Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Thái độ của sinh viên Đại học Thể dục Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh đối với giá trị sống

69 nhân này ảnh hưởng thấp đến thái độ của họ với các GTS của họ. Rõ ràng SV đại học TDTT TPHCM đã ý thức được những tác động tích cực đối với cuộc sống và giá trị của chính mình. Thứ hai, các yếu tố tác động từ phía nhà trường được sinh viên đánh giá ở mức ảnh hưởng nhiều (ĐTB: 3,85) . Ch ủ yếu tập trung ở các yếu tố sự dạy bảo của thầy cô giáo, những kiến thức được trang bị từ trong sách vở. Một số yếu tố kh ác sinh viên đánh giá mức ảnh hưởng ít hơn như lối sống của thầy cô; lối sống của bạn bè (ĐTB = 3,48). Thứ ba Sinh viên đánh giá ảnh hưởng từ phía gia đình ở mức ảnh hưởng nhiều (ĐTB: 3,86). Tác động Sự nuôi dạy nghiêm khắc của cha mẹ (ĐTB =4,32) xếp ở vị trí cao thứ hai trong bảng xếp hạng các yếu tố ảnh hưởng, kết quả này khẳng định gia đình là trường học đầu đời, cha mẹ là những người có ảnh hưởng lớn nhất đối với việc nhận thức đến hình thành thái độ đối với các GTS của SV đại học TDTT TPHCM. Ngoài ra các yếu tố khác từ gia đình cũng tác động rất lớn đối với thái độ về GTS của SV như Tình cảm gia đình (ĐTB =4,31) và truyền thống gia đình (ĐTB =4,26). Các yếu tố ít ảnh hưởng tới thái độ của sinh viên là nghề nghiệp, trình độ học vấn của cha mẹ; hoàn cảnh kinh tế gia đình. Rõ ràng sự dạy bảo, tình cảm và truyền thống gia đình luôn được thế hệ SV nhìn nhận ở góc độ quan trọng hơn còn các giá trị vật chất họ kiếm được cũng như địa vị, nghề nghiệp của họ trong xã hội ảnh hưởng không mang tính quyết định. Thứ tư đó là yếu tố bản thân , đây là yếu tố quan trọng nhất trong tất cả các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ đối với các giá trị sống của sinh viên. Bởi vì, các yếu tố khác muốn tác động đến con người luôn phải thông qua sự tiếp nhận của bản thân ch ủ thể; nếu không thích hợp, sự tác động đó sẽ không có tác dụng. Vì thế, chủ thể có vai trò rất lớn trong việc nhận thức tính đúng sai của vấn đề để có cách tiếp nhận hoặc đào thải phù hợp. SV đại học TDTT TPHCM xuất phát từ góc độ nhận thức đúng vấn đề trên, đa số sinh viên lựa chọn mức độ ảnh hưởng nhi ều nhất đối với các yếu tố thuộc về bản thân.

70 Cụ thể, tất cả các yếu tố thuộc nhóm yếu tố bản thân có ĐTB từ 4,22 đến 4,58, đều thuộc mức ảnh hưởng nhiều. Yếu tố ảnh hưởng nhi ều nhất trong nhóm và trong toàn bảng hỏi là mục tiêu cuộc đời (ĐTB=4,58). Các yếu tố thuộc về bản thân khác như Lý tưởng sống của cá nhân, trình độ nhận thức và sự giáo dục của bản thân cũng được SV đánh giá ở mức độ ảnh hưởng rất cao trong bảng xếp hạng. Tóm lại, có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến thái độ đối với giá trị sống của sinh viên ở các mức độ khác nhau. Trong đó, yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất là các yếu tố thuộc về cá nhân và các yếu tố thuộc về xã hội có mức ảnh hưởng ít nhất. Kết quả này chứng tỏ rằng sinh viên lựa chọn cho mình giá trị sống nào, xem giá trị sống nào là quan trọng và cần thiết hoàn toàn phụ thuộc vào bản thân họ. Bên cạnh đó, nền tảng gia đình là vô cùng quan trọng. Tuy sống trong hoàn cảnh xã hội có nhiều biến động về mọi mặt như hiện nay nhưng nếu được sống trong một gia đình nề nếp, được giáo dục và bản thân mỗi người biết hội nhập cho đúng với xu hướng của thời đại thì v ẫn là những người trưởng thành về mặt nhân cách và mang trong mình những giá trị quý báu. Biểu đồ 2.2. Điểm trung bình các nhóm yếu tố ảnh hưởng đến thái độ của sinh viên đối với giá trị sống 3,2 3,4 3,6 3,8 4 4,2 4,4 Xã hội Nhà trường Gia đình Bản thân ĐTB

71 2.2.5.2. So sánh giữa các nhóm khách thể điều tra đối với sự ảnh hưởng Bảng 2.13. So sánh các yếu tổ ảnh hưởng đến thái độ đối với các GTS theo phương diện Phương diện Các yếu tố ảnh hưởng Điểm TB Kiểm nghiệm Giới tính Nam Nữ F T Dư luận xã hội 3,59 4,00 17,93 0,000 Nội quy, kỷ luật trong nhà trường 3,82 4,15 6,319 0,013 Phong cách giảng dạy của thầy cô 3,91 3,90 8,17 0,005 Truyền thống gia đình 4,27 4,24 10,02 0,002 Nghề nghiệp của cha mẹ 3,23 3,00 12,68 0,000 Thần tượng một nhân vật nào đó trong cuộc sống 2,90 3,05 4,494 0,035 Sự tự giáo dục của bản thân 4,20 4,44 4,240 0,041 Năm thứ Năm đầu Năm cuối F T Mối quan hệ với bạn bè 3,86 3,61 4,14 0,043 Lối sống của bạn bè ngoài xã hội 3,51 3,40 4,37 0,038 Khoa GDTC HLTT QLTT F P Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế 4,02 3,76 4,17 3,77 0,024 Dư luận xã hội 3,88 3,34 4,01 9,77 0,000 Nội quy, kỷ luật trong nhà trường 4,15 3,81 3,88 3,46 0,033 Phong cách giảng dạy của thầy cô 4,15 3,81 3,78 4,21 0,016 Lối sống của bạn bè ngoài xã hội 3,65 3,15 3,55 4,86 0,008 Học lực Giỏi Khá TB F P Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế 2,33 4,00 4,00 3,05 0,029 Dư luận xã hội 1,66 3,75 3,79 4,04 0,008 Lối sống của bạn bè trong trường, lớp 1,67 3,49 3,51 3,06 0,029

72 Những kiến thức được trang bị từ sách vở 4,33 4,04 3,73 4,12 0,006 Trình độ học vấn của cha mẹ 1,00 3,36 3,54 3,60 0,014 Sự nuôi dạy nghiêm khắc của cha mẹ 3,33 4,25 3,97 2,85 0,038 Thần tượng một nhân vật trong cuộc sống 3,67 2,75 3,20 3,21 0,024 Những gương điển hình trong cuộc sống 3,67 3,17 3,61 3,30 0,021 Trình độ nhận thức của cá nhân 3,67 4,39 4,20 3,39 0,019 * Về giới tính. Từ bảng số liệu cho thấy có s ự khác biệt có ý nghĩa thông kê giữa nam và nữ ở một số yếu tố. Nữ SV cho thấy họ dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố Dư luận xã hội; Nội quy, kỷ luật trong nhà trường; thần tượng một nhân vật nào đó; Sự tự giáo dục của bản thân (ĐTB cao hơn nam). Còn nam SV dễ bị ảnh hưởng bởi các yếu tố Phong cách giảng dạy của thầy cô; Tru yền thống gia đình; Nghề nghiệp của cha mẹ hơn. * Về trình độ đào tạo. Kết quả xử lý cho thấy có sự khác biệt không đáng kể giữa SV năm đầu và SV năm cuối khi đánh giá về các yếu tố ảnh hưởng. Tuy nhiên vẫn còn chênh lệch ở yếu tố mối quan hệ bạn bè. SV năm đầu đề cao mối quan hệ bạn bè hơn SV năm cuối. * Về khoa đào tạo. Bảng 2.13 cho thấy SV ở hai khoa GDTC và QL-TTGT thừa nhận các yếu tố Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế; Dư luận xã hội; Lối sống của bạn bè ngoài xã hội có ảnh hưởng tới thái độ của họ đối với các GTS cao hơn SV khoa HLTT. SV khoa HLTT đánh giá cao ảnh hưởng của Nội quy, kỷ luật trong nhà trường và Phong cách giảng dạy của thầy cô. * Về học lực. Nhìn chung giữa các nhóm học lực có sự đánh giá khác nhau nghiêng về nhóm các yếu tố thuộc về môi trường xã hội.

73 Những SV có học lực khá và TB cho rằng các yếu tố Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế; Dư luận xã hội; Lối sống của bạn bè trong trường,lớp; Trình độ học vấn của cha mẹ ảnh hưởng nhiều hơn đến thái độ của SV về các giá trị sống. Còn nhóm có học lực khá giỏi lại đánh giá các yếu tố Sự nuôi dạy n ghiêm khắc của cha mẹ; thần tượng nhân vật nào đó trong cuộc sống; Những gương điển hình trong cuộc sống ..hơn các nhóm có học lực trung bình (Xem bảng 2.13) 2.3. Một số biện pháp xây dựng thái độ tích cực đối với giá trị sống cho sinh viên 2.3.1. Cơ sở đề xuất biện pháp Thái độ của sinh viên về giá trị sống là quá trình tỏ thái độ trước nh ững giá trị chân, thiện, mỹ vào bộ não ngưởi, từ đó bản thân sinh viên biểu hiện ra bên ngoài bằng những hành động đối với thế giới xung qua nh và với ch ín h bản thân mình. Thái độ của sinh viên về các giá trị sống do cá nhân quyết định, không có ai lựa chọn hay quyết định thay. Vì vậy muốn thay đổi thái độ của cá nhân về giá trị sống trước hết cần nâng cao nhận thức của họ về giá trị sống để đi đến thay đổi cuối cùng về mặt hành vi. Các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ của sinh viên về các giá trị sống bao gồm: các yếu tố chủ quan ( bản thân sinh viên) và các yếu tố khách quan (tác động từ môi trường gia đình, nhà trường và xã hội). Do đó muốn thay đổi thái độ của sinh viên cần tác động kết hợp và đồng bộ từ bốn phía: gia đình, nhà trường, xã hội và bản thân SV. Từ kết quả khảo sát đã trình bày ở trên, chúng tôi đặc biệt quan tâm đến các vấn đề sau: Thái độ đối với các giá trị sống của SV trường Đại học Thể dục thể thao TPHCM khá tích cực, và được thể hiện ở cả ba bình diện: nhận thức, thái độ và sự ứng xử. Tuy nhiên vẫn còn một số lượng nhất định SV chưa có thái độ tích cực đối với các giá trị sống. Các giá trị sống mà SV quan tâm ở bậc cao: đoàn kết, tôn trọng và trách nhiệm. Khoảng 40% - 50% SV thừa nhận mình chưa nhận thấy tầm quan trọng của các giá trị Khoan dung, giản dị, khiêm tốn.

74 Kết quả khảo sát mở và phỏng vấn mà người nghiên cứu thực hiện cho thấy biểu hiện là có nhiều SV chưa nhận thức được thế nào là giá trị sống. Từ những cơ sở phân tích trên, chúng tôi đề xuất một số biện pháp nhằm xây dựng thái độ tích cực đối với giá trị sống cho SV trường đại học TDTT. 2.3.2. Đề xuất một số biện pháp * Nhóm biện pháp về phía gia đình - Xâ y dựng truyền thống gia đình yêu thương, chăm sóc, quan tâm lẫn nhau. Một gia đình tràn đầy tình yêu thương là cơ sở để cá nhân phát huy những nhu cầu, khả năng, xu hướng, lý tưởng …của mình từ đó có những nhìn nhận và thái độ tin tưởng và các giá trị sống. - Xây dựng gia đình văn hóa: tức là gia đình đáp ứng tương đối về mọi mặt theo các chuẩn mực xã hội về các giá trị. Khi con cái sống trong gia đình văn hóa, họ sẽ ý thức về giá trị sống của mình nhiều hơn. - Người lớn trong gia đình là những tấm gương tốt cho thế hệ con cháu noi theo. Mỗi con người có quyền tự quyết định lối sống cho bản thân mình nhưng cha mẹ và người thân trong gia đình luôn luôn là điểm tựa, tấm gương mẫu mực cho thế hệ con cháu học tập, làm theo những điều tốt đẹp mà người lớn đang thực hiện. - Giáo dục GTS trong gia đình: Mỗi người thân trong gia đình cần giảng giải cho con em mình về ý nghĩa của mỗi giá trị sống ng ay từ khi còn nhỏ thông qua nhiều hình thức khác nhau. Nên gắn với những câu chuyện có thật trong cuộc sống. - Cha mẹ thường xuyên trò chuyện, làm bạn với con. Đây là phương pháp hữu hiệu để cha mẹ tiếp cận đời sống tình cảm của con cái. Từ đó mới có cách giáo dục nâng cao nhận thức và thái độ của các em về giá trị sống. * Nhóm biện pháp về phía nhà trường - Tạo dựng môi trường học tập thân thiện, năng động, cởi mở giữa thầy cô và bạn bè. Môi trường học tập có ý nghĩa quan trọng tạo cho các em cảm thấy yêu mến thầy cô, bạn bè, trường lớp. Khi đó các em cảm nhận được niềm vui khi đến trường, thích đến trường và say mê học tập. - Đào tạo đội ngũ giảng viên, nhà giáo dục có khả năng tư vấn và giảng dạy về

75 giá trị sống. Hiện nay, hầu như các trường đại học chưa có đội ngũ giảng viên trực tiếp đảm nh ận công tác giảng dạy các giá trị sống. Giảng dạy trực tiếp về các nội dung của giá trị sống giúp các em hiểu và cảm nhận sâu sắc hơn. Do đó mới hình thành được thái độ tích cực với các giá trị sống. - Tổ chức các lớp học giáo dục các giá trị sống, các buổi nói chuyện chuyên đề về giá trị sống với sinh viên. Việc tổ chức các lớp học, các buổi nói chuyện chuyên đề giúp cho SV dễ dàng tiếp thu hơn khi học một môn học chính khóa. Vì vậy mục đích của nhà giáo dục sẽ được đáp ứng hiệu quả hơn - Phối hợp với đoàn thanh niên để giáo dục GTS cho SV, Hình thành các câu lạc bộ giáo dục giá trị sống. Đoàn thanh niên là nơi SV hoạt động rất nhiều cho nên đây cũng là một kênh để nâng cao thái độ của họ đối với các giá trị sống. - Tổ chức các hoạt động xã hội (Mùa hè xanh, tình nguyện, từ thiện…). Các hoạt động này khiến cho SV được sống trong không khí thực tế, t rải nghiệm cảm giác về các giá trị đoàn kết, yêu thương…nói chung là các giá trị sống. * Nhóm biện pháp về phía xã hội - Xây d ựng môi trường sống văn hóa trong cộng đồng, loại hình hoạt động giao lưu văn hóa xã hội tích cực và có ý nghĩa. Khi rời khỏi ghế nhà trường các em hòa mình vào cuộc sống xã hội cho nên một môi trường xã hội lành mạnh, tích cực mới đem lại những giá trị sống tích cực cho các em. - Đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục lối sống lành mạnh cho mỗi công dân. Sống lành mạnh có mối quan hệ tác động qua lại với các giá trị sống. - Thúc đẩy sự phát triển ổn định về kinh tế, chính trị, xã hội. Muốn một xã hội văn minh, môi trường sống lành mạnh trước hết phải ổn định về mặt kinh tế và chính trị. Khi đó con người c ó niềm tin vững chắc vào chế độ xã hội mình đang sống. - Cho phép thành lập các tổ chức, trung tâm giáo dục về GTS. Ngoài các trường học, nhà nước cần cho phép các công ty giáo dục, các trung tâm, tổ chức có đủ chuyên môn và chức năng giảng dạy các hoạt động về giá trị sống. - Truyền thông, Giáo dục GTS thông qua các tấm gương điển h ình, những câu chuyện có thật trong cuộc sống. Việc này có thể thực hi ện được dựa vào các kênh

76 thông tin như internet, truyền hình, đài phát thanh bằng các hình thức như game show, tiểu phẩm, chuyên mục… * Nhóm biện pháp về phía bản thân - Tham gia vào các hoạt động xã hội (đi tình nguyện, làm từ thiện,…). Bản thân SV cần ý thức được vai trò và trách nhiệm của mình trong xã hội. Họ cần tham gia vào hoạt động và giao lưu để cảm nhận những cảm xúc thực là cơ sở để nhận thức và thay đổi giá trị sống của bản thân mình. - Hình thành động cơ, mục đích sống và xác định mục tiêu cuộc đời. Với mỗi người, việc đầu tiên là phải sống có mục đích, có kế hoạch thì mới hiểu được về các giá trị sống. - Đọc các loại sách, báo, tạp chí nuôi dưỡng tâm h ồn. Giá trị sống của con người không phải là các giá trị vật chất có thể sờ thấy, cầm nắm được mà đó là những giá trị tinh thần. - Đặt ra các nguyên tắc sống và thường xuyên kiểm tra, đánh giá quá trình rèn luyện của bản thân. Quá trình rèn luyện bản thân cũng chính là quá trình hình thành các giá trị sống của bản thân. - Tham gia vào các câu lạc bộ, lớp giáo dục các giá trị sống. Tự cá nhân phải ý thức được tầm quan trọng của việc thay đổi thái độ sống tích cực hơn dựa vào việc tự mình tìm đến những hoạt động nâng cao hiểu biết về giá trị sống để đem lại thái độ cần thiết. 2.3.3. Khảo sát mức độ hiệu quả của một số biện pháp xây dựng thái độ tích cực đối với giá trị sống cho sinh viên Để tìm hiểu mức độ hiệu quả của một số biện pháp giáo dục nhằm nâng cao nhận thức và xây dựng thái độ tích cực của sinh viên đối với giá trị sống, người nghiên cứu tiến hành khảo sát sinh viê n và kết quả cụ thể trong bảng 2.14. Bảng 2.14. Hiệu quả của một số biện pháp xây dựng thái độ đối với giá trị sống cho sinh viên STT Biện pháp ĐTB ĐLC Thứ hạng

77 Đối với gia đình 1 Xây dựng truyền thống gia đình yêu thương, chăm sóc, quan tâm lẫn nhau 4,47 0,67 1 2 Xây dựng gia đình văn hóa 4,36 0,79 3 3 Người lớn trong gia đình là những tấm gương tốt cho thế hệ con cháu noi theo 4,36 0,75 3 4 Giáo dục GTS trong gia đình 4,18 0,84 10 5 Cha mẹ thường xuyên trò chuyện, làm bạn với con 3,98 0,92 16 Đối với nhà trường 6 Tạo dựng môi trường học tập thân thiện, năng động, cởi mở giữa thầy cô và bạn bè 3,85 0,99 20 7 Đào tạo đội ngũ giảng viên, nhà giáo dục có khả năng tư vấn và giảng dạy về giá trị sống. 3,92 0,90 19 8 Tổ chức các lớp học Giáo dục các giá trị sống, các buổi nói chuyện chuyên đề về giá trị sống với sinh viên 4,22 0,86 6 9 Phối hợp với đoàn thanh niên để giáo dục GTS cho SV, Hình thành các câu lạc bộ giáo dục giá trị sống 4,43 0,75 2 10 Tổ chức các hoạt động xã hội (Mùa hè xanh, tình nguyện, từ thiện…) 4,21 0,78 7 Đối với xã hội 11 Xây dựng môi trường sống văn hóa trong cộng đồng, loại hình hoạt động giao lưu văn hóa xã hội tích cực và có ý nghĩa 4,28 0,80 5 12 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền giáo dục lối sống lành mạnh cho mỗi công dân 4,07 0,88 14 13 Thúc đẩy sự phát triển ổn định về kinh tế, chính trị, xã hội Tác động vào dư luận xã hội nhằm tạo tư tưởng tích cực với GTS 3,95 0,83 18 14 Cho phép thành lập các tổ chức, trung tâm giáo dục về GTS 4,03 0,86 15 15 Truyền thông, Giáo dục GTS thông qua các tấm gương điển hình, những câu chuyện có thật trong 4,19 0,80 9

78 cuộc sống. Đối với bản thân 16 Tham gia vào các hoạt động xã hội (đi tình nguyện, làm từ thiện,…) 4,21 0,81 7 17 Hình thành động cơ, mục đích sống và xác định mục tiêu cuộc đời 3,96 0,96 17 18 Đọc các loại sách, báo, tạp chí nuôi dưỡng tâm hồn 4,09 0,85 12 19 Đặt ra các nguyên tắc sống và thường xuyên kiểm tra, đánh giá quá trình rèn luyện của bản thân 4,13 0,86 11 20 Tham gia vào các câu lạc bộ, lớp Giáo dục các giá trị sống 4,09 0,86 12 Từ kết quả trên, chúng tôi xin nh ận xét và đưa ra một số biện pháp tác động nhằm xây dựng thái độ tích cực đối với các GTS của SV trường Đại học TDTT TPHCM. Trước hết, ta thấy tất cả các biện pháp th uộc bốn nhóm gia đình, nhà trường,xã hội và bản thân mà người nghiên cứu đưa ra đều được SV đánh giá ở mức độ hiệu quả và rất hiệu quả (ĐTB từ 3,85 đến 4,47) * Về phía gia đình Các biện pháp về phía gia đình đều được SV đồng tình ở mức cao. Trong đó, biện pháp Xây dựng truyền thống gia đình yêu thương, chăm sóc, quan tâm lẫn nhau xếp ở vị trí thứ nhất trong bảng xếp hạng các biện pháp đã đưa ra (ĐTB = 4,47). Hai biện pháp Xây dựng gia đình văn hóa, Người lớn trong gia đình là những tấm gương tốt cho thế hệ con cháu noi theo xếp ở vị trí thứ 3. Ta thấy gia đình là một tế bào của xã hội, là cái nôi nuôi dưỡng tâm hồn của mỗi con người. Những tác động của gia đình đến nhân cách của cá nhân nói chung và thái độ sống nói riêng ngay từ khi mới chào đời. Khi được sống trong tình yêu thương, sự quan tâm chăm sóc đầy đủ thì con người sẽ có điều kiện để phát triển các phẩm ch ất nhân cách tích cực như tự tin, lạc quan, hồn nhiên, năng động… đồng thời phát triển trí tuệ tối ưu. Đó chính là cơ sở để hình thình thái độ tích cực đối với các GTS. * Về phía nhà trường