà nghiên cứu về văn hoá cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của văn hoá trong việc khuyến khích sự gắn kết xã hội trong tổ chức. Văn hoá có thể được hiểu như là một “chất keo” để kết nối các thành viên với nhau, dẫn đến sự cam kết gắn bó với tổ chức (Lok & Crawford, 2004; Silverthorm, 2004), cùng nhau thực hiện và phấn đấu vì mục tiêu chung của tổ chức. Công trình nghiên cứu của Saeed và Hassan (2000) cũng chứng minh rằng văn hóa tổ chức có khả năng ảnh hưởng đến tư tưởng, mối quan hệ giao tiếp và hiệu quả thực hiện công việc trong tổ chức. Như vậy, văn hóa tổ chức cũng có thể tạo ra các chuẩn mực đạo đức cho nhân viên, như là sức chịu đựng bền bỉ khi gặp khó khăn, là mức độ công kích vừa phải khích lệ ý chí chiến đấu của nhân viên, là khả năng tập trung vào tiềm lực phát triển cũng như hiệu quả công việc. Có đến 98% các chủng loại hàng hoá sản xuất của thế giới được vận chuyển bằng những con tàu container tải trọng lớn. Nhưng ngành công nghiệp này đang vật lộn với chu kỳ đi xuống tồi tệ nhất trong vòng 30 năm qua bởi sự suy giảm kinh tế toàn cầu và hệ quả của việc các tàu container tải trọng siêu lớn được đưa vào sử dụng đã dẫn đến tình trạng dư thừa năng lực vận chuyển và thua lỗ của các hãng tàu trên khắp thế giới. Để tồn tại, các hãng tàu lớn nhất bắt đầu tiến hành hợp nhất tạo nên những liên minh để duy trì khả năng tài chính. Năm 2016 là năm chứng kiến sự sáp nhập mạnh mẽ chưa từng có của các hãng tàu biển như: CMA-CGM mua lại APL, HAPAG-LLOYD mua lại UASC, China Shipping sáp nhập với COSCO

2 Container Lines, ba hãng tàu Nhật Bản là NYK, MOL và K-Line cũng thống nhất sẽ sát nhập làm một vào năm 2017. Mua lại và sáp nhập là một yếu tố quan trọng của bất kỳ nền kinh tế lành mạnh nào, và quan trọng hơn, nó là con đường chính để các công ty có thể đem về lợi ích cho chủ sở hữu và các nhà đầu tư. Tuy nhiên, sự kết hợp của nguồn nhân lực, văn hóa công ty, hệ thống hoạt động và quản lý thông tin là một trong những phần khó khăn nhất của việc hoàn thành một thương vụ sát nhập hay mua lại. Trước đây, khi nhà quản lý đánh giá các quyết định thôn tính và sát nhập, những yếu tố chính là lợi thế về tài chính và hiệp lực sản phẩm. Trong những năm gần đây, khả năng tương hợp về văn hóa lại là mối quan tâm chính. Một cuộc khảo sát do Công ty tư vấn A.T.Kearney thực hiện cho thấy rằng, 58% các vụ sát nhập không đạt được giá trị mục đích mà các nhà quản lý hàng đầu đề ra. Nguyên nhân cơ bản nằm ở sự xung đột về văn hóa tổ chức. Tính từ thời điểm tháng 1/2016 đến nay, Công ty COSCO SHIPPING Lines (Việt Nam) gọi tắt là COSCO, cơ bản hoàn thành hoạt động sát nhập về mặt cơ cấu nhân sự và tài chính. Bên cạnh việc cắt giảm nhân sự là điều không thể tránh khỏi thì có không ít cán bộ nhân viên kì cựu và xuất sắc rời khỏi công ty vì sự mâu thuẫn và bất đồng văn hóa trong quá trình sát nhập. Nhận thức được tầm quan trọng của văn hóa tổ chức đối với hoạt động của công ty, cùng với những vấn đề đang gặp phải sau khi sát nhập tại COSCO, tác giả chọn đề tài: “Giải pháp hoàn thiện văn hóa tổ chức tại Công ty COSCO SHIPPING Lines (Việt Nam)” để làm luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu Đề xuất các giải pháp khả thi nhằm điều chỉnh, hoàn thiện văn hóa tổ chức tại Công ty COSCO nhằm thích ứng với những mục tiêu và định hướng chiến lược trong tương lai. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Văn hóa tổ chức tại Công ty COSCO. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu giới hạn trong phạm vi Công ty COSCO tại TPHCM.