Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Quản lý rủi ro đối với hàng hoá xuất nhập khẩu tại Cục Hải quan Hà Nội

21 ro, cơ quan Hải quan áp dụng kỹ thuật phân tích sau bắt giữ của các vụ việc mang tính chất điển hình, phức tạp, quy mô lớn. Kết quả của công tác phân tích sau bắt giữ làm nổi bật về đối tượng, phương thức, thủ đoạn vi phạm, đánh giá xu hướng vi phạm trong thời gian tiếp theo, hơn nữa là có thể làm rõ được các dấu hiệu về hành vi vi phạm hoặc nguy cơ vi phạm cũng như sở hở, thiếu sót về chính sách, quy định của pháp luật, quy trình, thủ tục hải quan và trong việc thực hiện các biện pháp quản lý hải quan. Từ đó, giúp cho xây dựng những phương án, biện pháp cụ thể để có thể kiểm soát rủi ro, khắc phục sơ hở, thiếu sót như đã nêu trên. 1.2.3 Tiêu chí quản lý rủi ro đối với hàng hóa xuất nhập khẩu Theo thông tư 175/2013/TT-BTC ngày 29/11/2013 của Bộ Tài chính được ban hành quy định về QLRR trong hoạt động nghiệp vụ hải quan thay thế cho Quyết định 48/2008/QĐ-BTC. Tại Thông tư 175/2013/TT-BTC , tiêu chí QLRR được định nghĩa là “các tiêu chuẩn được ban hành làm cơ sở để đánh giá rủi ro, đánh giá tuân thủ pháp luật hải quan, pháp luật thuế đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan, quản lý thuế trong hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh trong từng thời kỳ”. Ban hành kèm theo Thông tư 175/2013/TT-BTC là các Quyết định số 279/QĐ-BTC ngày 14/05/2014 của Bộ trưởng Bộ Tài chính về ban hành Bộ tiêu chí QLRR và Quyết định số 159/QĐ-TCHQ ngày 07/08/2014 của Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đưa ra các chỉ số tiêu chí QLRR của mỗi tiêu chí. Như vậy, Tiêu chí quản lý rủi ro là các tiêu chuẩn được ban hành làm cơ sở để đánh giá rủi ro, đánh giá tuân thủ pháp luật hải quan, pháp luật thuế đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan, quản lý thuế trong hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh trong từng thời kỳ. Bộ tiêu chí QLRR bao gồm 03 loại: a. Tiêu chí hệ thống bộ máy QLRR (các đơn vị chuyên trách QLRR). b. Tiêu chí về tuân thủ thủ tục hải quan của Doanh nghiệp.

22 Bao gồm 4 tiêu chí cụ thể:  Tiêu chí đánh giá tuân thủ doanh nghiệp xuất nhập khẩu;  Tiêu chí đánh giá tuân thủ điều kiện áp dụng thời hạn nộp thuế 275 ngày đối với hàng hoá nhập khẩu là nguyên liệu, vật tư sản xuất hàng xuất khẩu;  Tiêu chí đánh giá tuân thủ điều kiện bảo lãnh số thuế phải nộp;  Tiêu chí đánh giá tuân thủ điều kiện cho phép hàng về kho bảo quản. c. Tiêu chí về quản lý danh mục hàng hoá rủi ro. 1.2.4 Các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng quản lý rủi ro vào quy trình thủ tục Hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu * Yếu tố khách quan a. Các yếu tố thuộc về Nhà nước Việc áp dụng Quản lý rủi ro có kết quả như thế nào tùy thuộc vào hiệu lực, hiệu quả các chính sách quản lý của Nhà nước. Thứi nhất,i mộti Nhài nướci thii hànhi đườngi lốii pháti triểni kinhi tếi mởi cửa,i hộii nhậpi sẽi ưui tiêni cáci vấni đềi hiệni đạii hóai vài hàii hòai cáci thủi tụci hảii quani vớii cáci quốci giai trongi chươngi trìnhi nghịi sựi củai chínhi phủ.i Nhời đó,i việci triểni khaii thựci hiệni Quảni lýi rủii roi trongi lĩnhi vựci hảii quani sẽi cói đượci sựi ủngi hội chínhi trịi ởi mứci đội caoi vài đượci ưui tiêni nguồni lựci đểi thựci hiện.i Ngượci lại,i mộti quốci giai thii hànhi chínhi sáchi đóngi cửa,i bảoi hội mạnhi mẽi sảni xuấti trongi nướci sẽi íti quani tâmi đếni vấni đềi Quảni lýi rủii roi trongi chếi đội làmi việci củai hảii quan. Thứi hai,i hiệui lựci vài hiệui quải quảni lýi nhài nướci ởi mứci đội caoi sẽi tạoi môii trườngi rấti thuậni lợii khuyếni khíchi doanhi nghiệpi tuâni thủi phápi luậti nóii chung,i phápi luậti vềi hảii quani nóii riêng.i Ngượci lại,i mộti nhài nướci khôngi thểi quảni lýi xãi hộii theoi luậti mộti cáchi nghiêmi minhi sẽi lài mảnhi đấti tươii tốti choi rủii roi khôngi tuâni thủi trongi lĩnhi vựci hảii quani pháti triểni đếni mứci làmi vôi hiệui hóai hiệui quải Quảni lýi rủii ro.i Bởii khii hànhi vii khôngi tuâni thủi phápi luậti trởi thànhi phổi biếni thìi việci tuâni thủi phápi luậti trởi thànhi rủii ro.

23 Thứi ba,i đườngi lốii pháti triểni kinhi tếi -i xãi hộii đúngi đắni củai Nhài nướci tạoi điềui kiệni choi ngoạii thươngi hoạti độngi chuẩni tắc,i tạoi điềui kiệni choi ngànhi Hảii quani triểni khaii ápi dụngi quyi trìnhi Quảni lýi rủii roi trongi hoạti độngi quảni lýi hảii quani mộti cáchi thuậni lợi. -i Ngànhi Hảii quani nhậni đượci sựi quani tâmi đặci biệti củai Đảngi vài Nhài nước,i củai lãnhi đạoi Bội Tàii chínhi vài sựi phốii hợpi chặti chẽi củai cáci cơi quani nhài nướci cói liêni quan,i đói chínhi lài nhữngi nhâni tối quani trọngi choi việci triểni khaii hiệni đạii hóai củai ngànhi Hảii quan. - Ngành Hải quan có truyền thống lâu dài, được tổ chức theo nguyên tắc tập trung thống nhất từ trung ương đến địa phương, ngành còn nhận được sự quan tâm hỗ trợ kỹ thuật, chuyên gia, vốn của Hải quan các nước và các Tổ chức quốc tế, đặc biệt Tổng cục Hải quan được Chính phủ cho phép tiếp nhận Dự án Hiện đại hóa hải quan, đây là một dự án lớn tạo điều kiện thuận lợi cho việc cải cách phát triển và hiện đại hóa Hải quan Việt Nam. b. Cáci quyi địnhi phápi lýi củai cáci tổi chứci quốci tếi vềi quảni lýi hảii quan -i Quyi địnhi củai Tổi chứci Thươngi mạii Thếi giớii (WTO) WTOi khuyếni khíchi mọii cảii cáchi thủi tụci hảii quani theoi hướngi tạoi thuậni lợii choi thươngi mạii giữai cáci nước.i Theoi tinhi thầni đó,i WTOi cói hiệpi địnhi vềi thuếi quani vài hàii hòai thủi tụci hảii quani trongi đói quyi địnhi cáci nguyêni tắci mài hảii quani cáci nướci phảii tuâni thủi nhưi nguyêni tắci dựai vàoi giái giaoi dịchi đểi đánhi thuếi quan,i nguyêni tắci khôngi sửi dụngi thủi tụci hảii quani đểi cảni trởi khôngi cầni thiếti hoạti độngi thươngi mại,i nguyêni tắci khôngi phâni biệti đốii xửi khii tiếni hànhi thủi tụci hảii quani đốii vớii hàngi hóai củai cáci nướci kháci nhau,i trừi ngoạii lệi vềi cáci liêni kếti khui vực,i nguyêni tắci hàii hòai hóai thủi tụci hảii quani giữai cáci nước,…i Trongi nhữngi khuyếni nghịi cói tínhi nguyêni tắci đó,i WTOi khuyếni khíchi cáci nướci ápi dụngi cáci tiêui chuẩni hóai vềi thủi tụci hảii quani doi Tổi chứci Hảii quani Thếi giớii khuyếni nghịi mài mộti trongi nhữngi nộii dungi khuyếni nghịi lài ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii roi trongi quảni

24 lýi hảii quani đốii vớii hàngi hóai xuất,i nhậpi khẩu.i Trongi cáci đàmi pháni thươngi mạii địnhi kỳ,i WTOi gâyi sứci épi nhấti địnhi đểi cáci chínhi phủi phảii cảii cáchi hảii quani theoi hướngi ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii ro.i Đặci biệt,i khii kếti nạpi thànhi viêni mới,i cáci thànhi viêni cũi cũngi gâyi ápi lựci đểi cáci thànhi viêni mớii buộci phảii cami kếti thựci hiệni kỹi thuậti Quảni lýi rủii roi khii làmi thủi tụci thôngi quani hàngi hóai xuất,i nhậpi khẩu.i Nóii cáchi khác,i Quảni lýi rủii roi trongi hoạti độngi quảni lýi hảii quani đượci WTOi ủngi hội vài gâyi ápi lựci phảii thựci hiện.i Doi đói cáci nướci lài thànhi viêni WTO,i khôngi sớmi thìi muộni cũngi phảii cảii cáchi thủi tụci hảii quani theoi hướngi ápi dụngi rộngi rãii kỹi thuậti Quảni lýi rủi. c.i Quyi địnhi củai cáci tổi chứci quốci tếi khác Ảnhi hưởngi củai nhữngi quyi địnhi củai Diễni đàni hợpi táci kinhi tếi Châui Ái -i Tháii Bìnhi Dươngi APECi (APEC)i đếni ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii roi vàoi hoạti độngi hảii quan APECi lài mộti tổi chứci rộngi lớni cói ảnhi hưởngi quani trọngi đếni kinhi tếi thếi giới.i Tổngi kimi nghạchi mậui dịchi hàngi hóai củai APECi đãi chiếmi tớii 50%i kimi ngạchi mậui dịchi toàni cầu,i APECi đượci xemi lài khui vựci năngi độngi nhấti trêni toàni thếi giới,i APECi trởi thànhi mộti siêui cườngi tiêui thụi mạnhi hàngi hóa,i cũngi nhưi mộti trungi tâmi sảni xuấti côngi nghiệpi đứngi hàngi đầui thếi giới.i Mộti trongi nhữngi mụci tiêui củai APECi lài thúci đẩyi tiếni trìnhi tựi doi hóai thươngi mạii vài đầui tưi trongi khui vựci Châui Ái -i Tháii Bìnhi Dươngi nóii riêngi vài thếi giớii nóii chung.i Vìi thế,i APECi khuyếni khíchi cáci nướci nộii khốii thựci hiệni cảii cáchi hảii quani theoi cáci nguyêni tắci củai WTO,i thậmi chíi đii trướci mộti bướci nếui nhưi WTOi tiếni hànhi đàmi pháni quái chậmi chạp.i Tuyi nhiên,i cáci khuyếni nghịi củai APECi phầni lớni mangi tínhi tựi nguyện,i gâyi ảnhi hưởngi chủi yếui thôngi quai táci độngi kinhi tếi vài uyi tíni trongi thươngi mạii nêni ápi lựci đòii hỏii ápi dụngi Quảni lýi rủii roi trongi hoạti độngi quảni lýi hảii quani cói đặti rai nhưngi khôngi ráoi riếti nhưi trongi WTO. d.i Ảnhi hưởngi củai nhữngi quyi địnhi trongi Khui vựci mậui dịchi tựi doi ASEANi

25 (AFTA)i đếni ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii roi vàoi hoạti độngi quảni lýi hảii quan Mụci đíchi củai AFTAi lài thựci hiệni tựi doi hóai thươngi mạii trongi khui vực,i tăngi cườngi thui húti cáci nhài đầui tưi nướci ngoàii vàoi khui vựci bằngi việci đưai rai thịi trườngi thốngi nhấti vài làmi choi ASEANi thíchi nghii vớii nhữngi điềui kiệni kinhi tếi quốci tếi đangi thayi đổi,i đặci biệti lài việci pháti triểni nhữngi thỏai thuậni thươngi mạii khui vựci thếi giới. Đểi biếni ASEANi thànhi khui vựci mậui dịchi tựi doi cáci nướci đãi kýi Hiệpi địnhi ưui đãii thuếi quani cói hiệui lựci chungi (CEPT),i trongi đó,i ngoàii mụci tiêui giảmi thuếi suấti thuếi nhậpi khẩui đốii vớii đai sối cáci mặti hàngi nhậpi khẩui giữai cáci nướci ASEANi xuốngi còni 0-5%,i còni khuyếni nghịi cáci nướci tíchi cựci hàii hòai thủi tụci hảii quani vớii nhau,i trongi đói cáci yêui cầui vềi ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii roi đượci nhấni mạnh. e.i Cáci yếui tối thuộci vềi doanhi nghiệp Sối lượng,i quyi mô,i tínhi chấti vài mứci đội đai dạngi củai doanhi nghiệpi thami giai ngoạii thươngi ảnhi hưởngi lớni đếni ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii roi trongi hoạti độngi quảni lýi hảii quan.i Sối lượngi doanhi nghiệpi nhiềui đòii hỏii lượngi thôngi tini cậpi nhậti nhiềui gâyi ápi lựci choi hệi thốngi bảoi đảmi thôngi tini củai hảii quan.i Quyi môi doanhi nghiệpi kháci nhaui cũngi đòii hỏii phươngi thứci xửi lýi kháci nhau.i Vớii cáci doanhi nghiệpi lớn,i chii phíi hảii quani cói thểi giảmi trêni đầui sảni phẩmi thôngi quan.i Quyi môi doanhi nghiệpi nhỏi dẫni đếni lượngi hàngi thôngi quani manhi múni gâyi khói khăni choi quảni lýi hảii quani nóii chung,i ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii roi nóii riêng.i Tínhi đai dạngi củai doanhi nghiệpi cũngi đòii hỏii cơi quani hảii quani phảii thui thậpi nhiềui thôngi tini đai dạngi hơn,i trangi bịi nhiềui kỹi năng,i phươngi tiệni hơn,...i Ngoàii ra,i hệi thốngi doanhi nghiệpi chưai pháti triểni ổni định,i sối lượngi doanhi nghiệpi biếni độngi nhiềui cũngi lài yếui tối gâyi khói khăni choi Quảni lýi rủii ro. Đạoi đứci củai thươngi giai cũngi ảnhi hưởngi lớni đếni chấti lượngi Quảni lýi rủii ro.i Độii ngũi gồmi đai phầni cáci thươngi giai làmi ăni lớn,i đàngi hoàng,i cói thóii queni

26 tuâni thủi phápi luật,i cói hiệpi hộii ngànhi nghềi hỗi trợi sẽi tạoi thuậni lợii choi hảii quani ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii ro.i Ngượci lại,i nếui sối đôngi thươngi giai lài nhữngi ngườii làmi ăni nhỏ,i coii trọngi lợii íchi ngắni hạn,i chưai hìnhi thànhi cáci tậpi quáni kinhi doanhi tốti thìi việci ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii roi sẽi khói khăni hơn. f.i Cáci yếui tối thuộci vềi hàngi hóai xuất,i nhậpi khẩu Quyi môi hàngi hóai xuất,i nhậpi khẩui ngàyi càngi lớn,i chủngi loạii hàngi hóai xuất,i nhậpi khẩui đai dạngi vài thườngi xuyêni thayi đổii sẽi gâyi sứci épi lêni hệi thốngi cơi quani hảii quani hữui hạni nêni cói thểi dẫni đếni cáci saii sóti doi khôngi đủi thôngi tini hoặci thôngi tini khôngi cậpi nhậti khii ápi dụngi Quảni lýi rủii ro. Ngoàii ra,i cáci yếui tối vềi chínhi sáchi ưui tiêni theoi chủngi loạii hàngi hóa,i xuấti xứi hàngi hóa,i danhi mụci cáci loạii hàngi hóai thựci thii theoi cáci chếi đội thuếi quani kháci nhaui theoi cáci hiệpi địnhi quốci tế...i cũngi làmi choi Quảni lýi rủii roi trởi nêni phứci tạpi hơn.i Mộti sối hàngi hóai cói nhữngi tínhi năngi đặci biệti đòii hỏii cơi quani hảii quani phảii cói sựi đốii xửi đặci biệti cũngi gópi thêmi phứci tạpi choi Quảni lýi rủii ro. g.i Cáci yếui tối thuộci vềi thịi trườngi thếi giới Toàni cầui hóai vài sựi pháti triểni nhanhi chóngi củai thươngi mạii thếi giớii đangi đẩyi nhanhi tốci đội pháti triểni vài tăngi trưởngi kinhi tếi củai nhiềui vùngi lãnhi thổi trêni thếi giớii tạoi điềui kiệni choi tăngi trưởngi ngoạii thươngi vớii tốci đội lớn.i Trongi điềui kiệni nguồni lựci hảii quani hạni chế,i sựi tăngi trưởngi nhanhi củai thươngi mạii quốci tếi gâyi sứci épi đểi cáci cơi quani hảii quani buộci phảii chuyểni nhanhi sangi ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii ro. Hơni nữa,i sựi hìnhi thànhi cáci khui vựci mậui dịchi tựi doi khui vựci cũngi lài nhâni tối ảnhi hưởngi tíchi cựci đếni việci khuyếni khíchi hảii quani cáci nướci ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii ro.i Bởii vì,i trongi thịi trườngi khui vực,i cáci nướci cói quyi môi ngoạii thươngi lớni sẽi lài chủi thểi ápi dụngi kỹi thuậti Quảni lýi rủii roi đầui tiên.i Dướii ảnhi hưởngi củai cáci quốci giai nàyi vài theoi nguyêni tắci hàii hoài thủi tụci hảii quan,i cáci nướci kháci cũngi sẽi nhanhi chóngi chuyểni sangi ápi dụngi cáci kỹi thuậti kiểmi soáti hảii quani nhưi nướci khác,i trongi đói cói kỹi thuậti Quảni lýi rủii ro.