Luận văn Thạc sĩ Quản trị nhân lực: Đào tạo đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội

2 Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” đã có nhận định “Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi phạm đạo đức nghề nghiệp”[2]. Một trong các giải pháp đó là “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo”[2]. Trên thực tế, đội ngũ nhân lực lao động trong các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và các cơ sở dịch vụ ... hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu mới của nền kinh tế hội nhập. Điều này do nhiều nguyên nhân, nhưng một trong những nguyên nhân chủ yếu là chất lượng đào tạo trong các trường dạy nghề nói chung, trong đó có các trường cao đẳng nghề; mà chất lượng này lại phụ thuộc phần nhiều vào phẩm chất và năng lực của đội ngũ giảng viên dạy nghề (GVDN) trong các trường này. Cũng như các trường cao đẳng nghề trong toàn quốc, trong giai đoạn hiện nay, các trường cao đẳng nghề thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang tìm mọi giải pháp quản lý để nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức nghề nghiệp và năng lực của đội ngũ GVDN nhằm làm cho họ đạt được Chuẩn giáo viên, giảng viên dạy nghề (Ban hành theo Thông tư số 30/2010/TT-BLĐTBXH, ngày 29/9/2010 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội). Tuy nhiên, mọi sự nỗ lực của các trường này còn đang gặp các trở ngại như thiếu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn và các giải pháp khả thi. Từ đó dẫn đến tình trạng các kết quả đào tạo phát triển đội ngũ GVDN chưa cao. Trên thực tế, đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội còn tồn tại một số hạn chế về chất lượng giảng dạy; về kỹ năng sư phạm và kỹ năng dạy thực hành nghề trong thực tế sản xuất, khả năng tiếp cận kỹ thuật

3 tiên tiến, công nghệ mới; cần được nâng cao năng lực bổ trợ (ngoại ngữ, tin học..) để đáp ứng tốt nhu cầu đổi mới và phát triển dạy nghề cho Nhà trường và có thể giúp Nhà trường đạt tiêu chuẩn là một trong 40 trường nghề chất lượng cao. Sự hạn chế này do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan khác nhau, trong đó có nguyên nhân là do công tác đào tạo đội ngũ giảng viên dạy nghề của trường còn những hạn chế và bất cập. Vì vậy việc nghiên cứu đề tài “Đào tạo đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội” có ý nghĩa lý luận và thực tiễn. 2. Tổng quan nghiên cứu liên quan đến đề tài Dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, các nhà khoa học Việt Nam đã tiếp cận về đào tạo: + Cuốn “Đào tạo và sử dụng nhân lực trong nền kinh tế thị trường ở Việt Nam” của Phan Văn Kha do NXB Giáo dục, Hà Nội ấn hành năm 2007 ; Tác giả đã khái lược tình hình đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực ở Việt Nam giai đoạn 2001-2005, rút ra những ưu điểm và hạn chế, đồng thời, đưa ra một số đề xuất để khắc phục thực trạng trên. Công trình chỉ mới tiếp cận công tác đào tạo và sử dụng lao động sau đào tạo ở tầm vĩ mô, chưa đề cập đến đào tạo của một tổ chức cụ thể nào. + “Bồi dưỡng và đào tạo đội ngũ nhân lực trong điều kiện mới”, Chương trình khoa học công nghệ cấp Nhà nước, mã số KX07-14 (1996), Hà Nội, do Nguyễn Minh Đường làm chủ nhiệm đề tài đã chỉ ra thực trạng đội ngũ nhân lực Việt Nam, các yêu cầu mới đối với đội ngũ đó và các giải pháp đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ nhân lực Việt Nam để đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong đầu Thế kỷ 21. + “Nghiên cứu việc bồi dưỡng cán bộ giảng dạy đại học và giáo viên dạy nghề”, đề tài KH&CN cấp Bộ, mã số B92. 38-18 do Phạm Thành Nghị làm chủ nhiệm đề tài, năm 1993 đã nêu lên thực trạng đội ngũ giảng viên giảng dạy đại học và giáo viên dạy nghề đang bị hạn chế về nhiều mặt như trình độ không đồng đều, tay nghề còn thấp, trình độ sư phạm hạn chế, thiếu

4 hiểu biết thực tế sản xuất và công nghệ mới, trình độ ngoại ngữ và tin học yếu; đồng thời nêu lên các giải pháp để bồi dưỡng để phát triển ĐNGV, trong đó có việc xây dựng mô hình đào tạo bồi dưỡng ĐNGV . + Đề tài KH&CN cấp Bộ, mã số B96. 52–11 về “Xây dựng mô hình công tác phát triển bồi d ưỡng cán bộ giảng dạy phục vụ yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo ở Việt Nam” do Trần Thị Bạch Mai làm chủ nhiệm đề tài (bảo vệ năm 1997) đã nêu lên thực trạng đội ngũ giảng viên các trường đại học và cao đẳng chưa đáp ứng được mục tiêu phát triển giáo dục; đồng thời chỉ ra các giải pháp để tăng cường năng lực thích ứng của đội ngũ giảng viên với sự phát triển ngày càng cao của xã hội . + Đề tài KH&CN cấp Bộ “Nghiên cứu các giải pháp chuẩn hóa đội ngũ giáo viên trung học chuyên nghiệp - dạy nghề”, do Nguyễn Đăng Trụ làm chủ nhiệm, bảo vệ năm 2003 đã chỉ ra các yêu cầu cần phải chuẩn hoá đối với người giáo viên trung học chuyên nghiệp và dạy nghề ; đồng thời chỉ ra giải pháp chuẩn hoá đội ngũ đó . + Đề tài KH&CN cấp Bộ “Giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên dạy nghề” do Cao Văn Sâm làm chủ nhiệm, bảo vệ năm 2009 cũng đề cập tới lý luận phát triển nguồn nhân lực, thực trạng đội ngũ giảng viên dạy nghề và các giải pháp phát triển đội ngũ này nhằm đáp ứng các yêu cầu mới của phát triển KT-XH . - Gần đây, có một số luận án tiến sĩ nghiên cứu về quản lý đội ngũ giảng viên hoặc phát triển đội ngũ giảng viên trong các c ơ sở giáo dục đại học phục vụ nhu cầu phát triển KT-XH của các vùng miền cụ thể như: + Đề tài “Quản lý phát triển đội ngũ giảng viên trường cao đẳng nghề đáp ứng nhu cầu đào tạo nhân lực vùng đồng bằng sông Cửu Long”, luận án tiến sĩ chuyên ngành quản lý giáo dục của Nguyễn Mỹ Loan đã bảo vệ tại Viện Khoa học giáo dục Việt Nam năm 2014 . Luận án chỉ đề cập và phân tích những vấn đề dưới góc độ quản lý nhà nước về phát triển (số lượng, chất lượng và cơ cấu) đội ngũ giảng viên trường cao đẳng nghề để đáp ứng nhu

5 cầu đào tạo nhân lực vùng đồng bằng sông Cửu Long, trên cơ sở phân tích thực trạng phát triển mạng lưới các trường cao đẳng vùng đồng bằng sông Cửu Long công trình đã làm rõ tính cấp thiết phải phát triển và quản lý đội ngũ giảng viên cho phù hợp yêu cầu phát triển các trường cao đẳng nghề tại vùng đồng bằng sông Cửu Long. + Bài báo “Phát triển đội ngũ Giáo viên dạy nghề góp phần đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam ” của tác giả Phạm Xuân Thu, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Khoa học Dạy nghề. Trong bài tác giả đã nêu ra được thực trạng của đội ngũ giáo viên dạy nghề hiện nay và đồng thời đưa ra các giải pháp nhằm phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề góp phần đổi mới căn bản toàn diện nền giáo dục. giải pháp mang tính chiến lược đó là đào tạo bồi dưỡng nâng cao trình độ của đội ngũ giáo viên dạy nghề. + Bài báo “Giải pháp xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề đến năm 2015” của PGS.TS Cao Văn Sâm, Phó Tổng cục trưởng – Tổng cục Dạy nghề. Trong bài báo tác giả đã nhấn mạnh “đối với giáo viên dạy các nghề trọng điểm khu vực, quốc tế cần đào tạo, bồi dưỡng đạt chuẩn về kỹ năng nghề, năng lực sư phạm, ngoại ngữ theo chuẩn, chương trình của các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới; giáo viên dạy ở các nghề trọng điểm quốc tế cần đào tạo, bồi dưỡng đạt chuẩn quốc gia về trình độ, kỹ năng nghề và nghiệp vụ sư phạm; đối với những người có chuyên môn tham gia dạy nghề cho lao động nông thân cần tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng công nghệ mới, kỹ năng dạy học và các năng lực khác” Từ đó cho thấy vấn đề đào tạo phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề, giảng viên dạy cao đẳng nghề hiện nay không còn là mới nhưng vẫn luôn được quan tâm vì tính cấp thiết. Trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội đã có bề dày lịch sử và có nhiều thành tích trong việc đào tạo đội ngũ giảng viên. Tuy nhiên trong bối cảnh đất nước có nhiều thay đổi về chính sách, hệ thống luật pháp về dạy nghề, yêu cầu về chuẩn hóa trình độ đội ngũ giáo viên ngày càng cao thì việc đi sâu vào nghiên cứu lý luận và thực tiễn để tìm ra những

6 giải pháp có tính chất khả thi cho công tác đào tạo đội ngũ giảng viên đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đặt ra cho nhà trường trong bối cảnh hội nhập như hiện nay là vấn đề rất cần thiết và mang tính thực tiễn. 3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về đào tạo đội ngũ giảng viên dạy nghề. - Nghiên cứu, đánh giá thực trạng đào tạo đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội. - Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 3.2. Nhiệm vụ - Phân tích, làm rõ hệ th ống cơ sở lý luận về đào tạo đội ngũ giảng viên; - Phân tích làm rõ thực trạng đào tạo đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội. Từ đó rút ra những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân trong đào tạo giảng viên tại trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội; - Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo đội ngũ giảng viên của trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Đào tạo đội ngũ giảng viên trong trường Cao đẳng nghề. 4.2. Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Nghiên cứu đào tạo đội ngũ giảng viên tại trường Cao đẳng nghề Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội. + Về thời gian: Thực hiện nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng đào tạo đội ngũ giảng viên tại Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội trong giai đoạn 2012 – 2015 và đề ra giải pháp cho giai đoạn 2016 - 2020. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:

7 5.1. Phương pháp thu thập thông tin số liệu: - Thu thập số liệu sơ cấp: tác giả trực tiếp thu thập thông qua các phiếu điều tra, khảo sát. Trong đó đã thiết kế và thu thập và xử lý thông tin của 120 phiếu hỏi, đối với cán bộ quản lý, giảng viên của Trường cao đẳng nghề cơ điện Hà Nội về các vấn đề liên quan đến công tác đào tạo giảng viên. + Thu thập số liệu thứ cấp: Số liệu từ Website và phòng Đào tạo của trường để đánh giá tình hình chung của trường với tư cách là địa bàn nghiên cứu. Số liệu thống kê của Phòng Tổ chức cung cấp dữ liệu chính thức đánh giá những nhân tố ảnh hưởng và thực trạng công tác đào tạo, phát triển ĐNGV của trường từ giai đoạn 2012 đến nay. 5.2. Phương pháp phân tích - tổng hợp; Phương pháp phân tích - so sánh; Phương pháp dự báo, phương pháp thống kê, phương pháp điều tra xã hội học. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục bảng biểu, danh mục viết tắt, tài liệu tham khảo, phụ lục thì nội dung của luận văn được kết cấu gồm 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về đào tạo đội ngũ giảng viên. Chương 2: Thực trạng đào tạo đội ngũ giảng viên tại Trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội. Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả đào tạo đội ngũ giảng viên tại Trường Cao đẳng nghề Cơ điện Hà Nội.

8 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÀO TẠO ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Giảng viên Theo Từ điển Tiếng Việt của GS Hoàng Phê chủ biên thì: “GV là người giảng dạy ở đại học, cao đẳng hay lớp huấn luyện cán bộ”[28, tr 243]. Như vậy, theo cách hiểu thông thường giảng viên là người làm nhiệm vụ giảng dạy trong các trường đại học và cao đẳng. Theo Luật Giáo dục được Quốc hội thông qua ngày 14/06/2005 thì giảng viên là nhà giáo làm nhiệm vụ giảng dạy ở các cơ sở giáo dục đại học, để phân biệt với giáo viên – người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp, cụ thể trong Luật giáo dục đã quy định như sau: “Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên, ở cơ sở giáo dục ĐH gọi là giảng viên” [14,tr25]. Như vậy, với nhiều cách hiểu và tiếp cận khác nhau, song có thể thống nhất định khái niệm về giảng viên như sau: Giảng viên là nhà giáo, người làm nhiệm vụ giảng dạy ở cơ sở giáo dục đại học, trường cao đẳng nghề. Ngoài ra, giảng viên còn được định nghĩa theo 3 chức năng chính là: nhà giáo - nhà khoa học - nhà cung ứng dịch vụ xã hội. * Giảng viên – Nhà giáo Đây là vai trò truyền thống, nhưng quan trọng và tiên quyết đối với một giảng viên. Một giảng viên giỏi trước hết phải là người thầy giỏi. Thế nào là một người thầy giỏi? Đó là một người uyên bác về kiến thức chuyên ngành mà mình giảng dạy? – Đúng nhưng chưa đủ, uyên bác về kiến thức chuyên môn mới chỉ là điều kiện cần, chứ chưa phải điều kiện đủ cho một thầy giáo giỏi. Theo các nhà giáo dục thế giới thì một giảng viên toàn diện là người có (được trang bị) 4 nhóm kiến thức/ kỹ năng sau: Kiến thức chuyên ngành; Kiến