Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tác động của những đặc tính công ty đến quản trị vốn luân chuyển ở các công ty phi tài chính niêm yết tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH  TRẦN PHƯƠNG THẢO TÁC ĐỘNG CỦA NHỮNG ĐẶC TÍNH CÔNG TY ĐẾN QUẢN TRỊ VỐN LUÂN CHUYỂN Ở CÁC CÔNG TY PHI TÀI CHÍNH NIÊM YẾT TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH  TRẦN PHƯƠNG THẢO TÁC ĐỘNG CỦA NHỮNG ĐẶC TÍNH CÔNG TY ĐẾN QUẢN TRỊ VỐN LUÂN CHUYỂN Ở CÁC CÔNG TY PHI TÀI CHÍNH NIÊM YẾT TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60.34.02.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. LÊ THỊ LANH TP. Hồ Chí Minh – Năm 2012

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “TÁC ĐỘNG CỦA NHỮNG ĐẶC TÍNH CÔNG TY ĐẾN QUẢN TRỊ VỐN LUÂN CHUYỂN Ở CÁC CÔNG TY PHI TÀI CHÍNH NIÊM YẾT TẠI VIỆT NAM” là kết quả nghiên cứu của bản thân. Các số liệu và nội dung trong bài nghiên cứu là trung thực theo danh mục tài liệu tham khảo. Tác giả Trần Phương Thảo

ii LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Lê Thị Lanh đã hướng dẫn và động viên tôi thực hiện luận văn này. Tôi xin trân trọng cảm ơn quý thầy cô trường Đại học kinh tế thành phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm quý báu cho tôi. Và cuối cùng, tôi xin trân trọng cảm ơn gia đình, bạn bè, cơ quan là nguồn động viên giúp tôi hoàn thành luận văn này. Tác giả Trần Phương Thảo

iii MỤC LỤC Trang Lời cam đoan ....................................................................................................................... i Lời cảm ơn ......................................................................................................................... ii Mục lục .............................................................................................................................. iii Danh mục từ viết tắt ........................................................................................................... v Danh mục bảng .................................................................................................................. vi Danh mục hình .................................................................................................................. vi Danh mục phụ lục ............................................................................................................ vii Tóm tắt ........................................................................................................................... viii Chương 1. Giới thiệu ......................................................................................................... 1 Chương 2. Tổng quan về quản trị vốn luân chuyển và các nghiên cứu trước đây có liên quan .................................................................................... 3 2.1. Tổng quan về quản trị vốn luân chuyển ....................................................................... 3 2.1.1. Quản trị vốn luân chuyển ................................................................................. 3 2.1.2. Đánh giá quản trị vốn luân chuyển ................................................................... 6 2.1.3. Quản trị vốn luân chuyển hiệu quả ................................................................. 12 2.2. Các nghiên cứu trước đây về quản trị vốn luân chuyển ............................................. 16 2.2.1. Quản trị vốn luân chuyển tác động đến khả năng sinh lợi công ty ................ 16 2.2.2. Tác động của các nhân tố khác đến quản trị vốn luân chuyển ....................... 17 2.3. Các nghiên cứu trước đây về tác động của những đặc tính công ty đến quản trị vốn luân chuyển ..................................................................................... 18 2.3.1. Khả năng sinh lợi ............................................................................................ 19 2.3.2. Dòng tiền hoạt động ....................................................................................... 19 2.3.3. Quy mô công ty .............................................................................................. 20 2.3.4. Tốc độ tăng trưởng doanh thu ........................................................................ 20 2.3.5. Tỷ lệ thanh toán hiện thời và tỷ lệ thanh toán nhanh ..................................... 21

iv 2.3.6. Tỷ lệ nợ ........................................................................................................... 21 2.3.7. Yếu tố ngành ................................................................................................... 22 2.3.8. Yếu tố thời gian .............................................................................................. 23 Chương 3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 24 3.1. Dữ liệu nghiên cứu ..................................................................................................... 24 3.2. Giả thiết nghiên cứu ................................................................................................... 25 3.3. Mô hình nghiên cứu ................................................................................................... 25 3.3.1. Biến phụ thuộc ................................................................................................ 25 3.3.2. Biến độc lập .................................................................................................... 26 3.4. Quy trình phân tích dữ liệu ........................................................................................ 28 3.4.1. Thống kê mô tả ............................................................................................... 28 3.4.2. Phân tích tương quan ...................................................................................... 28 3.4.3. Phân tích hồi quy ............................................................................................ 29 Chương 4. Kết quả nghiên cứu ...................................................................................... 30 4.1. Kết quả nghiên cứu..................................................................................................... 30 4.1.1. Thống kê mô tả ............................................................................................... 30 4.1.2. Ma trận tương quan ........................................................................................ 34 4.1.3. Kết quả hồi quy ............................................................................................. 36 4.2. Phân tích kết quả nghiên cứu ..................................................................................... 42 4.2.1. Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt ............................................................................ 42 4.2.2. Những đặc tính công ty .................................................................................. 43 Chương 5. Kết luận và khuyến nghị .............................................................................. 48 Tài liệu tham khảo ............................................................................................................. 52 Phụ lục

v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT AP (Average number of days accounts payable): Số ngày trung bình khoản phải trả AR (Average number of days accounts receivable): Số ngày trung bình khoản phải thu CCC (Cash Conversion Cycle): Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt CN: Công nghiệp CNTT: Công nghệ thông tin CR (Current Ratio): Tỷ lệ thanh toán hiện thời DEBT (Debt ratio): Tỷ lệ nợ DV: Dịch vụ GRO (Sales Growth): Tốc độ tăng trưởng doanh thu HNX (Hanoi stock exchange): Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội HOSE (Hochiminh Stock Exchange): Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh HTD: Hàng tiêu dùng INV (Average number of days inventory): Số ngày trung bình hàng tồn kho NL: Năng lượng NVL: Nguyên vật liệu OCF (Operating Cash Flow): Dòng tiền hoạt động (loại trừ tác động quy mô) QR (Quick ratio): Tỷ lệ thanh toán nhanh ROA (Return On Assets): Tỷ suất sinh lợi trên tài sản ROE (Return On Equity): Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu SME (Small and medium enterprise): Công ty vừa và nhỏ YT: Y tế

vi DANH MỤC HÌNH Hình 2.1. Chu kỳ vốn luân chuyển. ..................................................................................... 5 Hình 2.2. Chu kỳ kinh doanh .............................................................................................. 9 Hình 2.3. Chu kỳ chuyển đổi tiền mặt. ............................................................................. 13 DANH MỤC BẢNG Bảng 4.1. Thống kê mô tả ................................................................................................ 30 Bảng 4.2. Giá trị trung bình theo năm ............................................................................... 32 Bảng 4.3. Giá trị trung bình theo ngành ............................................................................ 32 Bảng 4.4. Ma trận tương quan .......................................................................................... 34 Bảng 4.5. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc chu kỳ chuyển đổi tiền mặt (CCC) ................ 37 Bảng 4.6. Tóm tắt kết quả kiểm định các giả thiết ............................................................ 38 Bảng 4.7. Kết quả hồi quy các thành phần của chu kỳ chuyển đổi tiền mặt..................... 39 Bảng 4.8. Kết quả hồi quy CCC và các thành phần của nó kết hợp yếu tố thời gian ................................................................................... 40 Bảng 4.9. Kết quả hồi quy CCC và các thành phần của nó kết hợp yếu tố ngành ........................................................................................ 41

vii DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 1. Danh sách công ty trong mẫu nghiên cứu. ..................................................... PL1 Phụ lục 2. Tổng hợp dữ liệu các công ty trong mẫu nghiên cứu. ................................... PL5  Ma trận tương quan theo năm (Phụ lục 3 – 6) Phụ lục 3. Ma trận tương quan năm 2008. .................................................................... PL16 Phụ lục 4. Ma trận tương quan năm 2009. .................................................................... PL17 Phụ lục 5. Ma trận tương quan năm 2010. .................................................................... PL18 Phụ lục 6. Ma trận tương quan năm 2011. .................................................................... PL19 Phụ lục 7. Ma trận tương quan theo ngành. .................................................................. PL20  Kết quả hồi quy biến phụ thuộc CCC (Phụ lục 8, 9) Phụ lục 8. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc CCC với 7 biến độc lập. ........................... PL21 Phụ lục 9. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc CCC với 6 biến độc lập (loại biến CR). ... PL22 Phụ lục 10. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc AR với 6 biến độc lập (loại biến CR). .... PL23 Phụ lục 11. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc INV với 6 biến độc lập (loại biến CR). .. PL24 Phụ lục 12. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc AP với 6 biến độc lập (loại biến CR). .... PL25  Kết quả hồi quy biến phụ thuộc CCC và các thành phần của nó kết hợp yếu tố thời gian (Phụ lục 13 - 16) Phụ lục 13. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc CCC kết hợp với yếu tố thời gian. .......... PL26 Phụ lục 14. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc AR kết hợp với yếu tố thời gian. ............ PL27 Phụ lục 15. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc INV kết hợp yếu tố thời gian. ................. PL28 Phụ lục 16. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc AP kết hợp với yếu tố thời gian. ............. PL29  Kết quả hồi quy biến phụ thuộc CCC và các thành phần của nó kết hợp yếu tố ngành (Phụ lục 17 - 20) Phụ lục 17. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc CCC kết hợp với yếu tố ngành. .............. PL30 Phụ lục 18. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc AR kết hợp với yếu tố ngành. ................. PL31 Phụ lục 19. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc INV kết hợp với yếu tố ngành. ............... PL32 Phụ lục 20. Kết quả hồi quy biến phụ thuộc AP kết hợp với yếu tố ngành. ................. PL33

viii TÓM TẮT Luận văn này nghiên cứu về tác động của những đặc tính công ty đến quản trị vốn luân chuyển. Tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng để kiểm định mối quan hệ giữa những đặc tính công ty và chu kỳ chuyển đổi tiền mặt, thước đo về quản trị vốn luân chuyển, của các công ty phi tài chính niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Những đặc tính công ty mà tác giả nghiên cứu trong bài này bao gồm khả năng sinh lợi, dòng tiền hoạt động, quy mô công ty, tốc độ tăng trưởng doanh thu, tỷ lệ thanh toán hiện thời, tỷ lệ thanh toán nhanh và tỷ lệ nợ. Mẫu nghiên cứu với 137 công ty phi tài chính niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chi Minh (HOSE) và sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) trong khoảng thời gian từ năm 2008 đến năm 2011, tạo thành 548 quan sát. Kết quả phân tích hồi quy bội chỉ ra mối quan hệ nghịch biến có ý nghĩa thống kê của bốn đặc tính công ty là khả năng sinh lợi, dòng tiền hoạt động, tốc độ tăng trưởng doanh thu và tỷ lệ nợ với chu kỳ chuyển đổi tiền mặt. Trong khi đó, chưa thể kết luận về mối quan hệ của các đặc tính còn lại (quy mô công ty, tỷ lệ thanh toán hiện thời và tỷ lệ thanh toán nhanh) với quản trị vốn luân chuyển. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng các biến giả để điều tra ảnh hưởng của yếu tố thời gian và yếu tố ngành đến quản trị vốn luân chuyển. Kết quả hồi quy cho thấy yếu tố thời gian theo năm chưa có tác động rõ rệt đối với việc quản trị vốn luân chuyển. Đối với yếu tố ngành, kết quả hồi quy cho thấy chu kỳ chuyển đổi tiền mặt có mối quan hệ đối với ba ngành: ngành công nghệ thông tin, ngành dịch vụ và ngành năng lượng.