Luận văn thạc sỹ kinh tế: Năng lực tài chính của ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam giai đoạn hội nhập WTO thực trạng và giải pháp
1,661
887
116
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG
----------
NGUYỄN THỊ VIỆT HÀ
NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA NGÂN HÀNG ĐẦU TƢ VÀ PHÁT
TRIỂN VIỆT NAM GIAI ĐOẠN HỘI NHẬP HẬU WTO – THỰC
TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
Chuyên ngành: Kinh tế thế giới và Quan hệ kinh tế quốc tế
Mã số: 60.31.07
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ THẾ GIỚI VÀ
QUAN HỆ KINH TẾ QUỐC TẾ
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. Đặng Thị Nhàn
Hà Nội - 2008
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU
.......................................................................................................
1
CHƢƠNG I. NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG
MẠI
......................................................................................................................
5
1.1. Khái niệm năng lực tài chính của ngân hàng thương mại
................................ 5
1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của ngân hàng thương mại
...................................... 5
1.1.2. Khái niệm năng lực tài chính của ngân hàng thương mại
............................. 6
1.2. Phân tích năng lực tài chính của ngân hàng thương mại
.................................. 8
1.2.1. Cơ sở phân tích năng lực tài chính của ngân hàng thương mại
..................... 8
1.2.2. Hệ thống chỉ tiêu phân tích năng lực tài chính của ngân hàng thương
mại – mô hình CAMELS
.....................................................................................
10
1.2.2.1. Giới thiệu chung về mô hình CAMELS
.................................................. 10
1.2.2.2. Nội dung các chỉ tiêu đánh giá trong mô hình CAMELS
......................... 10
1.3. Sự cần thiết phải nâng cao năng lực tài chính của các ngân hàng thương
mại Việt Nam trong điều kiện gia nhập WTO
...................................................... 29
1.3.1. Các cam kết trong lĩnh vực ngân hàng của Việt Nam khi gia nhập WTO ... 29
1.3.2. Cơ hội, thách thức đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam khi Việt
Nam gia nhập WTO
............................................................................................
33
1.3.2.1. Cơ hội ................................................................
..................................... 34
1.3.2.2. Thách thức
..............................................................................................
35
1.3.3. Sự cần thiết phải nâng cao năng lực tài chính của các ngân hàng thương
mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập WTO
..................................................... 39
CHƢƠNG II. THỰC TRẠNG NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA NGÂN
HÀNG ĐẦU TƢ & PHÁT TRIỂN VIỆT NAM
............................................... 42
2.1. Giới thiệu chung về Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) .......
42
2.1.1. Lịch sử hình thành
.....................................................................................
42
2.1.2. Vài nét sơ lược về
BIDV............................................................................
43
2.2. Thực trạng năng lực tài chính của BIDV
....................................................... 46
2.2.1. Đánh giá năng lực tài chính của BIDV giai đoạn trước khi Việt Nam gia
nhập WTO
...........................................................................................................
46
2.2.2. Đánh giá thực trạng năng lực tài chính của BIDV giai đoạn từ khi Việt
Nam gia nhập WTO đến nay
...............................................................................
50
2.2.2.1. An toàn vốn
............................................................................................
50
2.2.2.2. Chất lượng tài sản
...................................................................................
52
2.2.2.3. Khả năng quản lý
....................................................................................
57
2.2.2.4. Khả năng sinh lời
....................................................................................
60
2.2.2.5. Khả năng thanh khoản
............................................................................ 63
2.2.2.6. Nhạy cảm với rủi ro thị trường
................................................................ 66
2.3. Kết luận về năng lực tài chính của BIDV hiện nay
................................ ........ 71
2.3.1. Những điểm mạnh
.....................................................................................
71
2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân
................................................................. 72
CHƢƠNG III. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC TÀI CHÍNH CỦA
BIDV GIAI ĐOẠN HỘI NHẬP HẬU WTO
.................................................... 75
3.1. Mục tiêu, định hướng và kế hoạch nâng cao năng lực tài chính của các
ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và BIDV nói riêng đến năm 2020 .... 75
3.1.1. Mục tiêu, định hướng và kế hoạch nâng cao năng lực của các ngân hàng
thương mại Việt Nam
..........................................................................................
75
3.1.1.1. Mục
tiêu..................................................................................................
75
3.1.1.2. Định hướng
.............................................................................................
77
3.1.1.3. Kế hoạch triển khai
.................................................................................
78
3.1.2. Mục tiêu và định hướng các giải pháp nâng cao năng lực tài chính của
ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam
............................................................ 79
3.2. Giải pháp nâng cao năng lực tài chính của ngân hàng Đầu tư và Phát triển
Việt Nam trong giai đoạn hội nhập hậu WTO
...................................................... 81
3.2.1. Giải pháp nâng cao mức an toàn
vốn.......................................................... 82
3.2.2. Giải pháp nâng cao chất lượng tài sản
........................................................ 85
3.2.3. Giải pháp nâng cao chất lượng quản lý
...................................................... 89
3.2.4. Giải pháp nâng cao khả năng sinh lời
......................................................... 91
3.2.5. Giải pháp nâng cao khả năng thanh khoản
................................................. 93
3.2.6. Giải pháp nâng cao khả năng nhạy cảm với rủi ro thị trường
..................... 95
3.3. Một số kiến nghị để thực hiện các giải pháp nhằm nâng cao năng lực tài
chính của BIDV giai đoạn 2008-2010
.................................................................. 96
3.3.1. Kiến nghị với Chính phủ
............................................................................ 96
3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước
........................................................... 98
KẾT LUẬN
.......................................................................................................
100
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
Tiếng anh
Tiếng Việt
ALCO
Asset Liabilities Commitee
Hội đồng quản lý Tài sản nợ -
Tài sản có
BIDV
Bank for Investment and
Development of Vietnam
Ngân hàng Đầu tư và Phát triển
Việt Nam
DATC
Debt and Asset Trading
Company
Công ty mua bán nợ và tài sản
tồn đọng của doanh nghiệp
ĐCTC
Định chế tài chính
IMF
International Monetary Fund
Quỹ tiền tệ quốc tế
IFRS
International Financial
Reporting Standards
Tiêu chuẩn báo cáo tài chính
quốc tế
NHNN
Ngân hàng nhà nước
NHTM
Ngân hàng thương mại
TCTD
Tổ chức tín dụng
VAR
Value at risk
Giá trị chịu rủi ro
VAS
Vietnam Accounting Standard
Tiêu chuẩn kế toán Việt Nam
WB
World Bank
Ngân hàng thế giới
WTO
World Trade Organization
Tổ chức thương mại thế giới
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, HÌNH VẼ
Số thứ tự
Nội dung bảng
Trang
Sơ đồ 1.1
Những chức năng cơ bản của ngân hàng đa năng ngày
nay
6
Bảng 2.1
Diễn biến mức vốn của BIDV trong giai đoạn 2001 –
2006
47
Bảng 2.2
Vốn tự có của BIDV năm 2006 – 2007
51
Bảng 2.3
Chỉ tiêu an toàn vốn (CAR) năm 2007 của các ngân hàng
quốc doanh
51
Bảng 2.4
Các chỉ số danh mục cho vay của BIDV 2004 – 2007
53
Hình 2.5
Cơ cấu cho vay theo ngành (%) qua các năm 2005 – 2007
53
Bảng 2.6
Kết quả phân loại nợ của BIDV theo IFRS qua các năm
2005 – 2007
55
Bảng 2.7
Lợi nhuận qua các năm của BIDV
61
Hình 2.8
Diễn biến chỉ số ROaA và RoaE của BIDV giai đoạn
2003 – 2007
61
Bảng 2.9
Một số chỉ tiêu sinh lời và hiệu quả (theo IFRS) giai đoạn
2003 – 2007
63
Bảng 2.10
Tỷ lệ cho vay/huy động tiền gửi của một số NHTM 2006
– 2007
64
Hình 2.11
Cơ cấu tiền gửi theo khách hàng của BIDV 2006 – 2007
65
Bảng 2.12
Khe hở nhạy cảm lãi suất của BIDV thời điểm
31/12/2007
68
Bảng 3.1
Mục tiêu hành động của ngân hàng Việt Nam đến năm
2010
76
1
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài:
Hệ thống ngân hàng Việt Nam đã trải qua gần 20 năm đổi mới và phát triển
từ hệ thống ngân hàng một cấp sang hệ thống ngân hàng hai cấp, đến nay đã khẳng
định được sự phát triển vượt bậc. Từ năm 2007, Việt Nam chính thức trở thành
thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), điều này đã tạo môi trường
thuận lợi cho hệ thống ngân hàng Việt Nam đẩy nhanh tiến trình cải cách, đổi mới
và phát triển.Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi đó còn có những thách thức
không nhỏ do hội nhập kinh tế mang lại mà hệ thống ngân hàng Việt Nam sẽ phải
đối mặt.
Theo các cam kết, khi gia nhập WTO, lĩnh vực ngân hàng sẽ được mở cửa
dần theo lộ trình 7 năm. Theo đó, từ năm 2007, Việt nam đã phải từng bước tiến
hành gỡ bỏ các hạn chế đối với các tổ chức tài chính, ngân hàng nước ngoài đầu
tư
vào Việt Nam, cụ thể như bắt đầu xem xét cho thành lập ngân hàng 100% vốn nước
ngoài tại Việt Nam từ 1/4/2007, nâng dần mức nhận tiền gửi bằng VND của một chi
nhánh ngân hàng nước ngoài (650% từ 1/1/2007, 800% vốn pháp định từ 1/1/2008,
900% vào năm 2009, 1000% năm 2010 và không giới hạn từ năm 2010), … Đây sẽ
là một sức ép cạnh tranh lớn từ các ngân hàng nước ngoài đối với các ngân hàng
trong nước, đặc biệt khi các ngân hàng nước ngoài có năng lực tài chính mạnh, có
nền tảng công nghệ và kinh nghiệm quản lý. Vì vậy, để đứng vững và phát triển
trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt này, các ngân hàng Việt Nam cần
phải nâng cao hơn nữa năng lực cạnh tranh, đặc biệt là năng lực tài chính - một
trong những trăn trở chính của Việt Nam khi bước vào sân chơi toàn cầu.
Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) cũng không nằm ngoài xu
thế đó. Là một trong bốn Ngân hàng thương mại quốc doanh lớn nhất của Việt
Nam, BIDV đã và đang đẩy mạnh hội nhập vào nền kinh tế quốc tế và coi đây là
chiến lược phát triển quan trọng của ngân hàng. Trong bối cảnh đó, việc phân
tích,
đánh giá toàn diện thực trạng về năng lực tài chính của BIDV để từ đó đề xuất
giải
pháp nâng cao năng lực tài chính của ngân hàng là hết sức cấp thiết. Đề tài:
“Năng
2
lực tài chính của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam trong giai đoạn hội
nhập hậu WTO- thực trạng và giải pháp” là vấn đề vừa có ý nghĩa lý luận, vừa
mang tính thực tiễn cao.
2. Tình hình nghiên cứu:
Hiện nay chưa có công trình nghiên cứu nào đánh giá riêng, chuyên sâu về
năng lực tài chính của ngân hàng thương mại, mà mới chỉ có các đề tài nghiên cứu
với phạm vi rộng hơn là về nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương
mại Việt Nam, như:
- PGS, TS. Nguyễn Thị Quy (2005), Năng lực cạnh tranh của các Ngân
hàng thương mại trong xu thế hội nhập, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
- TS. Phạm Thanh Bình, TS. Phạm Huy Hùng (2005), Nâng cao năng lực
cạnh tranh của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập
kinh tế khu vực và quốc tế, Công trình nghiên cứu khoa học ngành ngân hàng, Ngân
hàng Nhà nước Việt Nam.
- Luận án TS kinh tế của Trịnh Quốc Trung (2004), Các giải pháp nâng cao
năng lực cạnh tranh và hội nhập của các ngân hàng thương mại đến năm 2010,
Đoàn Đỉnh Lam (2007), Nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương
mại cổ phần ở thành phồ Hồ Chí Minh trong xu thế hội nhập,...
Các công trình này đều phân tích, đánh giá năng lực cạnh tranh của các ngân
hàng, chứ không chuyên sâu về năng lực tài chính của ngân hàng. Mặt khác, đề tài
này nghiên cứu cụ thể về mặt lý luận, thực tiễn và đề xuất giải pháp nhằm nâng
cao
năng lực tài chính của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam trong giai đoạn
hội
nhập hậu WTO.
3. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở lý luận chung và những phân tích, đánh giá năng lực tài chính
hiện tại của ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam, đề tài đưa ra các giải
pháp để
nâng cao năng lực tài chính của ngân hàng trước những yêu cầu của hội nhập giai
đoạn hậu WTO.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu:
3
Hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về năng lực tài chính của ngân
hàng thương mại Việt Nam giai đoạn hậu WTO.
Phân tích và đánh giá thực trạng năng lực tài chính của Ngân hàng Đầu tư và
Phát triển Việt Nam trước những cơ hội và thách thức của giai đoạn hậu
WTO.
Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực tài chính của Ngân hàng Đầu
tư và Phát triển Việt Nam trong giai đoạn hậu WTO 2008-2020.
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu:
Đối tượng nghiên cứu: Năng lực tài chính của Ngân hàng Đầu tư và Phát
triển Việt Nam.
Phạm vi nghiên cứu:
o Về không gian, đề tài nghiên cứu năng lực tài chính của Ngân hàng
Đầu tư & Phát triển Việt Nam theo lộ trình mở cửa hệ thống ngân
hàng Việt Nam trong cam kết gia nhập WTO.
o Về thời gian, đề tài tập trung phân tích thực trạng năng lực tài chính
trong giai đoạn 2007-2008 và đề xuất giải pháp nâng cao năng lực tài
chính cho giai đoạn hậu WTO 2008-2020.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu:
Luận văn dựa vào phương pháp luận của Chủ nghĩa Mác – Lê Nin và quan
điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển các Ngân hàng thương mại
trong giai đoạn hội nhập.
Luận văn này cũng sử dụng phương pháp duy vật biện chứng, kết hợp
phương pháp duy vật lịch sử, phương pháp logic và lịch sử, khái quát hóa và cụ
thể
hóa. Ngoài ra, luận văn còn sử dụng các phương pháp khoa học khác như phương
pháp thống kê, phương pháp so sánh, phương pháp phân tích và tổng hợp những tài
liệu thu thập để đánh giá tình hình hiện tại và dự báo tương lai.
7. Kết cấu của luận văn:
Ngoài lời mở đầu, danh mục từ viết tắt, kết luận, danh mục tài liệu tham
khảo và phụ lục, luận văn được bố cục thành 3 chương:
4
Chương 1 – Năng lực tài chính của ngân hàng thương mại
Chương 2 – Thực trạng năng lực tài chính của Ngân hàng Đầu tư và Phát
triển Việt Nam
Chương 3 – Giải pháp nâng cao năng lực tài chính của Ngân hàng Đầu tư
và Phát triển Việt Nam giai đoạn hội nhập hậu WTO
Để hoàn thành đề tài này, tác giả xin trân trọng cám ơn giáo viên hướng dẫn
Tiến sỹ Đặng Thị Nhàn - Trường Đại học Ngoại Thương, thư viện Trường Đại học
Ngoại Thương Hà Nội, Thư viện quốc gia cùng gia đình và đồng nghiệp đã động
viên và tạo điều kiện giúp đỡ trong suốt quá trình nghiên cứu. Mặc dù đã rất cố
gắng, dành nhiều thời gian và công sức để hoàn thành đề tài, tuy nhiên, do đây
là đề
tài khó, kiến thức của tác giả còn nhiều hạn hẹp và khó khăn trong việc tiếp cận
thông tin nên luận văn không tránh khỏi nhiều sai sót. Tác giả rất mong nhận
được
sự quan tâm, đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo, các chuyên gia và bạn đọc để
có
thể tiếp tục hoàn thiện hơn đề tài nghiên cứu.