Luận văn thạc sĩ Quản lý văn hóa: Văn hóa biển với sự phát triển du lịch ở huyện đảo Cát Hải, Hải Phòng
10,031
586
130
45
h) Chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan kim tra, thanh tra việc
chấp hành pháp luật về hoạt động văn ha, gia đình, th dục, th thao và du
lch trên đa bàn huyện; giải quyết đơn thư, khiếu nại, tố cáo của công dân
về lĩnh vực văn ha, gia đình, th dục, th thao và du lch theo quy đnh của
pháp luật.
i) Thực hiên công tác thống kê, báo cáo đnh kỳ và đột xuất về tình hình
hoạt động văn ha, gia đình, th dục, th thao và du lch với Chủ tch Uỷ ban
nhân dân huyện và Giám đốc S Văn ha và Th thao và S Du lch.
j) Quản lý t chức, biên chế, thực hiện chế độ, chính sách, chế độ đi
ngộ khen thưng, kỷ luật, đào tạo và bi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ
đối với cán bộ, công chức, viên chức và người lao động thuộc phạm vi
quản lý của phòng về lĩnh vực văn ha, gia đình, th dục, th thao và du
lch theo quy đnh của pháp luật và phân công của Uỷ ban nhân dân huyện.
k) Quản lý tài chính; tài sản được giao theo quy đnh của pháp luật và
phân cấp, uỷ quyền của Uỷ ban nhân dân huyện.
l) Thực hiện các nhiệm vụ khác do Uỷ ban nhân dân, Chủ tch Uỷ ban
nhân dân huyện giao hoc theo quy đnh của pháp luật.
Ngoài các nhiệm vụ trên, Phòng Văn ha và Thông tin còn thực hiện
một số nhiệm vụ quyền hạn về lĩnh vực thông tin, truyền thông theo hướng
dẫn tại Thông tư liên tch của Bộ Văn ha, Th thao và Du lch, Bộ Thông
tin và Truyền thông, Bộ Nội vụ.
2.1.4.3. Tổ chức và biên chế
1. Phòng Văn ha, Thông tin, Th thao và Du lch c Trưng phòng
và không quá 03 Ph Trưng phòng.
a) Trưng phòng chu trách nhiệm trước Uỷ ban nhân dân, Chủ tch
Uỷ ban nhân dân cấp huyện và trước pháp luật về toàn bộ hoạt động của
Phòng.
46
b) Ph Trưng phòng là người gip Trưng phòng, chu trách nhiệm
trước Trưng phòng và trước pháp luật về các nhiệm vụ được phân công.
Khi Trưng phòng vắng mt, một Ph Trưng phòng được Trưng phòng
ủy nhiệm điều hành các hoạt động của Phòng.
c) Việc b nhiệm đối với Trưng phòng, Ph Trưng phòng do Chủ
tch Uỷ ban nhân dân cấp huyện quyết đnh theo tiêu chuẩn chức danh
được Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh ban hành và theo quy đnh của pháp luật;
việc miễn nhiệm, cách chức, khen thưng, kỷ luật và thực hiện các chế độ,
chính sách đối với Trưng phòng, Ph Trưng phòng thực hiện theo quy
đnh của pháp luật.
2. T chức sự nghiệp thuộc lĩnh vực văn ha, th dục, th thao, du lch
cấp huyện c th được thành lập gm: Trung tâm Văn ha, Thư viện,
Trung tâm Th dục th thao hoc Trung tâm Văn ha - Th thao. Các t
chức sự nghiệp c con dấu, tài khoản riêng. Việc thành lập các t chức sự
nghiệp này do Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh quyết đnh.
2.1.5. Ban Văn hóa xã
a) Theo dõi, tng hợp, tham mưu gip UBND huyện, Thường trực
UBND huyện quản lý chỉ đạo điều hành về lĩnh vực: Văn ha, th thao, du
lch; thông tin, truyền thông, công nghệ thông tin; giáo dục và đào tạo;
ngoại vụ; lao động, thương binh, x hội; y tế; thi đua, khen thưng; báo chí;
phát thanh truyền hình; thanh niên; nhà người c công; nhà người
nghèo; mua sắm thuốc, vật tư y tế; các hội, đoàn th thuộc lĩnh vực phụ
trách; công tác đầu tư xây dựng cơ bản, trang thiết b thuộc lĩnh vực phụ
trách; theo dõi các quy hoạch, chương trình, đề án, dự án, văn bản quy
phạm pháp luật thuộc lĩnh vực văn hoá x hội.
b) Tham mưu gip UBND huyện và Chủ tch UBND huyện thực hiện
sự lnh đạo chỉ đạo của Huyện uỷ, Ngh quyết của HĐND huyện thuộc lĩnh
vực phụ trách.
47
c) Chuẩn b nội dung, tham mưu gip Thường trực UBND huyện giải
quyết đề ngh của các cơ quan báo chí và các bài phát biu thuộc các lĩnh
vực được phân công.
d) Thực hiện các nhiệm vụ khác do Thường trực UBND huyện, Chánh
Văn phòng UBND huyện giao.
2.1.6. Cộng đồng của cư dân ven biển
Qua các phát hiện khảo c học Hạ Long, Tràng Kênh, Việt Khê, Cái
Bèo, Hiền Hào… đ chứng minh một phần cư dân bản đa Cát Hải đ
từng là chủ nhân của các nền văn ha đá mới và sơ kỳ kim khí. Ngoài ra, c
những nhm dân cư từ vùng trung du và đng bằng ra khai khẩn vùng bin
Hải Đông mà nhân chứng ngày nay là các v Tiên công, các v Thành
hoàng làng... được thờ phụng trong các di tích. Bên cạnh đ các nhm nhỏ
dân cư vượt bin từ phía Bắc xuống hay từ phía Nam lên cũng đnh cư
vùng bin này, nay đ đng ha với cư dân đa phương được th hiện qua
các truyền thuyết, câu chuyện dân gian. C những bộ phận dân cư chuyên
nghề chài lưới, tiêu biu là dòng họ Trần, họ Mạc, vốn là những cư dân ven
bin di cư từ Thái Bình, Nam Đnh, Thanh Ha, Nghệ An đến sinh cơ lập
nghiệp vùng bin Cát Hải. Những nhm di dân này khi đến vùng bin
mới họ vẫn mang theo những dấu ấn văn ha của quê hương họ và được tái
hiện thông qua các lễ hội truyền thống, sinh hoạt văn ha, tín ngưỡng tôn
giáo…. Vì vậy, Cát Hải văn ha vật th cũng như phi vật th rất phong
ph và đa dạng. Mc dù c lch sử phát trin lâu đời nhưng Cát Hải không
phải là nơi tập trung của nhiều cư dân nông nghiệp, bi vùng đất này là nơi
bi đắp của các con sông lớn đ ra bin. Trong quá trình phát trin, một bộ
phận cư dân nông nghiệp dần tiến ra bin đ sinh nhai, phần lớn là các cuộc
di cư của cư dân các vạn chài ven bin. Họ đ dần thích nghi với bin hơn
nhờ những ảnh hưng nghề bin của tộc người Hoa đ c mt đây từ
trước. Họ đến đ đánh bắt cá ri sau đ đnh cư lại. Trải qua quá trình
48
phát trin của vùng đất, yếu tố bin đ là nền tảng của những người đi bin
thờ thần bin và những người nông dân làm nông nghiệp, trng rừng thờ thần
nước, thần ni, thần sông.
Với ưu thế về thiên nhiên ưu đi, nên thời c Cát Hải đ c con người
cư tr. Theo các nhà khảo c học và dựa vào các di tích khảo c khai quật
được thì cách đây từ 3000 đến 5000 năm đ c một nền văn ha tiền sử -
văn ha Hạ Long. Trước đ, nhiều di khảo c học khác đ chứng minh con
người Cát Hải còn c sớm hơn như di chỉ Soi Nhụ. Lớp cư dân này c th
coi là cư dân bản đa đầu tiên. Ngoài người Việt c, trải qua hàng ngàn năm
lch sử, Cát Hải vẫn là đa bàn thu ht người dân từ khắp nơi, đến làm ăn,
sinh sống.
Chính vì thế tại Cát Hải đ c sự tham gia của cộng đng trong quản
lý di sản văn ha, tài nguyên thiên nhiên, đc biệt là vùng ven bin, nơi
hằng năm lũ lụt từ các con sông thường gây ra thiệt hại cho người, tài sản,
mùa màng và đất đai. Nhờ sự tham gia của cộng đng đê, đập, h chứa
nước nhân tạo, kênh mương và giếng làng đ được xây dựng nhiều nơi
trên đảo. Đng thời từ sự tập kết của cộng đng dân cư mà thành lập nên
các ban Quản lý do người dân đa phương tham gia. Ban quản lý tôn trọng
nhu cầu, nguyện vọng của cư dân đa phương thông qua việc lấy ý kiến của
họ về các vấn đề phát huy các giá tr văn ha gắn với du lch cũng như việc
sử dụng, bảo vệ giá tr văn ha. Bi cộng đng là những người cùng với
các cấp chính quyền quản lý, khai thác, giữ vai trò vừa là chủ th sáng tạo
vừa là người hưng thụ các sinh hoạt văn ha đ.
Không chỉ vậy, với chủ th quản lý là cộng đng dân cư sẽ tạo nên
một ngun nhân lực di dào cho hoạt động quản lý văn ha gắn với kinh
doanh du lch, cùng như việc bảo tn, tôn tạo các di sản văn ha.
Ngoài ra dựa vào thực trạng tài nguyên cũng như môi trường cộng
đng dân cư ven bin Cát Hải đ đề ngh Nhà nước tạo điều kiện, hỗ trợ
49
hình thành các t chức tự quản đ bảo vệ tài nguyên môi trường bin các
thôn xm thuộc các x ven bin, đây cũng là nét sinh hoạt văn ha của
cộng đng ngư dân trong thôn, xm rất ph biến các x của huyện Cát
Hải thành phố Hải Phòng. Hoạt động chủ yếu của T tự quản là tuyên
truyền, vận động bà con nhân dân trong vùng tham gia bảo vệ di sản văn
ha, tài nguyên và môi trường bin; hỗ trợ trong khai thác, nuôi trng thủy
sản; ứng cứu kp thời khi gp nguy him, tai nạn trên bin; chia sẻ thông
tin, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước trong lĩnh vực khai thác,
bảo vệ ngun lợi thủy sản.
Sau nhiều năm hoạt động, thành công lớn nhất của T tự quản là gip
người dân Cát Hải c chuyn biến rõ rệt về nhận thức; nâng cao ý thức,
trách nhiệm của cộng đng trong quản lý và bảo vệ môi trường văn ha,
giữ gìn những nét đẹp văn ha truyền thống của đa phương, đng thời giữ
gìn môi trường bin, gp phần hạn chế tình trạng khai thác ngun lợi thủy
sản ven bờ bằng các phương tiện mang tính hủy diệt. Ngoài ra, T tự quản
còn phối hợp với lực lượng biên phòng, công an x, th trấn tuần tra, giám
sát, phát hiện và đề ngh xử lý các trường hợp vi phạm quy đnh về bảo vệ
TN&MT bin.
Nhờ vào T tự quản, hệ sinh thái bin đ được bảo vệ nghiêm ngt
hơn, khoanh vùng khai thác, gp phần BVMT sống và sinh sản của các loài
thủy sản quý như cá kình, cá chun, cá song, mực, tu hài…tạo thêm ngun
thu cho ngư dân và phục vụ khách du lch đến tham quan, nghỉ dưng,
hưng thụ nét văn ha ẩm thực nơi đây.
Qua đ, hiện tượng khai thác thủy sản (rong mơ, tôm, cá, mực) bừa
bi, gây mất an ninh trật tự tại đa phương đ được hạn chế đáng k; tạo
được sinh kế bền vững cho cư dân trong vùng; giảm bớt gánh nng cho
chính quyền đa phương trong việc quản lý tài nguyên và BVMT bin. Đc
50
biệt là giảm thiu ô nhiễm môi trường do rác thải sinh hoạt của cư dân
trong vùng thải ra, tạo một trường xanh, sạch, đẹp phục vụ du lch.
Tm lại, quản lý di sản văn ha và tài nguyên bin dựa vào cộng đng
là một phương thức quản lý hiệu quả, ít tốn kém, đ được áp dụng thành
công nơi đây. Chính quyền huyện, x và cơ quản lý nhà nước chuyên
ngành cần quan tâm, hỗ trợ và tạo điều kiện đ mô hình này hoạt động hiệu
quả và phát trin c t chức cht chẽ, bền vững. Vì đây là phương thức
quản lý, phát huy các giá tr văn ha và tài nguyên, môi trường rừng bin
tốt nhất, làm cơ s phục vụ phát trin du lch bền vững.
2.2. Cơ ch phối hợp giữa các chủ th quản lý
Cát Hải là một huyện đảo của thành phố Hải Phòng. Nơi đây đ hội tụ
đầy đủ, các giá tr di sản văn ha. C th ni, di sản văn ha huyện Cát Hải
độc đáo về loại hình, c giá tr đc biệt về văn ha, du lch. Trong tiến trình
hội nhập, vấn đề bảo tn và phát huy giá tr các di sản văn ha là một
nhiệm vụ hết sức quan trọng của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện
Cát Hải n riêng và thành phố Hải Phòng ni chung, trong đ vai trò của
các S Văn ha và Th thao cùng S Du lch cùng các phòng, ban gip
việc về văn ha và du lch là rất quan trọng.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc bảo tn, phát huy giá tr di sản
văn hoá bin đảo, huyện Cát Hải đ xây dựng cơ chế “T tự quản” phối
hợp cht chẽ giữa các cấp chính quyền, đoàn th và nhân dân, đng thời
tuyên truyền cho cán bộ và nhân dân hiu rõ về vai trò của di sản văn ha
trong sự phát trin kinh tế - x hội của đa phương. Từ đ gip người dân
nâng cao ý thức, tích cực tham gia vào các hoạt động bảo vệ các di sản văn
ha, bảo vệ môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học của quần đảo Cát Bà.
Xuất phát từ những thực trạng trên, đ bảo tn và phát huy các giá tr
di sản văn ha huyện Cát Hải thành những lợi thế, động lực phát trin kinh
51
tế x hội đòi hỏi phải c những giải pháp thiết thực và hiệu quả. Đ công
tác bảo tn và phát huy giá tr di sản văn ha c hiệu quả cấp ủy Đảng,
chính quyền huyện Cát Hải nhiều giải pháp thiết thực. Đ là: Nghiên cứu,
sưu tầm, tư liệu ha những giá tr của văn ha bin; quy hoạch và phát
huy giá tr văn ha bin trong phát trin văn ha, du lch; Khôi phục giá
tr văn ha bin và trao truyền cho thế hệ trẻ và bi dưỡng nghiệp vụ và
thanh tra, kim tra.
2.3. Phát huy giá trị của văn hóa bin phục vụ du lịch
2.3.1. Nghiên cứu, sưu tầm, tư liệu hóa những giá trị của văn hóa biển
Một trong những biu hiện của việc phát huy bản sắc văn ha dân tộc
là yêu cầu bảo vệ, giữ gìn, phát huy, tôn tạo các di tích lch sử - danh lam
thắng
cảnh vốn c của huyện. Thực hiện Ngh quyết Trung ương 5 (kha VIII),
“về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc
dân tộc”; Ngh quyết số 90/NQ-CP của Chính phủ về phương hướng và
chủ trương x hội ha các hoạt động giáo dục, y tế, văn ha; Ngh đnh số
73/1999/NĐ - CP của Chính phủ về chính sách khuyến khích x hội ha
đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, y tế, văn ha, th thao; các
cấp ủy Đảng, chính quyền, các t chức chính tr - x hội huyện Cát Hải đ
xác đnh việc giữ gìn bảo tn các di sản văn ha là một nội dung quan trọng.
Từ đ gip người dân nâng cao ý thức, tích cực tham gia vào các hoạt động
bảo vệ môi trường, bảo vệ đa dạng sinh học của quần đảo Cát Bà gắn với
công tác nguyên cứu, sưu tầm, tư liệu ha những giá tr văn ha bin tại
đây, tạo ngun cho việc xây dựng cơ s vật chất về văn ha bin, tài
nguyên môi trường bin, tạo môi trường du lch đa dạng, phong ph, tốt
nhất đáp ứng nhu cầu hưng thụ văn ha, môi trường, ẩm thực của du
khách đến với huyện đảo Cát Hải.
52
Trong thời gian thực hiện (10/2011 - 10/2013), cán bộ huyện đ sưu
tầm, hệ thống toàn bộ các tư liệu từ trước tới nay đng thời tng hợp, phân
tích, nghiên cứu làm rõ những giá tr đc trưng trong đời sống văn ha vật
chất và văn ha tinh thần của cộng đng cư dân ven bin, đảo huyện Cát
Hải từ xưa đến nay. Trọng tâm nghiên cứu của đề tài là các x vùng ven
bin, hải đảo huyện Cát Hải (trong đ ch trọng quần đảo Cát Bà). Tng
cộng, bên cạnh việc sưu tầm nhiều tài liệu thư hiện vật c từ các di chỉ
khảo c như công cụ bằng đá, những dầu tích về đời sông sinh hoạt minh
chứng cho sự ra đời của người Việt c tại vùng bin đảo Cát Bà. Nơi đây
còn tn các tài liệu về lễ hội Làng Cá Cát Bà (lễ hội cầu ngư), lễ hội Xa M
Hoàng Châu, lễ hội cầu lộc cầu tài đầu xuân đền Hiền Hào cũng như hệ
thống các di tích lch sử và cách mạng…hầu hết những tài liệu hiện vật này
đều tập trung phân tích những đc thù của con người và văn ha vùng ven
bin đảo Cát Hải trong lch sử và hiện tại đ tiếp cận nghiên cứu: quá trình
lao động sản xuất, nếp sống, sinh hoạt, phong tục tập quán, tín ngưỡng,
nghi lễ, kiến trc, nghệ thuật…đ thống kê xác thực các loại hình văn ha
của cộng đng cư dân ven bin đảo cũng như làm rõ vai trò và những giá tr
văn ha đc trưng về bin đảo Cát Hải. Đng thời huyện cũng đang tiến
hành trin khai những dự án khai thác những nét văn ha truyền thống của
vùng, văn ha mới tại nơi đây. Trên cơ s đ, huyện đ đề xuất một số giải
pháp bảo tn và phát huy những giá tr văn ha truyền thống bin đảo trong
việc đnh hướng phát trin kinh tế - x hội của huyện và bảo vệ chủ quyền
bin đảo của T quốc.
Kết quả của quá trình nghiên cứu sưu tầm là cơ s đ gp phần và
công cuộc đẩy mạnh và phát trin kinh tế bin đảo của huyện từ nay đến
2020 và tầm nhìn 2030. Đng thời, các tư liệu của đề tài chính là căn cứ
khoa học đ khng đnh chủ quyền vùng bin đảo của Việt Nam trên Bin
Đông, cũng như đối với các nước trong khu vực và trên thế giới.
53
2.3.2. Quy hoạch và phát huy giá trị văn hóa biển trong phát triển văn
hóa và du lịch
Từ thực tế của quần đảo Cát Bà trong việc bảo tn và phát huy các giá
tr di sản văn ha, tài nguyên thiên nhiên của huyện Cát Hải nhằm phát
triền du lch đem lại những lợi thế, động lực phát trin kinh tế x hội của
huyện Cát Hải, tháng 12-2014, UBND thành phố đ ban hành quyết đnh
phê duyệt Quy hoạch tng th phát trin du lch bền vững quần đảo Cát Bà
theo hướng du lch “xanh”. Phát trin Cát Bà tr thành đảo “Ngọc bích” nơi
du khách sẽ c những trải nghiệm tốt nhất về giá tr sinh thái, cảnh quan
môi trường, nét văn ha bin độc đáo của cư dân vùng bin đảo; nơi nỗ lực
bảo tn sẽ được hỗ trợ bi những công nghệ “xanh” hiện đại và những hoạt
động dựa trên nguyên tắc của du lch bền vững mà nòng cốt là du lch sinh
thái và du lch cộng đng tự quản.
Đề án quy hoạch tng th phát trin du lch bền vững quần đảo Cát Bà
đ được UBND thành phố kí Quyết đnh phê duyệt ngày 5/12/2014 nhằm
đnh hướng phát trin quần đảo Cát Bà tr thành đim du lch xanh đng
cấp quốc tế, xứng đáng với v thế và tiềm năng, c đng gp tích cực hơn
với phát trin kinh tế - x hội của huyện Cát Hải, thành phố Hải Phòng và
sự phát trin của du lch Việt Nam giai đoạn đến năn 2025 và tầm nhìn đến
năm 2050.
Nội dung quy hoạch bao gm: Phát trin th trường khách du lch;
phát trin sản phẩm du lch, thương hiệu du lch; không gian du lch đi đôi
với không gian văn ha; bảo tn các giá tr văn ha vật th, phi vật th
các đa bàn trọng đim của quần đảo Cát Bà. Mục tiêu hướng đến năm
2020 Cát Bà phấn đấu thu ht 2,7 triệu lượt khách du lch, đến năm 2025
đạt 3,7 triệu, năm 2050 thu ht 10,4 triệu lượt khách. Tng thu nhập từ du
lch ước đạt 126 triệu USD vào năm 2020 và 1.670 triệu USD vào năm
54
2050. Không gian gian du lch được quy hoạch theo 13 tuyến tại quần đảo
Cát Bà trong đ c 5 tuyến trọng đim như th trấn Cát Bà - khu đô th Cái
Giá; các x Phù Long - Gia Luận; Xuân Đám - Trân Châu - Hiền Hào; vnh
Lan Hạ; Vườn quốc gia Cát Bà – x Việt Hải.
Đnh hướng đầu tư được xác đnh huy động hiệu quả mọi ngun lực
đ đầu tư phát trin quần đảo Cát Bà tr thành đim đến du lch bin đảo
xanh hấp dẫn và c sức cạnh tranh hàng đầu Việt Nam và khu vực, bao
gm vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, vốn ODA, vốn đầu tư trực tiếp
nước ngoài, vốn huy động từ các t chức, doanh nghiệp, các thành phần
kinh tế trong nước và các ngun vốn huy động hợp pháp khác. Theo đ sẽ
c 40 dự án ưu tiên được đầu tư đến năm 2025, tầm nhìn 2050 bao gm 4
nhm là: Nhm các dự án đầu tư phát trin hạ tầng du lch; nhm các dự án
đầu tư phát trin sản phẩm du lch; nhm các dự án nâng cao năng lực và
các dự án phát trin du lch gắn với bảo tn các di sản văn ha, cảnh quan
môi trường tự nhiên.
Quy hoạch quần đảo Cát Bà tr thành động lực kinh tế cho phát trin
kinh tế x hội của thành phố và cho phát trin du lch vùng Đng bằng
sông Hng và Duyên hải Đông Bắc. Đng thời, khai thác c hiệu quả các
tiềm năng, lợi thế sẵn c; tạo ra sự khác biệt về sản phẩm du lch đ nâng
cao tính cạnh tranh của du lch quần đảo Cát Bà trong mối quan hệ gắn kết
phát trin du lch với Đ Sơn, Hạ Long, Vân Đn và các trung tâm du lch
khác vùng Đng bằng Bắc Bộ và cả nước, khu vực và quốc tế. Phát trin
Cát Bà tr thành đảo “Ngọc bích”, nơi du khách c những trải nghiệm tốt
nhất về các giá tr sinh thái - cảnh quan toàn cầu; nơi nỗ lực bảo tn cảnh
quan thiên nhiên được hỗ trợ bi những công nghệ “xanh” hiện đại và
những hoạt động dựa trên nguyên tắc của du lch bền vững, mà nòng cốt là
du lch sinh thái và du lch cộng đng. Bảo tn và tôn tạo các giá tr tài