Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động xã hội hóa giáo dục tại các trường tiểu học Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh

39 nhưng nhìn chung vẫn còn thấp, gây khó khăn cho việc đổi mới phương pháp giảng dạy cũng như quá trình xây dựng mô hình trường chuẩn Quốc gia, trường tiên tiến hội nhập khu vực và thế giới. Công tác tuyên truyền và thông tin quản lý GD về XHHGD vẫn còn hạn chế, bất cập. Nguồn kinh phí đầu tư xây dựng cơ sở vật chất trường học hàng năm chưa đáp ứng yêu cầu phát triển sự nghiệp GD&ĐT. Chưa có trường TH đạt chuẩn quốc gia; nhiều trường còn thiếu phòng chức năng, phòng hành chính. 2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục tiểu học Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh Về quy mô, số lượng Năm học 2018-2019, toàn quận có 17 trường TH, 447 lớp, 17.432 học sinh và 611 giáo viên. Tiếp tục duy trì kết quả đạt được về phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi. Huy động được 100% trẻ 6 tuổi vào lớp 1. Công tác Phổ cập GD TH của Quận 3 đã được kiểm tra công nhận đạt mức độ 3, đến nay vẫn được duy trì. Về giáo dục toàn diện Nâng cao chất lượng các hoạt động giáo dục kỹ năng sống tại các trường, quản lý chặt các hoạt động phối hợp giữa các trường với các trung tâm kỹ năng sống; Thực hiện chỉ đạo công tác chuyên môn theo đúng sự hướng dẫn của Sở GD&ĐT. Tăng cường đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học, giáo dục theo hướng hiện đại, phát huy tính chủ động, tích cực, tự học, phát triển năng lực học sinh; dạy học phân hóa, dạy học cá thể, dạy học theo dự án, dạy học ngoài trời, ngoại khóa, dạy học bằng trải nghiệm, ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT), quan tâm hơn đến từng em học sinh trên cơ sở chuẩn kiến thức, kỹ năng của Chương trình giáo dục phổ thông; - Tiếp tục củng cố, vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực vào giảng dạy (Kĩ thuật dạy học “Các mảnh ghép”, “Dạy học theo góc”, “Khăn phủ bàn”; kĩ thuật KWL, Dạy học theo dự án, phương pháp “Bàn tay nặn bột”, phương pháp dạy học Mĩ thuật mới..) để nâng cao chất lượng giáo dục của học sinh.

40 Về đội ngũ cán bộ, giáo viên Trong những năm qua, đội ngũ cán bộ, giáo viên tăng cả về số lượng cũng như chất lượng trong biên chế, 100% dạy học 2 buổi trong ngày, đảm bảo tỷ lệ giáo viên 1,5 /lớp; tất cả các cấp học không còn tình trạng có giáo viên chưa đạt chuẩn, tỷ lệ giáo viên trên chuẩn tăng nhiều. Lãnh đạo ngành GD luôn quan tâm thực hiện các giải pháp xây dựng đội ngũ nhà giáo, CBQL GD trên cả 3 mặt: “Đánh giá, xếp loại; đào tạo, bồi dưỡng; sử dụng, đãi ngộ”; thực hiện rà soát, sắp xếp đội ngũ giáo viên, CBQL GD theo Nghị định 132/2007/NĐ-CP ngày 08/8/2007 của Chính phủ; bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển CBQL GD theo Điều lệ trường học; triển khai nghiêm túc việc đánh giá, xếp loại chuẩn nghề nghiệp giáo viên các cấp học và chuẩn Hiệu trưởng. Nhìn chung, cán bộ, giáo viên đều nhiệt tình trong công tác, có ý thức trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, đáp ứng các tiêu chuẩn, yêu cầu của nghề nghiệp. Đội ngũ CBQL có trình độ chuyên môn vững vàng, được bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý, có khả năng hoạt động thực tiễn đáp ứng yêu cầu đối với công tác QLGD hiện nay. Về cơ sở vật chất Công tác xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học của các trường hàng năm được bổ sung, nâng cấp theo hướng kiên cố hóa, chuẩn hóa, hiện đại hóa thông qua nhiều nguồn vốn. Hiện nay, toàn quận có 447 phòng học. Nhu cầu số phòng học xây dựng mới đến cuối năm 2020 để đạt chỉ tiêu theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ X nhiệm kỳ 2015 – 2020. Đối với những khoản tài trợ, đóng góp tự nguyện của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân để tăng cường cơ sở vật chất trường lớp, hỗ trợ hoạt động dạy học, hoạt động giáo dục được tổ chức tiếp nhận và quản lý, sử dụng theo qui định tại Thông tư 29/2012/TT-BGDĐT ngày 10/9/2012 của Bộ GD&ĐT và mới đây là Thông tư 16/2018/TT-BGDĐT ngày 03 tháng 8 năm 2018 của Bộ GD&ĐT Quy định về tài trợ cho các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân, Chỉ thị số 14/2013/CT- UBND ngày 20/8/2013 của Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh về quản lý các nguồn tài trợ cho các cơ sở giáo dục trên địa bàn Thành phố.

41 2.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng 2.2.1. Mục đích khảo sát Nhằm tìm hiểu thực trạng công tác quản lí các hoạt động XHHGD tại các trường tiểu học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. 2.2.2. Nội dung khảo sát Khảo sát chủ yếu thu thập các thông tin liên quan đến chức năng và một số nội dung của công tác quản lí các hoạt động XHHGD. 2.2.3. Đối tượng khảo sát Đối tượng khảo sát được thuể hiện trên biểu đồ 2.1 dưới đây Biểu đồ 2.1. Cơ cấu đối tượng khảo sát 2.2.4. Địa bàn khảo sát Khảo sát 5 trường TH Nguyễn Thái Sơn, Phan Đình Phùng; Nguyễn Sơn Hà; Trần Quang Diệu; Trần Quốc Thảo Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh. Khảo sát được thực hiện trong năm học 2019 – 2020. 2.2.5. Phương pháp khảo sát Khảo sát được thực hiện dưới hai hình thức, bảng hỏi và bút vấn. Bảng hỏi được thiết kế phù hợp với từng nội dung nghiên cứu về công tác quản lí. Mỗi câu hỏi được chia làm hai phần, phần mức độ thực hiện (gồm 4 mức nhận định), phần kết quả thực hiện (gồm 4 mức đánh giá). Trong quá trình khảo sát nếu nội dung nào bảng hỏi chưa thể hiện hết thông tin, người nghiên cứu thể hiện bằng hình thức bút vấn trực tiếp.

42 2.2.6. Cách thức xử lí số liệu và quy ước mã hóa Số liệu thu được trong nghiên cứu này chủ yếu là số liệu định tính, có hai dạng phiếu hỏi và bút vấn. Các thức xử lí được thực hiện như sau. 2.2.6.1. Cách thức xử lí số liệu Số liệu khảo sát bằng bảng hỏi được tổng hợp, phân loại và xử lí trên phầm mềm SPSS và phầm mềm Microsoft Excel. Quy ướng mã hóa được trình bày ở bảng 2.1 dưới đây. Số liệu phỏng vấn được mã hóa theo quy tắc. Phỏng vấn cán bộ quản lí mã hóa thành CBQL được đánh số thứ tự từ 1 cho đến hết. Đối với giáo viên mã hóa GV cũng được đánh số thứ tự từ 1 cho đến hết. 2.2.6.2. Quy ước mã hóa Bảng 2.1. Quy ước khoảng điểm số và mã hóa số liệu Khoảng trung bình Mức độ đồng ý Mức độ thực hiện Hiệu quả thực hiện Mức độ ảnh hưởng Mã hóa Từ 1 đến 1.75 Không đồng ý Không thường xuyên Yếu Không ảnh hưởng 1 Từ 1.76 đến 2.51 Ít đồng ý Ít thường xuyên Trung bình Ít ảnh hưởng 2 Từ 2.52 đến 3.27 Đồng ý Thường xuyên Khá Ảnh hưởng 3 Trên 3.27 Rất đồng ý Rất thường xuyên Tốt Rất ảnh hưởng 4

43 2.3. Thực trạng hoạt động XHHGD tại các trường tiểu học Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh 2.3.1. Những chủ trương chính sách của địa phương và ngành giáo dục đối với hoạt động XHHGD trường tiểu học. Để có cơ sở đánh giá đúng thực trạng nhận thức về mục đích của chế độ chính sách đối với công tác XHHGD. Người nghiên cứu tiến hành khảo sát ý kiến của phụ huynh bằng phiếu hỏi, bảng 2.2 dưới đây là kết quả khảo sát . Bảng 2.2. Nhận định của phụ huynh về những chủ trương chính sách của địa phương và ngành giáo dục đối với hoạt động XHHGD Stt Nội dung Trung bình Độ lệch chuẩn Thứ hạng 1 Đa dạng hóa các loại hình giáo dục 2.98 0.635 2 2 Học sinh được thụ hưởng nhiều quyền lợi giáo dục 2.92 0.668 5 3 Khai thác các nguồn lực xã hội ngoài ngân sách Nhà nước. 2.98 0.641 3 4 Giảm bớt ngân sách đầu tư cho giáo dục. 3.03 0.557 1 5 Khai thác tiềm năng về nhân lực, vật lực và tài lực trong xã hội. 2.89 0.577 7 6 Hiện đại hóa hoạt động dạy học và giáo dục trong nhà trường 2.97 0.697 4 7 Giúp học sinh có điều kiện tiếp cận với các điều kiện dạy học hiện đại 2.92 0.729 5 8 Giúp nhà trường khắc phục được những tồn tại trong giáo dục 2.88 0.747 8 9 Giúp giáo viên có điều kiện dạy học tốt hơn 2.78 0.772 9 Trung bình chung 2.93 Đánh giá Đồng ý Độ tin cậy của thang đo 0.842

44 Căn cứ kết quả khảo sát bảng 2.2 chúng ta thấy điểm trung bình chung đánh giá của phụ huynh về mục đích công tác XHHGD là 2.93 điểm số tương đương mức đánh giá đồng ý. Từ kết quả trên người nghiên cứu cho rằng nhận thực về công tác XHHGD các trường tiểu học trên địa bàn quận 3 về cơ bản nhận thức đúng vai trò, ý nghĩa của hoạt động này. Đa số phụ huynh đều đồng tình với chủ trương XHHGD ở mức khá. Tuy nhiên, sự đồng tình của phụ huynh chưa thực sự toàn diện, các ý kiến cho rằng nguồn xã hội hóa nêu sử dụng trực tiếp cho con em của họ. Nhận thức trên về cơ bản có những thuận lợi nhất định cho công tác vận động XHHGD, tuy nhiên cũng sẽ có những khó khăn cho quá trình sử dụng vào các hoạt động giáo dục. Kết quả phỏng vấn người nghiên cứu ghi nhận được như sau. Mã số phỏng vấn PH02 cho rằng “Các nguồn lực có được từ công tác XHHGD, nhà trường nên phục vụ trực tiếp cho học sinh, vì đây là nguồn đóng góp cho con em của học, nhằm hỗ trợ thêm cho nhà trường trong công tác giáo dục. Cơ sở vật chất hay trang thiết bị dạy học là do nguồn nhân sách của nhà nước không nên sử dụng nguồn xã hội hóa vào mục đích này ”. Kết quả phỏng vấn cho thấy phụ huynh chưa thật sự hiểu hết ý nghĩa của công tác XHHGD. Mã số phỏng vấn PH05 cho rằng “Nếu nhà trường sử dụng nguồn XHHGD vào đầu tư cho cơ sở hạ tầng sẽ giảm bớt tính thuyết phục cho những lần vận động sau. Các nguồn có được nên phục vụ trực tiếp cho học sinh”. Từ hai ý kiến trên cùng với kết quả khảo sát, chúng ta thầy rằng đa số phụ huynh đều mong muốn sử dụng nguồn xã hội hóa trực tiếp cho học sinh. Tìm hiểu các nội dung có điểm trung bình thấp của bảng 2.2 chúng ta sẽ thấy rõ điều này hơn; Khai thác tiềm năng về nhân lực, vật lực và tài lực trong xã hội, trung bình 2.89 xếp hạng 7. Giúp nhà trường khắc phục được những tồn tại trong giáo dục, 2.88 xếp hạng 8. Giúp giáo viên có điều kiện dạy học tốt hơn, trung bình 2.78 xếp hạng 9. Đa số các ý kiến có thứ hạng thấp của bảng chủ yếu không đồng tình về việc sử dụng các nguồn lực có được từ xã hội hóa đầu tư gián tiếp cho học sinh. Kiểm nghiệm Cronbach’s Alpha các nội dung được hỏi ở bảng 2.2 là 0.842 chỉ số này cho biết thang đo trên hoàn toàn có độ tin cậy về mặt thống kê.

45 2.3.2. Mục tiêu hoạt động XHHGD tại trường tiểu học. Kết quả của hoạt động XHHGD phụ thuộc rất nhiều vào nhận thức của đội ngũ trực tiếp thực hiện hoạc động này, trong đó đóng vị trí nòng cốt là cán bộ quản lí và giáo viên của nhà trường. Để có cơ sở đánh giá đúng thực trạng nhận thức của đội ngũ này về XHHGD, người nghiên cứu tiến hành thăm dò ý kiến bằng bảng hỏi. Kết quả khảo sát được thể hiện ở bảng 2.3 dưới đây. Bảng 2.3. Đánh giá về nhận thức của CBQLG GV về mục tiêu hoạt XHHGD Stt Nội dung Trung bình Độ lệch chuẩn Thứ hạng 1 Huy động thêm các nguồn lực của xã hội đóng góp cho sự phát triển của giáo dục 2.79 0.957 3 2 Thực hiện công tác XHHGD nhằm xây dựng xã hội học tập. 2.33 0.859 8 3 Bổ sung thêm các nguồn lực cho nhà trường 2.74 0.998 4 4 Hỗ trợ nhà trường xây dựng lớp học hiện đại 2.64 0.962 5 5 Góp phần nâng cao chất lượng giáo dục cho nhà trường 2.38 1.031 6 6 Đa dạng hóa các hình thức giáo dục 2.98 0.871 2 7 Tạo điều kiện cho những học sinh có điều kiện kinh tế tiếp cận các hình thức giáo dục hiện đại. 2.38 1.037 6 8 Giúp giáo viên tiếp cận các phương tiện dạy học hiện đại 3.02 0.762 1 9 XHHGD để mọi tổ chức, gia đình và công dân có trách nhiệm chăm lo cho sự nghiệp giáo dục. 2.23 0.962 9 Trung bình chung 2.61 Đánh giá Đồng ý Độ tin cậy của thang đo 0.746

46 Điểm trung bình chung các nội dung khảo sát ở bảng 2.3 là 2.61 điểm số tương đương mức đánh giá đồng ý. Từ kết quả này, người nghiên cứu cho rằng đa số nhận thức của cán bộ quản lí và giáo viên đều thông suốt với chủ trương chính sát của Đảng và Nhà nước về công tác XHHGD. Tuy nhiên, vẫn còn không ít cá nhân chưa thực sự hiểu rõ mục đích hoặc hiểu chưa đúng về công tác XHHGD. Cần có biện pháp cụ thể, nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức của các đối tượng trực tiếp tham gia vào hoạt động XHHGD. Phỏng vấn các nội dung trên người nghiên cứu ghi nhận một số ý kiến như sau; Mã số phỏng vấn CBQL 03 cho rằng “Về căn bản những cá nhân khi tham gia hoạt động XHHGD đã được nhà trường quán triệt về mục đích ý nghĩa của hoạt động này. Cho nên hầu hết CBGV thực hiện khá nghiêm túc và đầy đủ. Tuy nhiên, do nhiều yếu tố chi phối như, điều kiện hoàn cảnh của từng cá nhân gia đình, nên sự đóng góp không nhiều cùng với sự giải thích của cán bộ vận động chưa rõ ràng nên nhiều phụ huynh hiểu chưa đúng bản chất của hoạt động. Các tổ chức doanh nghiệp chưa được tiếp cận đầy đủ thông tin về XHHGD nên nhiều khi các khoản đóng góp chỉ mang tính tượng trưng”. Mã số phỏng vấn GV 02 cho rằng “Để bộ phận phụ trách công tác XHHGD thực hiện có hiệu quả và thể hiện được vai trò trách nhiệm của mình, nhà trường cần có cơ chế rõ ràng cho bộ phận này”. Như vậy, có thể thấy trong công tác quản lí hoạt động này vẫn chưa nhận được nhiều sự quan tâm của các cấp lãnh đạo. 2.3.3. Những nguyên tắc cơ bản của hoạt động XHHGD tại trường tiểu học Để thực hiện đầy đủ và có hiệu quả công tác XHHGD thì các cá nhân tổ chức ngoài việc hiểu biết đầy đủ các quy định về hoạt động này còn phải nắm rõ được các nguyên tắc của công tác XHHGD. Bảng 2.4 dưới đây là kết quả khảo sát mức độ thực hiện và kết quả thực hiện các nguyên tắc cơ bản của XHHGD.

47 Bảng 2.4. Đánh giá về mức độ thực hiện và hiệu quả thực hiện những nguyên tắc cơ bản của hoạt động XHHGD tại trường tiểu học Stt Nội dung Mức độ thực hiện Hiệu quả thực hiện Trung bình Độ lệch chuẩn Thứ hạng Trung bình Độ lệch chuẩn Thứ hạng 1 BGH Lập kế hoạch chi tiết cho các hoạt động XHHGD 2.24 0.428 9 2.23 0.421 8 2 Các hoạt động XHHGD đảm bảo tuân thủ các quy định của luật pháp 2.49 0.501 2 2.47 0.500 5 3 Công khai, dân chủ, minh bạch trong công tác xã hội hóa 2.49 0.501 3 2.48 0.501 4 4 Các chủ trương XHHGD phù hợp với đặc điểm tình hình địa phương. 2.38 0.486 6 2.39 0.490 6 5 Tận dụng được các mối quan hệ của nhà trường với các cá nhân, đơn vị, doanh nghiệp 2.46 0.499 4 2.51 0.501 2 6 Nhà trường phối hợp với phòng giáo dục, chính quyền địa phương cùng thực hiện công tác XHHGD 2.34 0.477 7 2.38 0.486 7 7 Phát huy vai trò cầu nối giữa giáo viên với phụ huynh 2.46 0.499 4 2.49 0.501 3 8 Phát huy được vai trò của ban đại diện cha mẹ HS trong công tác XHHGD 2.56 0.498 1 2.60 0.491 1 9 Thường xuyên liên hệ chặt chễ với cựu học sinh, phụ huynh có đóng góp cho nhà trường 2.27 0.443 8 2.21 0.409 9 Trung bình chung 2.41 2.42 Đánh giá Ít thường xuyên Trung bình Độ tin cậy của thang đo (Cronbach's Alpha) 0.958 0.863 Tương quan Preason 0.969**

48 * Về mức độ thực hiện Kết quả khảo sát bảng 2.4 cho thấy có sự tương quan tương đối giữa những đánh giá về mức độ thực hiện và hiệu quả thực hiện. Điểm trung bình chung của các nội dung khảo sát không có sự chênh lệch nhiều. Đa số các ý kiến đều đánh giá mức thực hiện ít thường xuyên (Điểm số theo bảng). Phỏng vấn các nội dung bảng 2.4 người nghiên cứu ghi nhận như sau; Mã số phỏng vấn CBQL01 cho rằng “Để đảm chất lượng của công tác vận động XHHGD nhà trường có phân công bộ phận phụ trách hoạt động này thường xuyên liên lạc với các mạnh thường quân, các tổ chức xã hội, các doanh nghiệp trong địa bàn quận cũng như trên địa bàn thành phố bằng nhiều hình thức khác nhau như; gởi hoa và thiệp chúc mừng lễ tết, ngày thành lập… đồng thời nếu các nhân tổ chức có quan tâm, trường gửi báo cáo về việc thu chi các khoản đóng góp xã hội hóa theo từng năm học”. Ý kiến phỏng vấn cho thấy BGH các trường đã ý thức được tầm quan trọng trong việc thường xuyên gắn kết nhà trường với các tổ chức cá nhân nhằm thực hiện có hiệu quả công tác XHHGD. * Về kết quả thực hiện Mã số phỏng vấn CBQL02 cho rằng “Công tác XHHGD hiện nay của các trường chủ yếu do bản thân nhà trường thực hiện. Các cơ quan quản lí như phòng giáo dục, UBND chưa có bộ phận chuyên trách phối hợp. hướng dẫn, giúp đỡ các trường. Cho nên, việc liên hệ về hoạt động này nhà trường thường không chủ động. Mà thường căn cứ vào các văn bản pháp quy để triển khai thực hiện. Điều này cũng tạo ra những bất lợi nhất định cho các trường. Vì có những vấn đề cần sự tham vấn của các cấp có chuyên môn, nếu thực hiện không đầy đủ dễ dẫn đến làm sai chủ trường”. Mã số phỏng vấn GV 04 cho rằng “Kế hoạch XHHGD hiện nay tại các trường thường được phổ biến vào đầu năm học bằng các chỉ đạo của hiệu trưởng hoặc phó hiệu trưởng phụ trách. Kế hoạch chi tiết và cụ thể hiện đa số các trường chưa có. Giáo viên chỉ căn cứ vào chỉ đạo của BGH để thực hiện hoạt động này, nên hiệu quả không cao và thực hiện không được thường xuyên”. Qua ý kiến phỏng vấn người nghiên cứu cho rằng mặc dù được đánh giá cao ở một số nội dung khi thực hiện các nguyên tắc XHHGD, nhưng những nội dung cơ bản lại chưa nhận được sự