Luận văn: Vấn đề dân tộc và đoàn kết các dân tộc

phần tử theo Fulrô ra đầu thú trở về làm ăn lương thiện. Riêng đối với những tên cầm đầu ngoan cố thì cương quyết tiêu diệt. Đến cuối những năm 70 đã giải quyết xong nạn Fulrô. Về giáo dục, phát triển việc dạy chữ Chăm ở bậc tiểu học cho các thôn Chăm. Năm 1978 Ban biên soạn sách chữ Chăm được thành lập và tiến hành biên soạn sách giáo khoa, tập huấn cho giáo viên người Chăm để tiến hành dạy chữ Chăm. Năm 1976 thành lập trường Bổ túc văn hóa giành cho con em người Chăm đến học (địa điểm tại trường PôKlông nay là trường Dân tộc nội trú của tỉnh). Công tác xây dựng Đảng và chính quyền, mặt trận và các đoàn thể ở các vùng Chăm được quan tâm. Tuy vậy, do điều kiện khó khăn về kinh tế xã hội chung của cả đất nước ta trong giai đoạn này nên việc thực hiện chính sách dân tộc của tỉnh còn nhiều thiếu sót. Thời kỳ mới giải phóng thì tập trung sức để giải quyết nạn Fulrô, sau khi giải quyết nạn Fulrô xong mới tập trung giải quyết các vấn đề về kinh tế xã hội, văn hóa, giáo dục, y tế... Nên trong thời gian từ 1976 - 1991 kinh tế miền núi chuyển biến rất chậm, tỷ lệ nghèo đói gần 80%, hàng năm nạn đói giáp hạt vẫn xảy ra, tỉnh vẫn phải cứu đói cho nhân dân. Sản lượng lương thực đầu người năm 1991 chỉ đạt 150 kg. Nạn phá rừng làm rẫy, khai thác lâm sản bừa bãi xảy ra thường xuyên. Về giáo dục, y tế, vùng đồng bào RagLai có tới 70% số người mù chữ, trẻ em trong độ tuổi đến trường chỉ đạt 40 - 50%. Tỷ lệ người mắc bệnh sốt rét cao, tỷ lệ sinh đẻ cao, bình quân phụ nữ RagLai sinh 6,4 người con. Công tác đào tạo cán bộ người dân tộc thiểu số chưa được quan tâm đúng mức (xem phụ lục III). Đối với dân tộc Chăm thì đời sống của đồng bào có cao hơn dân tộc miền núi nhưng trong chính sách cũng có những lúc ta thực hiện chưa tốt như ồ ạt đưa nông dân vào hợp tác xã. Đến những năm 80 tất cả các thôn Chăm đều đã thành lập các hợp tác xã nông nghiệp trong đó có một số hợp tác xã phát huy được tác dụng như ở Hữu Đức (Phước Hữu), Như Ngọc (Phước Thái)... Còn lại đại đa số không phát huy tác dụng.

Trong dân tộc Chăm tình trạng mâu thuẫn giữa các tôn giáo vẫn xảy ra, tình trạng tranh chấp đất đai (điển hình là nông dân xã Phước Nam, xã Xuân Hải tranh chấp với các nông trường trồng bông vải, nông trường Quán Thẻ, nông trường Thành Sơn). Sau khi chia tách tỉnh mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, Tỉnh ủy lâm thời đã sớm có Thông báo số 13 chỉ đạo khảo sát lại thực trạng tình hình miền núi. Trong Đại hội Đảng bộ tỉnh Ninh Thuận lần thứ VIII (10/1992) đã xác định công tác miền núi và dân tộc thiểu số có vị trí quan trọng, đã đề ra một số phương hướng nhiệm vụ, giải pháp chính để toàn Đảng bộ tập trung chỉ đạo trong cả nhiệm kỳ. Tháng 4/1993 Tỉnh ủy đã tổ chức tổng kết 3 năm thực hiện Nghị quyết 22 của Bộ Chính trị đã rút ra nhận xét chung: Qua 3 năm thực hiện Nghị quyết 22 của Bộ Chính trị và Quyết định 72 của Hội đồng Bộ trưởng, tình hình kinh tế xã hội miền núi có phát triển sản xuất nông nghiệp một số vùng có tăng. Tổng sản lượng lương thực miền núi tăng 513 tấn so với năm 1990, diện tích canh tác được mở rộng, chăn nuôi được phát triển đã có 65% số hộ có trâu bò. Đường sá cầu cống có được đầu tư xây dựng, sửa chữa, đi lại dễ dàng hơn trước, ăn ở có được cải thiện một bước, có gia đình biết làm ăn kinh tế thu nhập khá hơn, diện thiếu đói được thu hẹp dần. Các công trình phúc lợi như trạm xá, trường học được xây dựng, các công trình thủy lợi phục vụ cho sản xuất được quan tâm đầu tư hơn trước. Tình hình an ninh chính trị được giữ vững, công tác xây dựng Đảng, chính quyền và các đoàn thể từng bước được củng cố, trình độ văn hóa một bộ phận được nâng lên. Tuy có đạt được một số kết quả nêu trên nhưng nhìn chung tình hình các mặt của miền núi chuyển biến chậm, không đều, có vùng còn gặp nhiều khó khăn. Sản xuất còn bấp bênh, chưa vững chắc, năng suất và sản lượng thấp, hạn hán thường xảy ra nên thiếu đói, cơ cấu sản xuất chưa xác định rõ

cho từng vùng. Trình độ văn hóa thấp, số người tái mù và mù chữ còn nhiều, số trẻ em trong độ tuổi huy động đến lớp còn ít, số đến trường đi học thất thường. Hưởng thụ văn hóa còn thấp. Việc đầu tư chưa đúng mức, cơ sở hạ tầng còn thiếu thốn có nơi chưa phát huy bị hư hao kém hiệu quả. Công tác xây dựng Đảng, chính quyền, đoàn thể chậm củng cố, phát triển đảng viên ít. Đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ kế cận chưa có qui hoạch và chưa có chính sách khuyến khích đối với cán bộ tại chỗ và cán bộ từ miền xuôi lên miền núi công tác [2, tr. 8]. Từ đó báo cáo nêu ra phương hướng chung: Phải tập trung phát triển kinh tế miền núi, chuyển dần tập quán sản xuất tự cấp tự túc, từng bước hướng dần sản xuất hàng hóa theo đặc điểm và lợi thế của từng vùng. Xác định cơ cấu kinh tế miền núi là lâm - nông nghiệp kết hợp, phát triển tiểu thủ công nghiệp, gắn với thương nghiệp dịch vụ lưu thông phân phối. Tập trung nâng cao trình độ dân trí ra sức đào tạo cán bộ, xây dựng xã hội miền núi có nếp sống ăn ở gọn gàng, sạch sẽ. Giữ vững an ninh trật tự xã hội chống mọi xâm nhập, phá hoại. Xây dựng các Đảng bộ, chính quyền và các đoàn thể ở cơ sở đủ sức quản lý, lãnh đạo địa phương, thực hiện xây dựng miền núi ngày càng chuyển biến rõ nét [2, tr. 9].

Chương 2 Đảng Bộ Tỉnh NINH Thuận Lãnh Đạo Phát Triển KINH Tế - Xã Hội Vùng DÂN Tộc Thiểu Số 1996 - 2000 2.1. Chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước ta trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa Chính sách dân tộc ngày càng đặt đúng với tầm chiến lược như Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã chỉ rõ. Vấn đề dân tộc có vị trí chiến lược lớn. Thực hiện "bình đẳng, đoàn kết, tương trợ" giữa các dân tộc trong sự nghiệp đổi mới công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Xây dựng Luật dân tộc. Từ nay đến năm 2000, bằng nhiều biện pháp tích cực và vững chắc thực hiện cho được ba mục tiêu chủ yếu: Xóa được đói, giảm được nghèo, ổn định và cải thiện được đời sống, sức khỏe của đồng bào các dân tộc, đồng bào vùng cao, vùng biên giới; xóa được mù chữ, nâng cao dân trí tôn trọng và phát huy bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc; xây dựng được cơ sở chính trị, đội ngũ cán bộ và đảng viên của các dân tộc ở các vùng, các cấp trong sạch và vững mạnh [25, tr. 125- 126]. Chính sách dân tộc không chỉ nêu lên những nội dung xuyên suốt, bao trùm cả một thời kỳ dài - thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước mà còn được xác định rõ những nhiệm vụ cụ thể, những mục tiêu cụ thể trong từng thời kỳ.

- Căn cứ vào các Nghị quyết của Đảng và Nhà nước có thể rút ra những nội dung cơ bản của chính sách dân tộc hiện nay là: 1. Phát triển kinh tế ở miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số là một bộ phận hữu cơ của chiến lược phát triển kinh tế quốc dân. 2. Sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, phát triển kinh tế văn hóa miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số là sự nghiệp chung của nhân dân cả nước, của nhân dân các dân tộc, cả đa số và thiểu số trong vùng vì lợi ích trực tiếp của nhân dân các dân tộc thiểu số, đồng thời vì lợi ích chung của cả nước... Phương châm chung là: Trung ương và địa phương cùng làm, Nhà nước và nhân dân cùng làm... Nhà nước cần bố trí vốn đầu tư thích đáng hơn cho địa bàn quan trọng này, trước mắt tập trung đầu tư cho phát triển giao thông vận tải, thông tin liên lạc, điện và nguồn nước cho sản xuất và sinh hoạt của dân cư, phát triển sự nghiệp giáo dục, y tế... nhằm xóa đói, giảm nghèo, cải thiện và nâng cao đời sống nhân dân. 3. Nắm vững chủ trương phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, định hướng xã hội chủ nghĩa. 4. Phát triển miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số toàn diện, cả về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, trong đó phát triển kinh tế - xã hội gắn với việc thực hiện tốt chính sách dân tộc của Đảng, quan tâm đúng mức đến việc giải quyết các vấn đề xã hội, cải thiện đời sống vật chất và văn hóa của nhân dân được coi là nhiệm vụ trọng tâm. - Một số chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước đối với dân tộc thiểu số.

a) Phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, phù hợp với đặc điểm điều kiện từng vùng, đảm bảo cho đồng bào các dân tộc khai thác thế mạnh của địa phương làm giàu cho mình và đóng góp tích cực vào sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần gắn với việc xây dựng nông thôn mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa phù hợp với đặc điểm và điều kiện từng nơi là phương hướng đúng đắn nhân tố quyết định thúc đẩy sự tiến bộ của các vùng dân tộc thiểu số hiện nay. Tất nhiên phải đặt sự phát triển của các vùng dân tộc thiểu số trong mối quan hệ hữu cơ với cơ cấu kinh tế từng vùng và các tổ hợp kinh tế lãnh thổ như là một yêu cầu khách quan để khai thác có hiệu quả các tiềm năng thế mạnh, giải phóng mọi năng lực sản xuất, đa dạng hóa các hình thức sản xuất kinh doanh, mở rộng các mối liên kết, hợp tác trong và ngoài nước. Theo phương hướng đó, giải pháp cơ bản để thực hiện là: Xác lập quyền làm chủ cụ thể về đất đai gắn với môi trường sống của đồng bào các dân tộc thiểu số, khắc phục về căn bản tình trạng tranh chấp ruộng đất và di cư tự do ở các vùng dân tộc thiểu số hiện nay. Đất đai là sở hữu toàn dân do Nhà nước quản lý. Đồng thời, Nhà nước tôn trọng quyền lợi của hộ nông dân đã sử dụng lâu dài hoặc khai phá đất hoang hóa một cách hợp pháp thành đất màu mỡ. Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa VII đã nêu rõ yêu cầu xác lập quyền làm chủ cụ thể về đất đai gắn với môi trường sống của đồng bào. Nhà nước giao đất giao rừng cho nhân dân sử dụng ổn định lâu dài "thực hiện giao, khoán đất, rừng đến tận hộ nông dân, kết hợp việc giải quyết có lý, có tình những tranh chấp đất đai". Điều chỉnh hợp lý, giao lại cho nông dân sử dụng những đất đai mà các nông lâm trường quốc doanh có nhiều nhưng không có điều kiện kinh doanh hoặc kinh doanh không có hiệu quả. Chủ động chuyển dân đến những nơi có điều kiện sản xuất ổn định, kiên quyết khắc phục tình trạng để nhân dân di cư tự do như hiện nay. Việc định canh định cư đối với đồng bào dân tộc phải gắn với việc thực hiện các chương trình kinh tế xã hội. Các dự án giao đất giao rừng, phủ xanh đất trống đồi trọc. Đầu tư đồng bộ tập trung nhằm huy động các nguồn vốn, tạo điều kiện cho đồng

bào còn du canh du cư chuyển sang làm nghề rừng, trồng cây công nghiệp, cây ăn quả, cây lương thực, chăn nuôi, làm kinh tế vườn - đồi... theo hướng nông lâm kết hợp, gắn với công nghiệp chế biến và xây dựng nông thôn mới, tạo nhiều sản phẩm hàng hóa. Các tổ chức kinh tế của Nhà nước và của tập thể trên cơ sở đổi mới phải làm tốt các dịch vụ sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm. Nhà nước có chính sách ưu đãi đặc biệt về vốn, miễn giảm thuế về cung ứng vật tư, chuyển giao công nghệ tiên tiến và tiêu thụ sản phẩm, kể cả xuất khẩu. Đảm bảo lương thực cho các vùng vận tải khó khăn, thiếu thốn lương thực, tạo điều kiện để đồng bào không quay lại cuộc sống du canh, du cư, phát nương làm rẫy. Đổi mới cơ cấu kinh tế theo hướng phát huy lợi thế của từng vùng, tập trung sức để phát triển những cây con có ưu thế thành hàng hóa với bước đi, qui mô phù hợp gắn với chế biến và mở rộng thị trường tiêu thụ. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhằm phát huy lợi thế của từng nơi, tập trung phát triển những cây con có lợi thế của từng vùng với qui mô phù hợp, gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm là một trong những hướng cơ bản thúc đẩy phát triển sản xuất không những ở vùng đồng bào dân tộc mà cả trong phạm vi toàn quốc. Vấn đề ở đây là cần xuất phát từ đặc điểm tự nhiên, đặc điểm kinh tế của từng vùng và tiểu vùng để xác định cho thích hợp. Đến nay, nước ta đã giải quyết được về cơ bản vấn đề lương thực. Việc sử dụng quỹ đất đồi đất rừng ở các vùng đồng bào thiểu số sinh sống sang trồng rừng, trồng cây công nghiệp, cây ăn quả, cây lấy gỗ gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm, bảo vệ rừng đã có cơ sở hiện thực. Vấn đề đặt ra là cần cân đối giữa trồng rừng, trồng cây công nghiệp và bảo vệ rừng tự nhiên thế nào cho hợp lý. Các cơ sở công nghiệp nặng, công nghiệp khai khoáng, các doanh nghiệp khác đóng trên địa bàn miền núi phải thực sự trở thành những trung tâm kinh tế, thúc đẩy sự phát triển kinh tế trong vùng, thúc đẩy tiến bộ xã hội (giao thông, văn hóa, giáo dục, y tế địa phương). Thương nghiệp phải gắn với các ngành kinh tế khác, hình thành nên các tụ điểm công nghiệp - thương mại - dịch vụ với các loại hình, qui mô khác nhau, tạo thành động

lực kích thích sản xuất và lưu thông hàng hóa trong vùng phát triển thúc đẩy giao lưu văn hóa giữa các dân tộc. Đổi mới cơ chế quản lý thích hợp với vùng đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống nói chung và đối với miền núi nói riêng, thúc đẩy phát triển kinh tế hàng hóa, làm chuyển biến cục diện kinh tế - xã hội các vùng dân tộc thiểu số cư trú. Có chính sách đầu tư đồng bộ và có trọng điểm theo các chương trình và dự án vào các lĩnh vực và vùng quan trọng để xây dựng kết cấu hạ tầng cho các vùng dân tộc và miền núi, trước hết là giao thông, thông tin liên lạc, năng lượng và các công trình thủy lợi (bao gồm cả nước sinh hoạt) phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và điều kiện cụ thể từng nơi, gắn với quá trình phát triển kinh tế, ổn định và cải thiện đời sống, giữ vững an ninh quốc phòng ở các vùng dân tộc thiểu số. Chương trình trợ giúp cho số xã đặc biệt khó khăn cần được thực hiện tập trung và có hiệu quả. Đồng thời với sự đầu tư hỗ trợ của Nhà nước áp dụng các cơ chế khuyến khích thích hợp nhằm phát huy ý thức tự lực tự cường, năng lực sáng tạo của đồng bào các dân tộc, khai thác mọi tiềm năng và thế mạnh của miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới, xây dựng quê hương giàu đẹp và bảo vệ vững chắc biên cương của Tổ quốc. b) Có chính sách ưu tiên đặc biệt phát triển giáo dục và đào tạo, coi trọng đào tạo cán bộ và đội ngũ trí thức người dân tộc thiểu số Trước hết cần tập trung vào việc nâng cao dân trí. Thực hiện có hiệu quả việc xóa mù chữ cho thanh niên và cán bộ cơ sở, phổ cập giáo dục tiểu học cho đối tượng này. Có qui hoạch và kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng lại các loại cán bộ đáp ứng yêu cầu phát triển mọi mặt của từng vùng, từng dân tộc.

Tăng cường vốn đầu tư cho các trường học. Xây dựng các loại trường lớp nội trú, đảm bảo đủ giáo viên và chỗ học cho con em các dân tộc thiểu số. Mở rộng hệ đào tạo cán bộ dân tộc trong hệ thống trường chính trị, trường đoàn thể và lực lượng vũ trang theo chương trình đổi mới. Thực hiện tốt chính sách chế độ khuyến khích đối với các cán bộ dân tộc thiểu số, cán bộ công tác ở miền núi, nhất là các vùng sâu, vung xa, vùng cao và thu hút các chuyên gia, các nhà khoa học phục vụ có hiệu quả cho sự nghiệp phát triển miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Có chế độ chính sách ưu đãi động viên về tinh thần và vật chất với các già làng, trưởng bản và những người có uy tín trong các dân tộc (kể cả một số chức sắc tôn giáo) trong sự nghiệp đoàn kết các dân tộc xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. c) Kế thừa, phát triển những giá trị văn hóa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và của từng dân tộc, tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Chính sách dân tộc của Đảng trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật là nhằm không ngừng đưa các thành tựu văn hóa mới đến với nhân dân, bảo tồn những giá trị văn hóa của từng dân tộc, tiếp thu những tinh hoa văn hóa chung của đất nước, của nhân loại để phát triển văn hóa dân tộc mình, nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần của cả cộng đồng dân tộc Việt Nam ngang tầm với thời đại. Trong lĩnh vực văn hóa, nhân dân các dân tộc thiểu số cần được thông tin về thời sự, chính sách, những thành tựu văn hóa tiên tiến, đảm bảo có sách báo, tiến tới có đủ phương tiện nghe, nhìn. Tạo điều kiện thuận lợi để quần chúng bảo vệ, kế thừa, phát

huy những truyền thống văn hóa tốt đẹp bài trừ các hủ tục lạc hậu, mê tín, dị đoan, cản trở sự tiến bộ của các dân tộc. Có chính sách đầu tư thích đáng cho các hoạt động văn hóa, văn nghệ, cho các nghệ sĩ sáng tác các đề tài về miền núi và về các dân tộc thiểu số. Điều quan trọng trước hết vẫn là nâng cao đời sống kinh tế để nhân dân các dân tộc có điều kiện hưởng thụ các thành tựu văn hóa, nâng cao dân trí. d) Có chính sách quan tâm đặc biệt đến các vùng cao, vùng sâu, vùng căn cứ cách mạng và kháng chiến từng bước ngăn chặn tình trạng suy giảm dân số, suy giảm đời sống của một số dân tộc thiểu số. Nhà nước ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, đồng thời thực hiện các chương trình chăm sóc đời sống và sức khỏe của đồng bào các dân tộc thiểu số nói chung, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, vùng cao, vùng căn cứ kháng chiến. Thực hiện tốt các chương trình quốc gia về chống sốt rét, chống bướu cổ, xóa bỏ các ổ dịch bệnh gây tử vong cao, làm suy giảm giống nòi ở một số dân tộc. Thực hiện chính sách ưu đãi những mặt hàng thiết yếu như gạo, muối, dầu thắp sáng, giấy viết, thuốc chữa bệnh, dịch vụ văn hóa văn nghệ đối với vùng sâu, vùng xa, vùng cao. Giải quyết nhanh chóng nhu cầu nước sinh hoạt cho đồng bào vùng cao. Xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa. Thực hiện mạnh mẽ chương trình dân số và kế hoạch hóa gia đình bằng các giải pháp hữu hiệu để đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng cao hạn chế sinh đẻ nhờ đó chăm sóc và nuôi dạy con cái, nâng cao trình độ dân trí và xây dựng đời sống văn minh