Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro trong hoạt động tín dụng tại chi nhánh ngân hàng đầu tư và phát triển Tp.Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM TRẦN THỊ NGỌC DIỆP QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN TP.HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP.Hồ Chí Minh, năm 2006

- 1 - MUÏC LUÏC Trang LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi i 2. Muïc tieâu nghieân cöùu ii 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu ii 4. Phöông phaùp nghieân cöùu iii 5. Tính môùi cuûa ñeà taøi iii 6. Keát caáu cuûa ñeà taøi iv CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ KHOA HOÏC VEÀ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TRONG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG 1.1 Tín duïng vaø ruûi ro tín duïng 1.1.1 Tín duïng.................................................................................................1 1.1.2 Ruûi ro tín duïng.......................................................................................3 1.2 Quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng 1.2.1 Khaùi nieäm ...............................................................................................6 1.2.2 YÙ nghóa ....................................................................................................7 1.2.3 Nguyeân taéc ..............................................................................................7 1.2.4 Noäi dung quaûn trò ruûi ro tín duïng.............................................................7 1.3 Baøi hoïc kinh nghieäm veà quaûn trò ruûi ro tín duïng cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi 1.3.1 Ngaân haøng Hongkong and Shanghai Banking Corporation (HSBC).......14 1.3.2 Ngaân haøng United Overseas Bank (UOB)..............................................17 1.3.3 Baøi hoïc kinh nghieäm ruùt ra cho caùc NHTM Vieät Nam ...........................19 Keát luaän chöông 1

- 2 - CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG VAØ COÂNG TAÙC QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI CHI NHAÙNH NGAÂN HAØNG ÑAÀU TÖ VAØ PHAÙT TRIEÅN TP HOÀ CHÍ MINH 2.1. Giôùi thieäu veà BIDV-HCMC 2.1.1 Giôùi thieäu sô löôïc veà BIDV..............................................................21 2.1.2 Giôùi thieäu veà BIDV-HCMC.............................................................21 2.1.3 Tình hình hoaït ñoäng cuûa BIDV-HCMC trong nhöõng naêm qua........24 2.2 Thöïc traïng ruûi ro tín duïng taïi BIDV-HCMC 2.2.1 Tình hình hoaït ñoäng tín duïng ............................................................26 2.2.2 Thöïc traïng ruûi ro tín duïng ..................................................................28 2.3 Keát quaû ñieàu tra nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro tín duïng 2.3.1 Baûng caâu hoûi ñieàu tra .......................................................................31 2.3.2 Quy moâ ñieàu tra................................................................................33 2.3.3 Keát quaû ñieàu tra................................................................................33 2.4 Phaân tích caùc nguyeân nhaân gaây ra ruûi ro tín duïng taïi BIDV-HCMC trong thôøi gian qua 2.4.1 Nguyeân nhaân khaùch quan.................................................................36 2.4.2 Nguyeân nhaân thuoäc veà khaùch haøng vay ...........................................41 2.4.3 Nguyeân nhaân thuoäc veà naêng löïc quaûn trò ngaân haøng .......................42 2.5 Coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi BIDV-HCMC 2.5.1 Chính saùch tín duïng ..........................................................................46 2.5.2 Coâng taùc phaân loaïi ruûi ro vaø nhaän dieän ruûi ro.................................. 48 2.5.3 Coâng taùc phoøng ngöøa ruûi ro, khaéc phuïc vaø xöû lyù ruûi ro tín duïng......49 Keát luaän chöông 2

- 3 - CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ COÂNG TAÙC QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG TAÏI BIDV-HCMC 3.1 Muïc tieâu ñeà xuaát giaûi phaùp 3.2 Caên cöù ñeà xuaát caùc giaûi phaùp 3.2.1 Caên cöù ñònh höôùng phaùt trieån cuûa neàn kinh teá.................................54 3.2.2 Caên cöù ñònh höôùng phaùt trieån cuûa Ngaønh ngaân haøng.......................55 3.2.3 Caên cöù tình hình hoaït ñoäng tín duïng cuûa BIDV-HCMC..................56 3.3 Moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi BIDV-HCMC 3.3.1 Xaây döïng chính saùch tín duïng hieäu quaû............................................56 3.3.2 Xaây döïng cô caáu toå chöùc quaûn trò ruûi ro tín duïng coù hieäu quaû..........57 3.3.3 Quaûn lyù vaø giaùm saùt ruûi ro tín duïng trong vaø sau khi cho vay.......... 60 3.3.4 Xaây döïng vaø naâng caáp heä thoáng coâng ngheä thoâng tin noäi boä...........60 3.3.5 Ñoåi môùi phöông thöùc cho vay trong ñieàu kieän hoäi nhaäp...................61 3.3.6 Ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc quaûn trò ruûi ro tín duïng ..............................62 3.3.7 Xaây döïng vaên hoùa quaûn trò ruûi ro......................................................63 3.4 Moät soá kieán nghò 3.4.1 Ñoái vôùi Ngaân haøng Ñaàu tö & Phaùt trieån Vieät Nam ..........................64 3.4.2 Ñoái vôùi Ngaân haøng Nhaø nöôùc ...........................................................68 3.4.3 Ñoái vôùi Nhaø nöôùc..............................................................................71 Keát luaän chöông 3 KEÁT LUAÄN TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC

- 4 - LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. YÙ nghóa cuûa ñeà taøi: Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, tình hình kinh teá xaõ hoäi nöôùc ta ñaõ coù böôùc phaùt trieån môùi, toaøn dieän hôn vaø vöõng chaéc hôn so vôùi caùc thôøi kyø tröôùc ñoù. Kinh teá taêng tröôûng vôùi toác ñoä naêm sau cao hôn naêm tröôùc: naêm 2003 laø 7,34%; 2004 laø 7,69% vaø 2005 laø 8,4%, bình quaân 3 naêm ñaït 7,8%. Caùc Ngaân haøng thöông maïi cuõng ñaõ coù nhieàu ñoåi môùi, phaùt trieån vaø theå hieän vai troø “chìa khoaù” trôï giuùp cho caùc doanh nghieäp vaø caù nhaân trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, dòch vuï… Cho ñeán nay tín duïng vaãn laø hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi vaø ñaây cuõng laø hoaït ñoäng ñem laïi thu nhaäp chính cuûa caùc ngaân haøng. Tuy nhieân, thöïc teá ñoã vôõ tín duïng sau cuoäc khuûng hoaûng kinh teá khu vöïc naêm 1997 vaø haøng loaït caùc vuï aùn lôùn nhö: Tamexco, Epco-Minh Phuïng, Traàn Xuaân Hoa… cho thaáy hoaït ñoäng tín duïng cuõng chöùa ñöïng nhieàu ruûi ro tieàm taøng. Toån thaát trong giai ñoaïn naøy ñoái vôùi heä thoáng ngaân haøng laø voâ cuøng naëng neà, khoâng chæ ôû taøi saûn, uy tín kinh doanh maø laø con ngöôøi, loøng tin cuûa ngöôøi daân ñoái vôùi cô cheá, chính saùch. Trong moâi tröôøng hoaït ñoäng ñaày ruûi ro naøy, ñaëc bieät taïi thò tröôøng TP. Hoà Chí Minh, hoaït ñoäng kinh doanh tín duïng Ngaân haøng ñang ñöùng tröôùc nhöõng khoù khaên, thaùch thöùc tieàm aån. Trong söï caïnh tranh gay gaét giöõa caùc Ngaân haøng thöông maïi vaø söùc eùp cuûa tieán trình hoäi nhaäp, hoaït ñoäng tín duïng maëc duø ñaõ coù nhieàu vaên baûn höôùng daãn thöïc hieän nhöng vaãn coøn nhieàu baát caäp, caàn ñoåi môùi. Quaûn trò ruûi ro tín duïng, taïo söï an toaøn trong kinh doanh Ngaân haøng phaûi ñöôïc coi laø ñieàu kieän tieân quyeát ñaûm baûo cho quaù trình phaùt trieån Ngaân haøng thöông maïi noùi chung vaø Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån noùi rieâng moät caùch

- 5 - beàn vöõng. Chính vì vaäy, quaûn trò ruûi ro tín duïng ñang laø moái quan taâm haøng ñaàu treân phöông dieän lyù thuyeát cuõng nhö trong thöïc tieãn. Xuaát phaùt töø yù nghóa ñoù, taùc giaû maïnh daïn ñoùng goùp quan ñieåm cuûa mình qua ñeà taøi: “Quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng taïi Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP. Hoà Chí Minh”. 2. Muïc tieâu nghieân cöùu: Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: - Nghieân cöùu cô sôû lyù luaän veà quaûn trò ruûi ro tín duïng vaø nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm töø caùc ngaân haøng nöôùc ngoaøi. - Thu thaäp döõ lieäu ñieàu tra, phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng ruûi ro tín duïng, nguyeân nhaân daãn ñeán ruûi ro tín duïng vaø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP Hoà Chí Minh. - Treân cô sôû lyù luaän vaø phaân tích thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng, töø ñoù ñöa ra moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP. Hoà Chí Minh. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi: laø hoaït ñoäng tín duïng cuûa Chi nhaùnh Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP. Hoà Chí Minh. Phaïm vi nghieân cöùu: - Veà khoâng gian: taïi Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP. Hoà Chí Minh. - Veà thôøi gian: chuû yeáu töø naêm 2003 ñeán 6 thaùng ñaàu naêm 2006. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu - Phöông phaùp ñieàu tra: Ñeå tìm ra caùc nguyeân nhaân chuû yeáu gaây ra ruûi ro tín duïng trong hoaït ñoäng ngaân haøng, taùc giaû ñaõ göûi maãu phieáu ñieàu tra tôùi caùc

- 6 - nhaø laõnh ñaïo, caùc chuyeân vieân ñang coâng taùc taïi caùc boä phaän tín duïng vaø thaåm ñònh thuoäc Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP Hoà Chí Minh vaø caùc ngaân haøng thöông maïi khaùc treân cuøng ñòa baøn. - Phöông phaùp phaân tích thoáng keâ, so saùnh vaø toång hôïp: Keát hôïp keát quaû ñieàu tra vôùi caùc soá lieäu töø baùo caùo toång keát cuoái naêm taïi Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP Hoà Chí Minh ñeå phaân tích, ñaùnh giaù, so saùnh vaø toång hôïp. - Phöông phaùp tö duy: taùc giaû söû duïng phöông phaùp tö duy logic trong phaân tích thöïc traïng coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng vaø ñeà xuaát caùc giaûi phaùp. 5. Tính môùi cuûa ñeà taøi Vieät Nam chuùng ta ñang trong quaù trình hoäi nhaäp quoác teá maø trong ñoù chuaån bò hoäi nhaäp taøi chính laø moät coâng vieäc raát quan troïng ñeå quyeát ñònh chuùng ta coù theå khai thaùc toái ña caùc lôïi ích töø hoäi nhaäp quoác teá mang laïi hay Vieät Nam chuùng ta laïi bò caùc yeáu toá baát lôïi cuûa hoäi nhaäp quoác teá aûnh höôûng. Nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng ñoù, Ngaân haøng Nhaø nöôùc ñaõ ñöa ra caùc quy ñònh coù tính ñònh höôùng cao cho caùc Ngaân haøng thöông maïi nhö Quyeát ñònh 493/2005/QÑ-NHNN ngaøy 22/04/2005 veà phaân loaïi nôï, trích laäp vaø söû duïng döï phoøng cuûa ngaân haøng, Quyeát ñònh 457/2005/QÑ-NHNN ngaøy 19/04/2005 veà caùc tyû leä an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa caùc toå chöùc tín duïng. Caùc quy ñònh naøy ñaõ ñöôïc Ngaân haøng Nhaø nöôùc xaây döïng döïa treân ñònh höôùng cuûa nhöõng chuaån möïc vaø thoâng leä quoác teá, trong ñoù vaän duïng moät soá nguyeân taéc cuûa UÛy ban Basel taïo tieàn ñeà cho heä thoáng Ngaân haøng Vieät Nam gia nhaäp thò tröôøng taøi chính ngaân haøng theá giôùi. Do ñoù, ñaây laø ñeà taøi ñaàu tieân döïa treân caùc quy ñònh môùi cuûa Ngaân haøng Nhaø Nöôùc Vieät Nam ñeå phaân tích, ñaùnh giaù ñuùng thöïc traïng ruûi ro tín duïng vaø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP. Hoà Chí Minh nhaèm tìm ra caùc giaûi phaùp giuùp coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín

- 7 - duïng taïi ngaân haøng hieäu quaû hôn ñeå hoaït ñoäng ngaân haøng theo saùt vôùi caùc chuaån möïc quoác teá, chuaån bò cho tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. 6. Keát caáu cuûa ñeà taøi: Ngoaøi lôøi môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên ñöôïc trình baøy goàm 3 chöông: Chöông 1: Cô sôû khoa hoïc veà quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng. Chöông 2: Thöïc traïng vaø coâng taùc quaûn trò ruûi ro tín duïng taïi Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP. Hoà Chí Minh. Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc quaûn trò ruûi ro trong hoaït ñoäng tín duïng taïi Chi nhaùnh Ngaân haøng Ñaàu tö vaø Phaùt trieån TP. Hoà Chí Minh.

- 8 - CHÖÔNG 1: CÔ SÔÛ KHOA HOÏC VEÀ QUAÛN TRÒ RUÛI RO TRONG HOAÏT ÑOÄNG TÍN DUÏNG 1.1 Tín duïng vaø ruûi ro tín duïng 1.1.1 Tín duïng: 1.1.1.1 Khaùi nieäm: Khaùi nieäm tín duïng coù nguoàn goác töø thuaät ngöõ La tinh laø “credittum” coù nghóa laø söï tin töôûng, tín nhieäm. Quan heä tín duïng ñaõ hình thaønh vaø phaùt trieån qua nhieàu hình thaùi kinh teá xaõ hoäi. Tuy nhieân, duø ôû trong baát kyø moâi tröôøng xaõ hoäi naøo, ñoái töôïng vay möôïn laø haøng hoùa hay tieàn teä thì baûn chaát cuûa tín duïng ñöôïc theå hieän qua caùc noäi dung sau: - Quan heä tín duïng laø quan heä vay möôïn. - Quan heä tín duïng laø quan heä döïa treân söï tin töôûng vaø hoaøn traû. - Giaù trò hoaøn traû thoâng thöôøng lôùn hôn giaù trò luùc cho vay, hay noùi caùch khaùc, ngöôøi ñi vay phaûi traû theâm phaàn lôïi töùc. Nhö vaäy, coù theå ñöa ra khaùi nieäm toång quaùt veà tín duïng nhö sau: “Tín duïng laø moät giao dòch veà taøi saûn (tieàn hoaëc haøng hoaù) giöõa beân cho vay (ngaân haøng vaø caùc ñònh cheá taøi chính khaùc) vaø beân ñi vay (caù nhaân, doanh nghieäp vaø caùc chuû theå khaùc), trong ñoù beân cho vay chuyeån giao taøi saûn cho beân ñi vay söû duïng trong moät thôøi haïn nhaát ñònh theo thoaû thuaän, beân ñi vay coù traùch nhieäm hoaøn traû voâ ñieàu kieän voán goác vaø laõi cho beân cho vay khi ñeán haïn thanh toaùn” (Hoà Dieäu, Tín duïng ngaân haøng, 2001, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ). 1.1.1.2 Vai troø cuûa tín duïng:  Ñoái vôùi ngaân haøng: Nghieäp vuï tín duïng chieám tyû troïng lôùn trong kinh doanh ngaân haøng vaø ñaây laø nghieäp vuï sinh lôøi chuû yeáu nhaát cuûa ngaân haøng thöông maïi.

- 9 -  Ñoái vôùi xaõ hoäi: Thöù nhaát, tín duïng goùp phaàn thuùc ñaåy saûn xuaát löu thoâng haøng hoùa phaùt trieån Trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh, ñeå duy trì hoaït ñoäng lieân tuïc ñoøi hoûi voán cuûa doanh nghieäp phaûi ñoàng thôøi toàn taïi ôû ba giai ñoaïn: döï tröõ, saûn xuaát vaø löu thoâng. Vì vaäy, hieän töôïng thöøa vaø thieáu voán taïm thôøi luoân dieãn ra taïi caùc doanh nghieäp. Töø ñoù, tín duïng ñaõ goùp phaàn ñieàu tieát caùc nguoàn voán, taïo ñieàu kieän cho quaù trình saûn xuaát kinh doanh khoâng bò giaùn ñoaïn. Maët khaùc, vôùi muïc tieâu môû roäng saûn xuaát ñoái vôùi töøng doanh nghieäp thì yeâu caàu veà nguoàn voán laø moät trong nhöõng moái quan taâm haøng ñaàu ñöôïc ñaët ra. Ñeå ñaåy nhanh tieán ñoä phaùt trieån saûn xuaát khoâng chæ troâng chôø vaøo voán töï coù maø doanh nghieäp phaûi bieát taän duïng nhöõng doøng chaûy khaùc cuûa voán trong xaõ hoäi. Töø ñoù, tín duïng laø nôi taäp trung ñaïi boä phaän voán nhaøn roãi, seõ laø trung taâm ñaùp öùng nhu caàu voán boå sung cho ñaàu tö phaùt trieån. Thöù hai, tín duïng goùp phaàn oån ñònh tieàn teä vaø oån ñònh giaù caû Trong khi thöïc hieän chöùc naêng thöù nhaát laø taäp trung vaø phaân phoái laïi voán tieàn teä, tín duïng ñaõ goùp phaàn laøm giaûm khoái löôïng tieàn löu haønh trong neàn kinh teá, ñaëc bieät laø tieàn maët trong tay caùc taàng lôùp daân cö, laøm giaûm aùp löïc laïm phaùt, nhôø vaäy goùp phaàn laøm oån ñònh tieàn teä. Maët khaùc, do cung öùng voán tín duïng cho neàn kinh teá, taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp hoaøn thaønh keá hoaïch saûn xuaát kinh doanh… laøm cho saûn xuaát ngaøy caøng phaùt trieån, saûn phaåm haøng hoùa dòch vuï laøm ra ngaøy caøng nhieàu, ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa xaõ hoäi, chính nhôø ñoù maø tín duïng goùp phaàn laøm oån ñònh thò tröôøng giaù caû trong nöôùc… Thöù ba, tín duïng goùp phaàn oån ñònh ñôøi soáng, taïo coâng aên vieäc laøm vaø oån ñònh traät töï xaõ hoäi Moät maët, do tín duïng coù taùc duïng thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån, saûn xuaát haøng hoùa vaø dòch vuï ngaøy caøng gia taêng coù theå thoûa maõn nhu caàu ñôøi soáng cuûa