Luận văn Thạc sĩ Lịch sử: Văn hóa của người Tày ở huyện định hóa tỉnh Thái Nguyên

4,941
41
134
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
95
Chép lấy những cây hoa mang theo
Chép lấy nhiều cỗ to trình tổ
Chép lấy lụa cả sải
Chép lấy vải cả tấm
Chép lấy cỗ kim ngân tiền trăm
Chép lấy cỗ vàng bạc tiền nghìn
Chép lấy cỗ tiền bạc hàng vạn
Chép lấy đồng rtiền mới keo làm
Tiền tiêu dùng thời nay.
Chép lấy tờ văn khế thông hành đi đường
(Nguồn: Sở Văn hóa, thể thao và Du lịch Thái Nguyên)
* Lễ hạ thuyền
Rà rà ra rá kính chiềng hiếu tử
Đồng tục một lòng, ngồi giáo hạ thuyền
Kham tâm nhà hiếu, co hiền đông đả
Con thảo cháu nhân giá ơn dã đạo
Bình yên hỡi là lòng thấu nghãi tình
Con cháu xót xa, thương ơi là thương
Nguyệt long tây đổi ngày cách trở lặng
Táng xa trung thực, nhà ở trên cao
Cách trở đặi dương, nơi mà thương nhớ
Trần trực mới đặng báo nghĩa dã đạo
Công đầu là của nội tộc gần xa
Ngoại tộc cùng gái rể góp vào bao nhiêu
Mới có nghĩa tình vậy có thơ rằng:
Hạ thuyền là đưa thuyền về bến Ngân Hán
Lâm thuyền đưa hồn về âm phủ nơi xa
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 95 Chép lấy những cây hoa mang theo Chép lấy nhiều cỗ to trình tổ Chép lấy lụa cả sải Chép lấy vải cả tấm Chép lấy cỗ kim ngân tiền trăm Chép lấy cỗ vàng bạc tiền nghìn Chép lấy cỗ tiền bạc hàng vạn Chép lấy đồng rtiền mới keo làm Tiền tiêu dùng thời nay. Chép lấy tờ văn khế thông hành đi đường (Nguồn: Sở Văn hóa, thể thao và Du lịch Thái Nguyên) * Lễ hạ thuyền Rà rà ra rá kính chiềng hiếu tử Đồng tục một lòng, ngồi giáo hạ thuyền Kham tâm nhà hiếu, co hiền đông đả Con thảo cháu nhân giá ơn dã đạo Bình yên hỡi là lòng thấu nghãi tình Con cháu xót xa, thương ơi là thương Nguyệt long tây đổi ngày cách trở lặng Táng xa trung thực, nhà ở trên cao Cách trở đặi dương, nơi mà thương nhớ Trần trực mới đặng báo nghĩa dã đạo Công đầu là của nội tộc gần xa Ngoại tộc cùng gái rể góp vào bao nhiêu Mới có nghĩa tình vậy có thơ rằng: Hạ thuyền là đưa thuyền về bến Ngân Hán Lâm thuyền đưa hồn về âm phủ nơi xa
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
96
Còn có lòng vấn vương khắp gần xa
Còn thơ như bông nguyệt nga, độ bước ra lại tàn
Khóc thở than lại thương càng thiết
Trời mưa lớn cản đường về tây thiên
Linh hồn có bắc đẩu dẫn đi
Âm phủ cách rương gian muôn đời
Phải khóc than đến lúc hạ thuyền
Theo dòng chảy phẳng lặng quang đáng mênh mông
Thắm thiết để mọi điều ước mong
Nhớ thương chung hỡi là phiền lòng
Hồn tiêu về miền quê tây phủ
Con cháu mới kính lòng mẹ cha
Cùng đứng trông theo hỡi là mọi đường
Tiễn chân đi đến nơi nước thiên quốc
Trong lòng con cháu tiếc thương thay
Khóc xót xa cùng nhau hạ thuyền
Bàn thờ rằng như chiêm báo đắng khổ
Nhìn cao cháu cùng gái trai cam phường
Cùng xong việc nghĩa tử là hạ thuyền
Trả sang bên ngân hán cùng cánh tiên
Con cháu được bình yên hỡi là đời đời
Phường trao thuyền ở nơi bến khách
Cảm ơn người giúp được thuyền to
Nội tộc toàn họ mạc cùng lo
Trả nghĩa ơn hỡi là cố phụ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 96 Còn có lòng vấn vương khắp gần xa Còn thơ như bông nguyệt nga, độ bước ra lại tàn Khóc thở than lại thương càng thiết Trời mưa lớn cản đường về tây thiên Linh hồn có bắc đẩu dẫn đi Âm phủ cách rương gian muôn đời Phải khóc than đến lúc hạ thuyền Theo dòng chảy phẳng lặng quang đáng mênh mông Thắm thiết để mọi điều ước mong Nhớ thương chung hỡi là phiền lòng Hồn tiêu về miền quê tây phủ Con cháu mới kính lòng mẹ cha Cùng đứng trông theo hỡi là mọi đường Tiễn chân đi đến nơi nước thiên quốc Trong lòng con cháu tiếc thương thay Khóc xót xa cùng nhau hạ thuyền Bàn thờ rằng như chiêm báo đắng khổ Nhìn cao cháu cùng gái trai cam phường Cùng xong việc nghĩa tử là hạ thuyền Trả sang bên ngân hán cùng cánh tiên Con cháu được bình yên hỡi là đời đời Phường trao thuyền ở nơi bến khách Cảm ơn người giúp được thuyền to Nội tộc toàn họ mạc cùng lo Trả nghĩa ơn hỡi là cố phụ
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
97
Được bình yên muôn đời, bình yên muôn đời.
(Nguồn: Sở Văn hóa, thể thao và Du lịch Thái Nguyên)
3.2.3.3. Hát then
            
không c

           
        
       





mình
pang then
   n
    


 


              
          
 


    
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 97 Được bình yên muôn đời, bình yên muôn đời. (Nguồn: Sở Văn hóa, thể thao và Du lịch Thái Nguyên) 3.2.3.3. Hát then              không c                                    mình pang then    n                                              
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
98
  
  
 
tính cùng l
  



    
   m

            

Phạt cờ khửn bưởng lăng tứn mạ
Phạt cờ khửn bưởng nả tứn loan
(Phất cờ về phía sau lên ngựa
Phất cờ về phía trước xuất quân)
mạy loi
„„mạy tảng   
nhả khâm thai đét
(b
nhả lẹp thai mươi
(bãi rau

  
     
      
         
  

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 98         tính cùng l               tâm                Phạt cờ khửn bưởng lăng tứn mạ Phạt cờ khửn bưởng nả tứn loan (Phất cờ về phía sau lên ngựa Phất cờ về phía trước xuất quân) mạy loi „„mạy tảng    pá nhả khâm thai đét (b pá nhả lẹp thai mươi (bãi rau                               
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
99

       
 
             
             
            
 
      
    
.
3.3. Lễ hội dân gian
3.3.1. Lễ hội Lồng tồng
 

  
        



 b 
- 30
 
- 
 

  
 
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 99                                                                   . 3.3. Lễ hội dân gian 3.3.1. Lễ hội Lồng tồng                    b  - 30   -         
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
100
  
 
 k       
ng 

  
        
      o   
 
        

ném còn trúng 


*Trò chơi tung còn
 







àm sao cho trúng vòng tròn, ai m
 
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 100       k        ng                     o                ném còn trúng    *Trò chơi tung còn          àm sao cho trúng vòng tròn, ai ném  
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
101

này:
Về Nà Lại tung còn
Về Nà Đon đánh quay
Nà Lại không lìa còn
Nà Đon không lìa quay
Quay cái đi cái về
Còn cái đi cái lại
Trai đánh quay quên ngủ
Gái tung còn quên ăn
Con trẻ xem quên cơm
Gái xem mồm há hốc
Chia tay nước mắt rơi
Nghĩ bâng khuâng không dứt
Tháng giêng ngày mười lăm
Đánh quay qua ngọn núi mới thôi
Tung còn qua ngọn mai mới lài
Trai gái nước mặt rơi hẹn với nhau
Yêu nhau hẹn năm sau sẽ gặp
 
  
   




* Trò chơi đánh quay
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 101  này: Về Nà Lại tung còn Về Nà Đon đánh quay Nà Lại không lìa còn Nà Đon không lìa quay Quay cái đi cái về Còn cái đi cái lại Trai đánh quay quên ngủ Gái tung còn quên ăn Con trẻ xem quên cơm Gái xem mồm há hốc Chia tay nước mắt rơi Nghĩ bâng khuâng không dứt Tháng giêng ngày mười lăm Đánh quay qua ngọn núi mới thôi Tung còn qua ngọn mai mới lài Trai gái nước mặt rơi hẹn với nhau Yêu nhau hẹn năm sau sẽ gặp              * Trò chơi đánh quay
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
102
            
- 
        

    


     ròn
 


       

* Trò chơi kéo co

    
  

có 6 - 


* Trò chơi đánh yến

     ó hình  
         
             
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 102              có -                        ròn              * Trò chơi kéo co           có 6 -    * Trò chơi đánh yến       ó hình                          
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
103


  


* Trò chơi thi bắn nỏ
       

             
         
 .
n 


 


3.3.2. Lễ hội cầu mùa

mùa       

  

               


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 103        * Trò chơi thi bắn nỏ                                   . n        3.3.2. Lễ hội cầu mùa  mùa                               
S hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
104
 

          
    c váy áo
       
 

         
      -       
       
an canh

     
.
3.4. Nghệ thuật
3.4.1. Nghệ thuật múa rối
    

 

    n



 
    

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn 104                   c váy áo                            -                an canh        . 3.4. Nghệ thuật 3.4.1. Nghệ thuật múa rối              n           