Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Giải pháp Phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
898
245
97
i
LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập và nghiên cứ luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Kinh tế và
quản lý với đề tài “Giải pháp Phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội
tự nguyện trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ” đã được hoàn
thành. Tác giả xin chân thành cảm ơn các Thầy giáo, cô giáo Trường Đai học
Thủy Lợi, cùng bạn bè và đồng nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ tác giả trong
suốt quá trình thực hiện luận văn.
Đặc biệt tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS. Trần
Văn Hòe đã trực tiếp tận tình hướng dẫn, giúp đỡ, chỉ bảo tạo mọi điều kiện
thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu.
Cuối cùng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám đốc Bảo hiểm xã hội
huyện Đoan Hùng đã cung cấp số liệu, tạo điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn
thành luận văn.
Do hạn chế về thời gian, kiến thức khoa học và kinh nghiệm thực tế của bản
than chưa nhiều nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất
mong nhận được ý kiến đóng góp tận tình của các thầy giáo, cô giáo và bạn bè
để bài luận văn hoàn thiện hơn, góp một phần nào đó vào việc Phát triển đối
tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh
Phú Thọ.
Hà Nội, ngày tháng năm 2019
Tác giả luận văn
Hoàng Thị Thanh Huyền
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu độc lập của bản thân với sự giúp
đỡ
của giáo viên hướng dẫn. Những thông tin, dữ liệu, số liệu đưa ra trong luận văn
được trích dẫn rõ ràng, đầy đủ về nguồn gốc. Nội dung của luận văn có tham khảo
và
sử dụng một số thông tin, tài liệu từ các nguồn sách, tạp chí được liệt kê trong
danh
mục các tài liệu tham khảo.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của tôi.
Tác giả luận văn
Hoàng Thị Thanh Huyền
iii
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
...................................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN
...........................................................................................................
ii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
.......................................................................................
v
DANH MỤC BẢNG
......................................................................................................vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
........................................................................... vii
MỞ ĐẦU
.........................................................................................................................
1
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN
ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN ..................................
6
1.1 Tổng quan lý luận về bảo hiểm xã hội tự nguyện
.................................................. 6
1.1.1 Một số khái niệm
.........................................................................................
6
1.1.2 Vai trò của Bảo hiểm xã hội tự nguyện.
...................................................... 9
1.1.3 Đặc điểm Bảo hiểm xã hội tự nguyện.
........................................................ 9
1.1.4 Nội dung phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện
........................................ 10
1.1.5 Các tiêu chí đánh giá hiệu quả của công tác phát triển BHXH tự nguyện 17
1.1.6 Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện. ...........
18
1.2 Kinh nghiệm phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện và bài học cho huyện Đoan
Hùng
...........................................................................................................................
23
1.2.1 Kinh nghiệm phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện ở một số địa phương 23
1.2.2 Những bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Đoan Hùng về công tác phát
triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện.
....................................................................... 26
1.3 Những công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
......................................... 28
Kết luận chương 1
.........................................................................................................
29
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỐI TƯỢNG THAM GIA
BẢO HIỂM XÃ HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐOAN HÙNG,
TỈNH PHÚ THỌ
...........................................................................................................
31
2.1 Giới thiệu chung về Bảo hiểm xã hội huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
............. 31
2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển
............................................................. 31
2.1.2 Chức năng và nhiệm vụ của Bảo hiểm xã hội huyện
................................ 32
2.1.3 Cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm xã hội huyện
.............................................. 34
iv
2.2 Thực trạng công tác phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
tại
huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
...............................................................................
37
2.2.1 Thực trạng công tác phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện về số lượng và
quy mô bao phủ tại huyện Đoan Hùng
............................................................... 37
2.2.2 Thực trạng phát triển về cơ cấu tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện .....
42
2.2.3 Thực trạng phát triển về chất lượng cung cấp dịch vụ Bảo hiểm xã hội tự
nguyện
................................................................................................................
49
2.3 Đánh giá chung về công tác phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện tại huyện
Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
..........................................................................................
53
2.3.1 Những kết quả đạt được
............................................................................ 53
2.3.2 Những tồn tại hạn chế và nguyên nhân
..................................................... 55
Kết luận chương 2
.........................................................................................................
59
CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỐI TƯỢNG THAM GIA BẢO HIỂM XÃ
HỘI TỰ NGUYỆN TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐOAN HÙNG, TỈNH PHÚ THỌ .... 61
3.1 Mục tiêu, định hướng phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện tại huyện Đoan
Hùng, tỉnh Phú Thọ
...................................................................................................
61
3.1.1 Mục tiêu
.....................................................................................................
61
3.1.2 Định hướng phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại
huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ
........................................................................ 64
3.2 Giải pháp phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại huyện
Đoan Hùng , tỉnh Phú Thọ
.........................................................................................
66
3.2.1 Giải pháp tổ chức quản lý và cơ chế thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội
tự nguyện
............................................................................................................
66
3.2.2 Xây dựng đội ngũ đại lý, đào tạo kiến thức và kỹ năng về bảo hiểm xã hội
tự nguyện cho cán bộ đại lý
................................................................................
70
3.2.3 Cơ chế khuyến khích vật chất cho người làm đại lý
................................. 74
3.2.4 Tăng cường tuyên truyền, phổ biến về bảo hiểm xã hội tự nguyện nhằm
nâng cao nhận thức và khả năng tiếp cận cho người dân
................................... 76
Kết luận chương 3
.........................................................................................................
80
TÀI LIỆU THAM KHẢO
.............................................................................................
88
v
DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ
Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức bộ máy Bảo hiểm xã hội huyện Đoan Hùng ............. 35
Đồ thị 2.1 Số người tham gia BHXH TN huyện Đoan Hùng các năm 2016 –
2018
.....................................................................................................................
38
Đồ thị 2.2 Cơ cấu tham gia bảo hiểm xã hội huyện Đoan Hùng năm 2018 ...... 44
vi
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1 Tỷ lệ phần trăm đóng BHXH Tự nguyện
............................................ 12
Bảng 2.1 Cơ cấu và trình độ đội ngũ cán bộ BHXH huyện Đoan Hùng ............ 36
Bảng 2.2 Cơ sở vật chất của Bảo hiểm xã hội huyện Đoan Hùng
...................... 37
Bảng 2.3 Số người tham BHXH TN của huyện Đoan Hùng giai đoạn 2016 –
2018
.....................................................................................................................
39
Bảng 2.4 Tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện ở các xã, thị trấn trên địa bàn
huyện Đoan Hùng năm 2018
...............................................................................
40
Bảng 2.5 Cân đối thu – chi Quỹ Bảo hiểm xã hội tự nguyện giai đoạn 2016-
2018
.....................................................................................................................
42
Bảng 2.6 Số lượng và cơ cấu tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện huyện Đoan
Hùng giai đoạn 2016 - 2018
...............................................................................
45
Bảng 2.7 Sự tham gia BHXH TN theo phương thức đóng giai đoạn 2016 -
2018
.........................................................................................................
46
Bảng 2.8 Mức đóng của người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện
giai đoạn 2016 - 2018
..........................................................................................
48
Bảng 2.9 Hệ thống đại lý thu Bảo hiểm xã hội tự nguyện
.................................. 49
Bảng 2.10 Thống kê đối tượng hưởng lương hưu và trợ cấp BHXH từ quỹ
BHXH tự nguyện trên địa bàn huyện Đoan Hùng
.............................................. 52
vii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TỪ VIẾT TẮT
NỘI DUNG ĐẦY ĐỦ
ASXH
An sinh xã hội
BHXH
Bảo hiểm xã hội
BHXH TN
Bảo hiểm xã hội tự nguyện
BHYT
Bảo hiểm y tế
HĐLĐ
Hợp đồng lao động
CNTT
Công nghệ thông tin
KCB
Khám chữa bệnh
LĐTB &XH
Lao động thương binh và xã hội
NLĐ
Người lao động
NSDLĐ
Người sử dụng lao động
NSNN
Ngân sách nhà nước
TNLĐ
Tai nạn lao động
NĐ- CP
Nghị định chính phủ
NQ/TW
Nghị quyết Trung ương
QĐ-TTg
Quyết định Thủ tướng
QH11
Quốc hội khóa 11
QH13
Quốc hội khóa 13
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trụ cột chính trong hệ thống chính sách an sinh xã
hội ở nước ta, chính sách Bảo hiểm xã hội có tính nhân văn sâu sắc, có tầm quan
trọng và vai trò to lớn đối với cuộc sống con người. Trong công cuộc đổi mới
toàn
diện đất nước, Đảng ta xác định “ Bảo hiểm xã hội là một chính sách lớn của Đảng
và Nhà nước góp phần bảo đảm ổn định đời sống cho người lao động, ổn định chính
trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy sự nghiệp xây dựng đất nước, bảo vệ Tổ
quốc”.
Chế độ chính sách Bảo hiểm xã hội đã trải qua nhiều giai đoạn, nhiều lần bổ
sung,
sửa đổi và cải tiến, từng bước phát triển thành một hệ thống chế độ Bảo hiểm xã
hội
tương đối hoàn chỉnh. Đặc biệt, Luật Bảo hiểm xã hội đã được Quốc hội nước Cộng
hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 29 tháng 6
năm 2006, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2007 và tại điều Điều 140 của Luật
BHXH số 71/2006/QH11 chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện đã ra đời và được
thực hiện từ ngày 1/1/2008. Lần đầu tiên trong lịch sử chúng ta có một bộ luật
về Bảo
hiểm xã hội, đây là cơ sở pháp lý rất quan trọng có ý nghĩa hết sức to lớn trong
việc
thực hiện chính sách Bảo hiểm xã hội ở nước ta.
Thực hiện chính sách Bảo hiểm xã hội cho người lao động thông qua việc mở rộng
độ bao phủ và nâng cao hiệu quả của chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện nhằm
phát huy đầy đủ vai trò trụ cột của Bảo hiểm xã hội, góp phần quan trọng không
chỉ
cho sự phát triển kinh tế mà còn nhằm mục tiêu ổn định xã hội và an sinh cho mọi
người dân. Những nội dung này đã được cụ thể hóa tại Nghị quyết số 15-NQ/TW
ngày 01/6/2012 của Ban Chấp hành Trung ương khoá XI về một số vấn đề về chính
sách xã hội giai đoạn 2012 – 2020. Nghị quyết này nêu rõ: “Hệ thống an sinh xã
hội
phải đa dạng, toàn diện, có tính chia sẻ giữa Nhà nước, xã hội và người dân,
giữa
các nhóm dân cư trong một thế hệ và giữa các thế hệ; bảo đảm bền vững, công bằng
và với mục tiêu Phấn đấu đến năm 2020 có khoảng 50% lực lượng lao động tham gia
Bảo hiểm xã hội; 35% lực lượng lao động tham gia Bảo hiểm thất nghiệp”. [1]
2
Tiếp đó, tại Nghị quyết số 21- NQ/TW ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị về tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH, BHYT giai đoạn 2012 – 2020
tiếp tục khẳng định và đặt ra mục tiêu “Thực hiện có hiệu quả các chính sách,
chế độ
Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm y tế; tăng nhanh diện bao phủ đối tượng tham gia BHXH,
nhất là Bảo hiểm xã hội tự nguyện…”. [2]
Qua nhiều năm triển khai và thực hiện Bảo hiểm xã hội tự nguyện trên địa bàn
huyện
Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ đã đạt được một số thành tựu nhất định về thực hiện
chính
sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện, tạo điều kiện cho người lao động tự do có cơ hội
thụ
hưởng chính sách an sinh xã hội khi hết tuổi lao động. Tuy nhiên, việc tổ chức
triển
khai thực hiện Bảo hiểm xã hội tự nguyện trong thời gian qua đã gặp một số khó
khăn, ảnh hưởng đến công tác phát triển đối tượng nên tỷ lệ người lao động tham
gia
Bảo hiểm xã hôi tự nguyện còn thấp, xuất phát từ một số nguyên nhân như: công
tác
tuyên truyền, vận động người dân tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện chưa thực sự
quyết liệt; điều kiện kinh tế của người dân vẫn còn nhiều khó khăn; sự phối hợp
trong
tổ chức thực hiện chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện của các cấp, các ngành ở
địa
phương với cơ quan Bảo hiểm xã hội chưa thường xuyên, thiếu quan tâm, có nơi coi
đây là nhiệm vụ của riêng cơ quan Bảo hiểm xã hội …. Xuất phát từ ý nghĩa và tầm
quan trọng của công tác phát triển Bảo hiểm xã hội tự nguyện, học viên mạnh dạn
chọn đề tài: “Giải pháp phát triển đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện
trên địa bàn huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ” làm đề tài nghiên cứu cho Luận
văn tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Đề tài nghiên cứu nhằm mục đích đề xuất một số giải pháp có căn cứ khoa học và
có
tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn và những quy định của pháp luật
hiện
hành nhằm phát triển số người lao động tự do tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
trên địa bàn huyện Đoan Hùng.
3 . Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập thông tin số liệu: