Luận văn Thạc sĩ Tâm lý học: Thái độ của sinh viên Đại học Thể dục Thể thao Thành phố Hồ Chí Minh đối với giá trị sống

59 b. Thái độ của sinh viên đối với giá trị sống trung thực Bảng 2.9. Thái độ của sinh viên đối với giá trị sống trung thực ST T Nội dung Mức độ Điểm TB Độ lệch chuẩn Thứ hạng Phù hợp Phân vân Không phù hợp % % % Gía trị sống trung thực 9 Tôi nghĩ việc nói dối đôi khi là cần thiết 19,8 40,8 39,3 1,78 0,78 4 10 Tôi không bao giờ lừa dối mọi người 24,2 57,1 18,7 2,06 0,65 3 11 Tôi nghĩ việc nói dối các thành viên trong gia đình cũng không sao 19,4 35,7 44,8 1,74 0,76 5 12 Tôi luôn là người đáng tin cậy trong mắt bạn bè, thầy cô giáo 41,7 49,6 8,7 2,33 0,63 2 13 Tôi chấp nhận bị điểm kém chứ không bao giờ gian lận 44,4 48,4 7,1 2,37 0,62 1 Qua kết quả nghiên cứu ở bảng 2.10 cho thấy thái độ SV cho là phù hợp ở vị trí thứ nhất là Tô i chấp nhận bị điểm kém chứ không bao giờ gian lận chiếm 44,4% (ĐTB = 2,37). Tiếp đến là thái độ Tôi luôn là người đáng tin cậy trong mắt bạn bè, thầy cô giáo chiếm 41,7% (ĐTB = 2,33). Thái độ có SV lựa chọn không phù hợp nhiều nhất đó là Tôi nghĩ việc nói dối các thành viên trong gia đình cũng không sao chiếm 44,8% (ĐTB =2,37). Điều đó cho thấy SV đánh giá cao thái độ trung thực đối với những người thân trong gia đình. Nhìn vào bảng 2.10 có thể thấy SV thấy phân vân khi trả lời các câu hỏi liên quan đến biểu hiện của giá trị trung thực. P hải chăng đây là điều tế nhị trong cuộc sống của các em. c. Thái độ của sinh viên đối với giá trị sống tự do

60 Bảng 2.10. Thái độ của sinh viên đối với giá trị sống tự do ST T Nội dung Mức độ Điểm TB Độ lệch chuẩn Thứ hạng Phù hợp Phân vân Khôn g phù hợp % % % Gía trị tự do 14 Theo tôi, cha mẹ cần tôn trọn quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp, bạn bè, tương lai của con cái 72,6 26,6 0,8 2,72 0,47 1 15 Tôi luôn làm những gì tôi muốn bất cứ khi nào tôi cảm thấy cần thiết 52,0 36,9 11,1 2,41 0,68 3 16 Thầy cô giáo không thể ngăn cản được sở thích và quyền tự do hành động của tôi 34,5 46,0 19,4 2,15 0,72 4 17 Tôi muốn hoàn toàn tự mình quyết định chuyện của riêng mình 52,0 40,1 7,9 2,44 0,64 2 18 Tôi thích sống tự do theo bản năng 20,7 40,1 39,2 1,69 0,80 5 Tổng Kết quả bảng 2.10 cho thấy Đa số sinh viên th ể thao trong mẫu khảo sát đều xác nhận những thái độ về giá trị tự do được đề cập đều phù hợp với bản thân mình (ĐTB=2,43) Những giá trị được SV đồng tình ở mức cao là Theo tôi, cha mẹ cần tôn trọng quyền tự do lựa chọn n ghề nghiệp, bạn bè, tương lai của con cái chiếm 72,6% (ĐTB = 2,72); Tôi muốn hoàn toàn tự mình quyết định chuyện của riêng mình chiếm 52,0% (ĐTB = 2,44). Điều này cho thấy SV ngày nay mu ốn tự mình quyết định những gì liên quan đến bản thâ n mình, không muốn cha mẹ áp đặt chuyện của con cái m ình. Giá trị mà SV thấy không phù hợp đó là Tôi thích sống tự do theo bản năng chiếm 20,7 % (ĐTB = 1,69). Chứng tỏ rằng, SV ý thức được hành động mang tính tự

61 do của bản thân mình nhưng không quá xa đà theo hướng hành động bản năng, thiếu ý thức. Kết quả thống kê cho thấy SV thể thao muốn được tôn trọng quyền tự do, đề cao giá trị tự do trong việc thể hiện mong muốn tự quyết định không muốn chịu sự áp đặt từ phía gia đình, nhà trường, thầy cô giáo. Đây cũng là mong muốn chính đáng của sinh viên nói chung, những người làm chủ tương lai của đất nước. d. Thái độ của sinh viên đối với giá trị sống yêu thương Bảng 2.11. Thái độ của sinh viên đối với giá trị sống yêu thương ST T Nội dung Mức độ Điểm TB Độ lệch chuẩn Thứ hạng Phù hợp Phân vân Không phù hợp % % % Giá trị yêu thương 19 Tôi không cảm thấy mủi lòng khi ai đó gặp nạn 27,0 22,2 50,8 1,76 0,85 7 20 Tôi thấy không c ần thiết phải nhường ghế cho người già, tàn tật, phụ nữ mang thai trên xe bus 18,3 14,3 67,5 1,51 0,79 8 21 Tôi luôn làm mọi việc để cha mẹ vui lòng 58,3 34,5 7,1 2,51 0,63 3 22 Tôi thường xuyên quan tâm, hỏi han hoàn cảnh của bạn bè xung quanh mình 54,8 38,5 6,7 2,48 0,62 5 23 Tôi chấp nhận hi sinh vì người bạn thân của mình 52,4 44,4 3,2 2,49 0,56 4 24 Tôi luôn biết ơn thầy cô giáo, kể cả những người không dạy tôi 63,9 32,9 3,2 2,61 0,55 2 25 Tôi nghĩ không ai yêu thương mình bằng chính bản thân mình 51,6 38,5 9,9 2,42 0,67 6

62 26 Với tôi học tập là cách mình quý trọng chính bản thân mình 66,3 29,0 4,8 2,62 0,58 1 SV đại học thể dục thể thao lựa chọn giá trị với tôi học tập là cách mình quý trọng chính bản thân mình chiếm 66,3% (ĐTB = 2,62) ở vị trí thứ nhất. Đứng ở vị trí thứ hai là thái độ Tôi luôn biết ơn thầy cô giáo, kể cả những người không dạy tôi chiếm 63,9% (ĐTB = 2,61). Tiếp đến là Tôi luôn làm mọi việc để cha mẹ vu i lòng chiếm 58,3% (ĐTB = 2,51). Kết quả cho thấy thái độ yêu thương của SV không chỉ thể hiện trong việc quý trọng chính bản thân mình mà còn trong tình cảm đối với cha mẹ và thầy cô giáo. Đây là điều đáng quý trọng cho thấy SV ngày n ay vẫn giữ được những phẩm chất cốt lõi của nhân cách. Thái độ có SV lựa chọn không phù hợp nhiều nhất đó là Tôi thấy không cần thiết phải nhường ghế cho người già, tàn tật, ph ụ nữ mang thai trên xe bus chiếm 67,5% (ĐTB =2,37). Câu hỏi này đặt ra v ừa để tìm hiểu biểu hiện thái độ của SV với giá trị sống yêu thương đồng thời theo dõi được mức độ trung thực của SV khi trả lời bảng hỏi. Kết quả thống kê cho thấy mức độ phù hợp với ý đồ của người nghiên cứu là tương đối cao. Thái độ yêu thương không chỉ thể hiện với bản thân, cha mẹ, thầy cô mà còn với mọi người xung quanh mình. 2.2.4. Thái độ ứng xử của sinh viên Đại học TDTT TP HCM đối với 4 giá trị sống Để tìm hiểu thái độ ứng xử của SV về 4 giá trị sống được l ựa chọn trong đề tài, người nghiên cứu đưa ra 4 tình huống có trong thực tế, th ể hiện 4 giá trị dưới dạng câu hỏi mở và yêu cầu SV tự đưa ra cách giải quyết của mình. Ngoài ra chúng tôi còn căn cứ vào kết quả phỏng vấn trực tiếp SV. * Tình huống 1: “Chỉ còn ba ngày nữa là thi kết thúc môn Tâm lý học đại cương. Vì bận đi làm thêm nên bạn không đủ thời gian để học tất cả các nội dung trong giới hạn ôn tập. Nếu đề thi cho vào phần bạn không học, bạn sẽ giải quyết như thế nào?” Mục đích của tình huống 1 để khảo sát thái độ ứng xử của SV có trung thực hay không. Ở tình huống này SV đưa ra một số cách giải quyết:

63 “Nếu như đề thi vào phần tôi không học, tôi sẽ vận dụng tất cả các kiến thức đã học để làm bài. Nếu làm không được bài thì đó là do bản thân mình, mì nh phải ch ịu trách nhiệm và chấp nhận kết quả đạt được” “Em sẽ viết theo tâm lý của bản thân và những gì bản thân quan sát được từ mọi người xung quanh. Nói chung là tự diễn đạt theo suy nghĩ của bản thân” “Tự làm theo ý của bản thân, có thể trao đổi với các bạn xung quanh” “Em sẽ hỏi bài bạn bè xung quanh, nếu giám thị khắt khe quá thì đành bỏ giấy trắng và chấp nhận học lại” “Nhớ lại ý chính trong lúc giáo viên giảng phần đó” “Em sẽ cố gắng hết sức để làm những gì có thể, nếu thi rớt thì đành chấp nh ận” Nhìn chung các ý kiến của SV Đại học TDTT TPHCM đều tập trung vào những phương án trả lời gần giống như trên. Qua những cách giải quyết tình huống ấy cho thấy sự trung thực của SV được đánh giá ở mức cao. Điều này cũng phù hợp với kết quả khảo sát ở phần thái độ với giá trị trung thực khi SV trả lời câu hỏi “Thà chịu điểm kém chứ không bao giờ gian lận”SV đã xác nhận thái độ đồng tình ở thứ hạng cao nhất. Tuy nhiên, có một số SV t rả lời tình huống trên là họ sẽ xem bài hoặc hỏi bài của bạn khác nếu có thể. Điều này cũng không quá lo ngại về việc vi phạm ch uẩn mực của giá trị trung thực. Ngoài tình huống trên, chúng tôi còn sử dụng câu hỏi phỏng vấn “Khi đi xe buýt, do hành khách trên xe quá đông nên nhân viên quên không bán vé cho bạn, bạn có tự giác trả tiền mua vé hay không” để tìm hiều hành vi, cách ứng xử trung thực của SV. Em T.P lớp BCK33 – Khoa GDTC cho biết “Trong thực tế em đã trải qua tình huống này rồi ạ. Hôm đó, đi học về vào khoảng 5h30 phút chiều nên xe số 8 rất đông. Em lên xe phải đứng gần cuối, em đợi nhân viên đến bán vé rất lâu nhưng họ quên mất em. Lúc đầu, em cũng tính mặc kệ, có hai nghìn đồng một vé sinh viên có đáng gì đâu. Nhưng trong lòng tự dưng thấy bồn ch ồn, áy náy cảm giác không yên. Vì vậy em đã gọi to anh nhân viên bán vé để trả tiền mua vé. ..” Như vậy, giá trị trung thực của SV ngày nay vẫn được gìn giữ trong xã hội có quá biều biến đổi phức tạp như ngày nay.

64 * Tình huống 2: « Biết được một người bạn trong lớp mình đang đứng trước nguy cơ thôi học vì hoàn cảnh kinh tế gia đình quá khó khăn, bạn ấy đã đi làm thêm nhưng vẫn không đủ kinh phí để trang trải cho việc học. Bạn sẽ làm gì?" SV trường Đại học TDTT TP HCM đưa ra những cách giải quyết cho thấy sự quan tâm, chia sẻ, giúp đỡ bạn bè. Đó cũng là tinh thần chung của giá t rị sống yêu thương. «Tìm việc làm khác phù hợp nhưng lương cao hơn cho bạn, kêu gọi giúp đỡ từ mọi người xung quanh, giúp bạn trong học tập, kinh tế nếu có khả năng » « Vận động các bạn khác trong lớp, nếu được thì sẽ vận động các tổ chức khác như khoa, phòng ban để giú đỡ bạn » « Dựa vào các mối quan hệ mình đang có để tìm giúp bạn công việc lương cao hơn. Động viên tinh thần giúp đỡ bạn » « Tôi sẽ động viên bạn ấy và cố gắng vận động các tổ chức từ thiện để giúp đỡ bạn có cơ hội học tập » « Em sẽ đồng cảm với bạn ấy » « Vận động bạn bè trong lớp xem có giúp đỡ được phần nào cho bạn ấy không, khuyên nhủ bạn ấy cố gắng hơn, là thanh niên thì không có việc gì khó, khó khăn nào cũng phải cố vượt qua» Như chúng ta đã biết, trong một thế giới tốt đẹp, quy luật tự nhiên là yêu thương và trong một con người tốt lành, bản chất tự nhiên là biết yêu thương. Vì vậy, th ông qua các cách giải quyết trên của SV thể thao ta thấy bản ch ất đó được thể hiện rõ ràng. Yêu thương là biết quan tâm, chia sẻ với bạn bè và những người xung quanh, hiếu thảo với cha mẹ. Phỏng vấn SV với câu hỏi « với em giá trị nào là quan trọng nhất ? » em Q. H lớp VVK35 chia sẻ đó là giá trị yêu thương vì yêu thương là cốt lõi của nhân cách con người. Chúng tôi lại đưa ra tình huống « Bạn đang vội vã đến trường cho kịp giờ thi, tình cờ gặp người tai nạn trên đường bạn sẽ làm gì ? » Em V.L trả lời rằng « trước hết em sẽ dừng lại để xem tình hình của người ấy. Nếu người ấy không rơi vào tình huống nguy kịch thì em sẽ nhờ đến sự giúp đỡ của những người xung quanh

65 để đến trường cho kịp giờ thi. Nếu người ấy trong tình huống nguy kịch cần đến sự giúp đỡ của mình thì em nghĩ tính mạng con người là quan trọng hơn cả. Như vậy, với các tình huống mà người nghiên cứu đưa ra SV thể thao đều thể hiện sự chia sẻ, giúp đỡ và yêu thương con người. Điều đó thể hiện thái độ tích cực đối với giá trị yêu thương. * Tình huống 3: Bạn được coi là trưởng nhóm của phòng trọ. Trong phòng bạn có một bạn bị mọi người cho rằng bị đồng tính và không muốn cho ở chung phòng. Họ yêu cầu bạn lên tiếng mời “người đồng tính” đó dọn ra k h ỏi phòng. Bạn sẽ giải quyết tình huống này như thế nào? Đưa ra tình huống này, người nghiên cứu muốn tìm hiểu cách ứng xử của các bạn có thể hiện được sự tôn trọng và bình đẳng với những người xung quanh, cụ thể là người đồng tính. “Họp phòng đề nghị mọi người mặt đối mặt nói chuyện thẳng thắn với nhau” “Quyết định mời bạn ấy ra khỏi phòng vì mọi người nói chu ng không thích” “Nói rõ với bạn, việc đồng tính không có gì là xấu và giữ bạn đó ở lại phòng” “Giải thích nếu không được thì sẽ tìm chỗ ở mới cho bạn đồng tính đó” “Trao đổi thẳng vấn đề. Nếu thật là đồng tính thì đảm bảo không có sự quấy rối về giới tính với các bạn cùng phòng, tự kiềm chế bản thân trong vấn đề này. Nếu bạn không chấp nhận sẽ yêu cầu dọn ra.” “Khuyên mọi người thử cho bạn ấy sống chung một thời gian, nếu đức tính tốt thì cho ở tiếp, còn không thì bảo bạn ấy tìm phòng mới” Thực tế quan niệm về người đồng tính v ẫn còn khá khắt khe trong tư tưởng của người dân Việt Nam. Vì vậy, kết quả khảo sát cho thấy có những quan điểm tr ái chiều. Tuy nhiên, phần lớn các bạn SV vẫn ứng xử theo chiều hướng tôn trọng đặc điểm, sự khác biệt của mỗi cá nhân. Đó là việc quan niệm đồng tính không có gì là xấu, họ xứng đáng được tôn trọng như những người khác, không nên phân biệt đối xử hoặc nhìn họ bằng con mắt dị thường. * Tình huống 4: Bạn chơi với Nam – một người chơi bời lêu lổng. Bố mẹ bạn không đồng ý và cấm bạn chơi với Nam, bạn sẽ giải quyết ra sao?

66 SV trả lời như sau: “Nếu mình luôn sống đúng đắn thì không sao cả, tiếp t ục chơi với Nam” “Nghe theo lời cha m ẹ” “Nói cho cha mẹ biết những ưu điểm của Nam và đảm bảo không bị lây nhiễm những thói xấu ấy. Cha mẹ cần đặt niềm tin ở con mình và đặt thời gian thử thách” “Vẫn chơi với bạn và gi úp bố mẹ hiểu là mình sẽ không bị lây nhiễm thói xấu từ bạn” “Giải thích cho bố mẹ biết là bạn ấy không xấu như mọi người nghĩ, bạn ấy rất tốt và hợp với mình. Vẫn tiếp tục chơi vơi Nam vì những ưu điểm của bạn ấy trong tình bạn của hai đứa” Ta thấy, phần đa SV lựa chọn cách giải quyết là vẫn tiếp tục chơi với Nam và giải thích cho bố mẹ mình hiểu về Nam cũng như tin tưởng vào ý thức của bản thân mình, không để mình bị ảnh hưởng bởi những biểu hiện không tốt của Nam. Rõ ràng SV đã thể hiện quyền được tự do lựa chọn bạn bè và ứng xử trong tình bạn, đồng thời cũng thể hiện sự tôn trọng cha mẹ, giải thích cho cha mẹ hiểu về cách lựa chọn của mình. Qua kết quả tìm hiểu cách ứng xử thông qua cá c tình huống cho thấy SV thể thao đã thể hiện thái độ tương đối tích cực đối với các giá trị sống : Tôn trọng ; Trung thực ; Tự do và Yêu thương. 2.2.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ của sinh viên đối với giá trị sống 2.2.5.1 Kết quả chung về các yếu tố ảnh hưởng Như đã trình bày trong cơ sở lý luận, các yếu tố ảnh hưởng đến thái độ của SV đối với các GTS chia thành hai nhóm yếu tố bên ngoài và yếu tố bên trong. Trong đó các yếu tố bên ngoài hình thành nên yếu tố bên trong và tác động đến việc hình thành thái độ đối với các GTS. Bảng 2.12 dưới đây cho biết thứ hạng các biểu hiện trong 4 nhóm yếu tố ảnh hưởng. Trong đó, cả 4 yếu tố là gia đình, nhà trường, xã hội và bản thân đều ảnh hưởng đến thái độ của SV đối với các GTS từ ít tới nhiều (ĐTB các nhóm từ 3,61 đến

67 4,32). Ảnh hưởng nhiều nhất là nhóm các yếu tố thuộc về bản thân SV (ĐTB: 4,32) và ít nhất là nhóm các yếu tố thuộc về xã hội (ĐTB: 3,61). Bảng 2.12. Các yếu tổ ảnh hưởng đến thái độ đối với các GTS STT Yếu tố ảnh hưởng Điểm TB Độ lệch chuẩn Thứ hạng XÃ HỘI 3,61 1,05 4 1 Truyền thống văn hóa quê hương 4,15 0,90 11 2 Các quy định thành văn của xã hội 3,95 0,89 15 3 Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế 3,98 0,98 13 4 Chuẩn mực xã hội 4,11 0,94 12 5 Dư luận xã hội 3,75 1,07 19 19 Mối quan hệ với bạn bè xung quanh 3,73 0,99 20 20 Lối sống của bạn bè ngoài xã hội 3,45 1,10 24 21 Các thông tin về các vấn đề cuộc sống mà mình thấy trên các phương tiện truyền thông 3,34 1,09 27 22 Những câu chuyện trong phim 2,89 1,15 30 23 Thần tượng một nhân vật trong cuộc sống 2,96 1,31 29 24 Những gương điển hình trong cuộc sống 3,37 1,17 26 NHÀ TRƯỜNG 3,85 1,05 2 6 Nội quy, kỷ luật trong nhà trường 3,94 0,92 16 7 Sự dạy bảo của thầy cô giáo 4,21 0,79 10 8 Phong cách giảng dạy của thầy cô 3,91 0,97 17 9 Lối sống của các thầy cô giáo 3,65 1,13 21 10 Lối sống của bạn bè trong trường, lớp 3,48 1,61 23 11 Những kiến thức được trang bị từ sách vở 3,91 0,87 17 GIA ĐÌNH 3,86 1,14 3

68 12 Truyền thống gia đình 4,26 0,89 7 13 Trình độ học vấn của cha mẹ 3,41 1,37 25 14 Hoàn cảnh kinh tế gia đình 3,63 1,23 22 15 Nghề nghiệp của cha mẹ 3,14 1,44 28 16 Lối sống của cha mẹ 3,96 1,21 14 17 Tình cảm gia đình 4,31 0,93 3 18 Sự nuôi dạy nghiêm khắc của cha mẹ 4,32 0,93 2 BẢN THÂN 4,32 1,03 1 25 Trình độ nhận thức cá nhân 4,30 0,77 5 26 Sự tự giáo dục của bản thân 4,29 0,83 6 27 Nhu cầu hiểu biết về các giá trị sống của cá nhân 4,22 0,83 9 28 Kinh nghiệm sống của bản thân 4,23 0,86 8 29 Mục tiêu cuộc đời 4,58 1,96 1 30 Lý tưởng sống của mỗi người 4,31 0,94 3 Kết quả xét trên từng nhóm yếu tố cụ thể như sau: Thứ nhất, các yếu tố thuộc nhóm xã hội ảnh hưởng đến thái độ của sinh viên đối với giá trị sống ở mức độ ít nhất trong 4 nhóm yếu tố mà người nghiên cứu đưa ra, ĐTB toàn nhóm là 3,61, ở mức ít ảnh hưởng. Các yếu tố từ xã hội được xác định nhiều nhất như : Truyền thống văn hóa quê hương; Chuẩn mực xã hội với vị tri tương đối cao trong bảng xếp hạng. Đây là dấu hiệu cho thấy SV đại học TDTT đề cao giá trị truyền thống và các chuẩn mực xã hội của quê hương đất nước. Yếu tố được SV xác nhận có ảnh hưởng ít đến thái độ của họ đó là Các câu chuyện trong phim (ĐTB =2,89) đứng ở vị trí thấp nhất trong bảng xếp hạng. Các yếu tố khác như Thần tượng một nhân vật trong cuộc sống ; Các thông tin về các vấn đề cuộc sống mà mình thấy trên các phương tiện truyền thông xếp ở vị trí gần cuối trong bảng xếp hạng các yếu tố ảnh hưởng. Trong khi xã hội đang lo ngại về ảnh hưởng của phim ảnh, thần tượng, mạng internet đến SV, kết quả thống kê cho thấy những tác