Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Quản trị rủi ro tín dụng để mở rộng cho vay các DNNVV tại ngân hàng No & PTNT Việt Nam

61 saûn theá chaáp maø boû qua phöông aùn kinh doanh hoaëc naêng löïc taøi chính cuûa doanh nghieäp xaûy ra phoå bieán ôû nhieàu chi nhaùnh. - NHNo chöa xaây döïng ñuôïc heä thoáng cô sôû döõ lieäu thoâng tin tín duïng töø TSC ñeán töøng chi nhaùnh trong heä thoáng. Hieän nay, heä thoáng coâng ngheä cuûa caùc chi nhaùnh NHNo ñang söû duïng nhieàu loïai khaùc nhau; caùc chi nhaùnh ôû caùc tænh vuøng xa; ñoâ thò loïai II söû duïng chöông trình GDTT treân heä ñieàu haønh Foxpro, caùc chi treân ñòa baøn ñoâ thò loïai I thì moät soá söû duïng chöông trình NHBL treân heä ñieàu haønh Oracle, moät soá söû duïng chöông trình IPCAS… do vaäy TSC chöa quaûn lyù, kieåm soùat thoâng tin khaùch haøng trong heä thoáng; chöa thieát laäp, quaûn lyù ñoái töôïng khaùch haøng quan heä, khaùch haøng quan troïng, khaùch haøng coù vaán ñeà caàn giaùm saùt trong heä thoáng daãn ñeán vieäc xem xeùt thöïc traïng hoïat ñoäng kinh doanh cuûa DNNVV gaëp raát nhieàu khoù khaên, nhaát laø vieäc ñaùnh giaù khaùch haøng quan heä cho vay. - Ñaïo ñöùc caùn boä : Caùn boä tín duïng laø ngöôøi tröïc tieáp quan heä khaùch haøng, thaåm ñònh döï aùn vay voán, khaû naêng traû nôï, taøi saûn theá chaáp…vaø vieäc xaûy ra ruûi ro do ñaïo ñöùc caùn boä nhö laøm giaû hoà sô cho vay khoáng, vay keù, ñoøi tieàn hoa hoàng …coù xu höôùng ngaøy caøng gia taêng. - Chính saùch quaûn trò nguoàn nhaân löïc : Caùn boä tín duïng laø ngöôøi tröïc tieáp tham gia vaøo saûn phaåm coù tính ruûi ro cao nhaát trong hoïat ñoäng ngaân haøng cuõng laø ngöôøi taïo ra thu nhaäp nhieàu nhaát (heä thoáng NHNo thu töø laûi vay chieám treân 90%), tuy nhieân trong chính saùch quaûn trò nguoàn nhaân löïc cuûa NHNo & PTNT Vieät Nam coøn nhieàu ñieåm baát caäp ñöôïc theå hieän qua moät soá ñieåm sau ñaây :

62 9 Chính saùch tuyeån duïng, söû duïng caùn boä chöa ñöôïc thöïc hieän thoáng nhaát töø treân xuoáng, TSC chöa ñöa ra caùc tieâu chí cuï theå thoáng nhaát ñeå ñöôïc tuyeån duïng vaøo NHNo. Treân thöïc teá, moãi chi nhaùnh töï tuyeån duïng, töï ra ñeà thi tuyeån duïng treân cô sôû caùc chæ tieâu ñöôïc phaân boå. Ñieàu ñoù laøm cho caùc caùn boä tín duïng ñöôïc tuyeån choïn caùc chi nhaùnh khaùc nhau seõ coù trình ñoä naêng löïc cao thaáp khaùc nhau. 9 Chính saùch ñaøo taïo, ñaõi ngoä vaø ñeà baït caùn boä cuõng chöa ñöôïc ban haønh cuï theå. NHNo khoâng ñaët ra caùc ñieàu kieän yeâu caàu cuï theå naøo maø caùn boä caàn phaûi ñaït ñöôïc trong quaù trình coâng taùc thì seõ ñöôïc ñeà baït, leân löông hay ñöôïc ñi ñaøo taïo baèng kinh phí cuûa ngaân haøng. Vieäc ñöôïc leân löông hay ñöôïc ñeà baït khoâng caàn phaûi qua moät cuoäc saùt haïch chung naøo cuûa heä thoáng maø chuû yeáu laø do Ban giaùm ñoác moãi chi nhaùnh quyeát ñònh. Khoâng döïa vaøo moät chính saùch quaûn trò nguoàn nhaân löïc chuaån hoùa maø döïa nhieàu vaøo chuû quan cuûa moät soá ngöôøi ñieàu ñoù thöôøng deå daãn ñeán söï khoâng coâng baèng trong chính saùch ñoái vôùi caùn boä. 2.3.4.2. Nguyeân nhaân töø phía caùc DNNVV : Caùc DNNVV Vieät Nam ñang trong giai ñoïan khôûi ñaàu tích tuï vaø taäp trung nguoàn löïc veà taøi chính, kyõ thuaät, trình ñoä quaûn lyù…Do ñoù, caùc DNNVV Vieät Nam hieän nay raát khoù tieáp caän voán cuûa caùc ngaân haøng ñaëc bieät laø caùc NHTMQD vaø vieäc söû duïng voán vay thì keùm hieäu quaû vì nhöõng yeáu keùm töø beân trong cuûa caùc DNNVV, cuï theå : Thöù nhaát : DNNVV coù quy moâ saûn xuaát nhoû, voán töï coù ít, tyû leä tham gia vaøo döï aùn thaáp, trình ñoä xaây döïng vaø quaûn lyù döï aùn coøn haïn cheá, thieáu caùc döï aùn khaû thi caû veà kyõ thuaät laãn taøi chính.

63 Thöù hai : Trình ñoä quaûn trò doanh nghieäp cuûa caùc DNNVV coøn nhieàu haïn cheá. Phaàn lôùn, caùc chuû doanh nghieäp chöa ñöôïc ñaøo taïo veà coâng taùc quaûn lyù doanh nghieäp, hoï thöôøng quaûn lyù theo kinh nghieäm, nhieàu chuû doanh nghieäp nhoû coù khi coøn khoâng vieát noåi moät ñeà aùn saûn xuaát kinh theo yeâu caàu cuûa ngaân haøng…doanh nghieäp coù yù töôûng kinh doanh song ñeå thöïc hieän ñöôïc yù töôûng ñoù ñoâi khi phaûi coøn khoûang caùch khaù xa veà trình ñoä tính toaùn caùc yeáu toá taøi chính, kyû thuaät, thò tröôøng ñeå laøm sao söû duïng voán ñaàu tö hieäu quaû vaø doøng tieàn thu veá coù theå traû ñöôïc nôï ngaân haøng… Ñaây cuõng laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc ruûi ro cho ngaân haøng. Thöù ba : Heä thoáng thoâng tin soå saùch keá toaùn cuûa caùc doanh nghieäp ña phaàn laø khoâng ñaùng tin caäy vôùi ngaân haøng. Heä thoáng soå saùch keá toùan ñöôïc thieát laäp khoâng theo chuaån, khoâng ñaày ñuû thoâng tin vaø thieáu chính xaùc, ñöôïc thieát laäp theo caùch rieâng cuûa doanh nghieäp, coù moät soá DNNNVV coøn laäp caû hai heä thoáng soå saùch keá toùan; ñoái vôùi cô quan thueá thì baùo caùo lôïi nhuaän thaáp ñeå traùnh thueá; ñoái vôùi ngaân haøng thì baùo caùo laõi nhieàu ñeå ñöôïc ngaân haøng ñaùnh giaù cao naêng löïc taøi chính nhaèm vay voán deã daøng. Theo nghieân cöùu gaàn ñaây (naêm 2005) cuûa coâng ty taøi chính quoác teá (IFC) thì chæ coù 15-20% DNNVV thöïc hieän ñaày ñuû caùc baùo caùo tình hình taøi chính nhö ñaõ ñöôïc quy ñònh taïi ñieàu 118 cuûa luaät doanh nghieäp. Sôû dó thöïc traïng naøy xaûy ra laø hieän nay Vieät Nam chöa coù quy ñònh veà minh baïch thoâng tin tình hình taøi chính thoâng qua hình thöùc kieåm toùan taøi chính. Phía ngaân haøng duø bieát kieåm toùan baùo caùo taùi chính doanh nghieäp vay voán laø toát nhöng cuõng khoâng daùm ñeà nghò khaùch haøng thöïc hieän kieåm toùan neáu khaùch haøng ñang coù uy theá treân thò tröôøng vì sôï maát khaùch haøng. Do vaäy ngaân haøng seõ toán nhieàu thôøi gian ñeå kieåm chöùng caùc thoâng tin vaø deã daãn ñeán ruûi ro khi quyeát ñònh cho vay.

64 Thöù tö : DNNVV thöøông thieáu taøi saûn theá chaáp ñeå vay voán, khi thieáu taøi saûn theá chaáp ñeå môû roäng ñaàu tö, ngaân haøng thöôøng cho caùc DNNVV vay treân cô sôû theá chaáp taøi saûn hình thaønh töø voán vay. Nhöng ñieàu naøy moät khi keát hôïp vôùi thoâng tin ñöôïc cung thieáu minh baïch cuûa doanh nghieäp thì ruûi ro trong quyeát ñònh caáp tín duïng laø raát lôùn vì nguoàn thu döï phoøng thöù hai cuûa ngaân haøng laø taøi saûn ñaûm baûo cuõng khoù thu hoài. Thöù naêm : Thieáu vaéng söï keát noái giöõa thò tröôøng dòch vuï phaùt trieån kinh doanh vaø dòch vuï taøi chính. Dòch vuï phaùt trieån kinh doanh laø dòch vuï phi taøi chính caàn thieát cho quaù trình hình thaønh, hoïat ñoäng vaø phaùt trieån cuûa doanh nghieäp, noù coù theå cung caáp moät caùch chính thöùc hoaëc phi chính thöùc. Caùc dòch vuï naøy thöôøng do chính caùc NHTM keát hôïp vôùi caùc coâng ty tö vaán hoaëc caùc toå chöùc nhaø nöôùc.. cung caáp. ÔÛ Vieät Nam dòch vuï naøy chöa phaùt trieån vaø do vaäy moät soá DNNVV khi khoù tieáp caän voán ngaân haøng ñaõ söû duïng coø “tín duïng” vì vaäy ñaåy chi phí voán leân cao. Beân caïnh ñoù do khoâng chuyeân nghieäp vaø hôïp phaùp vì muïc ñích lôïi nhuaän laø chính, moät soá coø tín duïng cuøng vôùi caùc doanh nghieäp cung caáp thoâng tin sai leäch theo chuû ñích maø caùn boä ngaân haøng thieáu khaû naêng thaåm ñònh khi quyeát ñònh chop vay thì ruûi ro cho khoûan vay laø ñieàu khoù theå traùnh khoûi. 2.3.4.3. Nguyeân nhaân töø moâi tröôøng kinh teá vó moâ.  Töø phía NHNN : Thöù nhaát, NHNN vôùi vai troø cô quan quaûn lyù hoaït ñoäng ngaân haøng nhöng chöa xaây döïng vaø ban haønh cô cheá cho vay rieâng ñoái vôùi caùc DNNVV. Caùc hình thöùc caáp tín duïng môùi nhö bao thanh toùan, cho thueâ taøi chính… ñaõ ñöôïc ban haønh nhaèm taïo haønh lang phaùp lyù cho caùc TCTD môû roäng keânh caáp tín duïng cho caùc DNNVV phuø hôïp vôùi phaùp luaät VN vaø thoâng leä quoác teá tuy nhieân vaãn chöa ñöôïc caùc NHTM aùp duïng roäng raõi. Beân caïnh ñoù cô cheá ñaûm

65 baûo tieàn vay ñöôïc ñoåi môùi theo höôùng môû roäng cho vay khoâng phaûi ñaûm baûo baèng taøi saûn theo nghò ñònh 163/NÑ-CP chöa ñöôïc NHNN höôùng daãn thöïc hieän. Thöù hai, heä thoáng thoâng tin tín duïng cuûa NHNN chöa phaùt huy hieäu quaû. Trung taâm thoâng tin tín duïng (CIC) ñöôïc thaønh laäp vôùi nhieäm vuï cung caáp thoâng tin caùc doanh nghieäp cho caùc TCTD thaønh vieân nhöng treân thöïc teá thôøi gian qua, CIC chæ môùi döøng laïi ôû vieäc thoâng baùo ñònh kyø dö nôï cuûa caùc doanh nghieäp töøng TCTD treân ñòa baøn vaø phaân tích xeáp haïng tín duïng caùc DNNN, caùc doanh nghieäp lôùn (coù dö nôï treân 100tyû ñoàng) ñeå phuïc vuï cho chính phuû, NHNN, nghieân cöùu cuûa caùc boä ngaønh. Coù nhöõng thoâng tin khaùc nhö: xeáp haïng tín duïng; chaám ñieåm tín duïng caùc cho caùc DNNVV nhaèm caûnh baùo sôùm ruûi ro cho caùc toå chöùc tín duïng chöa ñöôïc thöïc hieän.  Töø phía chính phuû Thöù nhaát, veà theå cheá chính saùch : Heä thoáng phaùp luaät vaø moâi tröôøng kinh doanh ñang ñöôïc xaây döïng vaø hoøan thieän ñeå phuø hôïp vôùi tình hình môùi, phuø hôïp vôùi boái caûnh vaø xu theá hoäi nhaäp quoác teá. Tuy nhieân, trong giai ñoïan hieän nay, cô cheá chính saùch coøn chöa oån ñònh coù nhieàu thay ñoåi; vaên baûn phaùp quy coøn nhieàu ñieåm choàng cheùo, ñoâi khi thieáu roõ raøng tính hieäu löïc chöa cao laøm cho nhieàu DNNVV gaëp khoù khaên khi tìm hieåu vaän duïng vaø chaáp haønh. Coâng cuoäc caûi caùch haønh chính dieãn ra chaäm cuõng gaây khoâng ít khoù khaên cho caùc DNNVV khi tieáp xuùc vôùi caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöùôc. Thöù hai, chöông trình trôï giuùp veà taøi chính cuûa Chính phuû cho DNVVV chöa phuø hôïp ñaõ haïn cheá vieäc cung öùng saûn phaåm cho vay.

66 Maëc duø hieän nay, Chính phuû ñaõ coù chöông trình trôï giuùp caùc DNNVV treân nhieàu lónh vöïc, trong ñoù coù lónh vöïc taøi chính nhö vieäc thaønh laäp quyõ baûo laõnh tín duïng DNNNV theo Quyeát ñònh 193/2001-QÑ-TTg; quyeát ñònh 115/QÑ-TTg söûa ñoåi boå sung quyeát ñònh 193/2001-QÑ-TTg nhö laø moät cöùu caùnh trong quan heä vay voán giöõa ngaân haøng vaø caùc DNNVV, ñaõ ban haønh ñöôïc 5 naêm nhöng keát quaû trieån khai gaàn nhö baèng khoâng. Nhieàu quy ñònh khoâng phuø hôïp. Theo ñoù, quyõ baûo laõnh cuõng chæ baûo laõnh khi DNNVV coù taøi saûn ñaûm baûo (toái thieåu baèng 30% khoaûn vay), coù phöông aùn cho vay hieäu quaû vaø cuõng phaûi coù ñuû caùc taøi lieäu chöùng minh naêng löïc phaùp lyù cuõng nhö naêng löïc traû nôï cuûa doanh nghieäp. Caùc thuû tuïc naøy so ra vôùi thuû tuïc vay voán ngaân haøng cuõng khoâng khaùc bao nhieâu. Hôn nöõa, vôùi taøi saûn ñaûm baûo cuûa doanh nghieäp, quyõ cuõng chæ baûo laõnh toái ña 80% phaàn cheânh leäch giöõa giaù trò khoaûn vay vaø giaù trò taøi saûn theá chaáp. Thöù ba, Nhaø nöôùc coøn tieáp tuïc doàn ñaàu tö quaù nhieàu cho kinh teá nhaø nöôùc, chöa thöïc söï quan taâm ñuùng möùc ñoái vôùi caùc DNNVV. Caùc chöông trình trôï giuùp cuûa chính phuû chöa trieån khai thöïc hieän ñoàng boä raát ít doanh nghieäp ñöôïc hoã trôï tö vaán vaø chuyeån giao coâng ngheä, cung caáp thoâng tin thò tröôøng, xuùc tieán thöông maïi vaø xaây döïng thöông hieäu.

67 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG HAI Chöông II giôùi thieäu sô neùt veà NHNo vaø PTNT Vieät Nam, giôùi thieäu caùc saûn phaåm tín duïng chuû yeáu maø NHNo ñaõ cung caáp cho caùc DNNVV ñoù laø caùc saûn phaåm: huy ñoäng voán, cho vay, thueâ taøi chính baûo laõnh ñoàng thôøi phaân tích keát quaû hoïat ñoäng kinh doanh giai ñoaïn 2004-30/06/2007 cuûa NHNo VN. Treân cô sôû phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng cho vay vaø quaûn trò ruûi ro tín duïng ñoái vôùi DNNVV taïi NHNo & PTNT Vieät Nam, Chöông II cuûa luaän vaên neâu leân nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc trong vieäc cho vay caùc DNNVV giai ñoïan 2001-2006, phaân tích caùc nguyeân nhaân laøm nôï xaáu cho vay DNNVV taêng cao.

68 CHÖÔNG III QUAÛN TRÒ RUÛI RO TÍN DUÏNG ÑEÅ MÔÛ ROÄNG CHO VAY ÑOÁI VÔÙI DOANH NGHIEÄP NHOÛ VAØ VÖØA TAÏI NHNo VAØ PTNT VIEÄT NAM. 3.1. Chieán löôïc vaø chính saùch phaùt trieån DNNVV cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc giai ñoïan 2006-2010 : Vôùi ñieàu kieän xuaát phaùt ñieåm laø moät neàn kinh teá keùm phaùt trieån, saûn xuaát nhoû leû phoå bieán vaø DNNVV chieám tyû troïng ñaùng keå trong caùc loïai hình doanh nghieäp taïi Vieät Nam vaø coù vai troø voâ cuøng to lôùn nhö treân thì vieäc chính phuû xaùc ñònh chieán löôïc phaùt trieån caùc DNNVV Vieät Nam laø voâ cuøng quan troïng vôùi caùc chính saùch veà trôï giuùp phaùt trieån caùc DNNVV cuûa nhaø nöôùc ban haønh nhaèm khuyeán khích vaø taïo thuaän lôïi cho caùc DNNVV phaùt huy tính chuû ñoäng saùng taïo, naâng cao naêng löïc quaûn lyù, phaùt trieån khoa hoïc coâng ngheä vaø nguoàn nhaân löïc, môû roäng lieân keát vôùi caùc loïai hình doanh nghieäp khaùc taêng hieäu quaû kinh doanh vaø naêng löïc caïnh tranh taïo vieäc laøm vaø naâng cao ñôøi soáng cho ngöôøi lao ñoäng, cuï theå nhö sau : Muïc tieâu toång quaùt giai ñoïan 2006-2010 : “Ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån DNNVV, taïo moâi tröôøng caïnh tranh laønh maïnh, naâng cao naêng löïc caïnh tranh doanh nghieäp vaø caïnh tranh quoác gia, caùc DNNVV tham gia ñaùng keå vaøo vieäc giaûi quyeát vieäc laøm vaø goùp phaàn taêng thu nhaäp” Muïc tieâu cuï theå : - Soá DNNVV thaønh laäp môùi laø 320.000 doanh nghieäp naâng toång soá DNNVV leân hôn 500.000 doanh nghieäp

69 - Khoûang 59.500ha ñaát seõ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích coâng nghieäp vaø thöông maïi ñeán naêm 2010 - Tyû leä DNNVV tham gia xuaát khaåu khoûang töø 3-6% - DNNVV taïo theâm khoûang 2,7 trieäu choå laøm môùi - Tyû troïng cho vay ñeán 2010 cuûa caùc DNNVV chieám 40-45% trong toång dö nôï cho vay cuûa caùc TCTD ñoái vôùi neàn kinh teá. Nhieäm vuï chuû yeáu cuûa ngaønh ngaân haøng : “ Töøng böôùc cô caáu laïi caùc NHTMNN, khuyeán khích phaùt trieån caùc ngaân haøng tö nhaân vaø hoïat ñoäng cuûa caùc ngaân haøng nöôùc ngoøai theo ñònh höôùng thò tröøông ñeå ngaøy caøng ñaùp öùng nhieàu hôn nhu caàu cuûa khaùch haøng, trong ñoù bao goàm caû vieäc phaùt trieån lónh vöïc cho thueâ vaø caùc hình thöùc cho vay khoâng caàn theá chaáp ñoái vôùi caùc DNNVV nhaèm caûi thieän tình traïng tieáp caän caùc nguoàn voán tín duïng chính thöùc cuûa caùc DNNVV” 3.2. Muïc tieâu phaùt trieån cho vay caùc DNNVV giai ñoïan 2006 - 2010 cuûa ngaønh ngaân haøng : 3.2.1. Muïc tieâu vaø quan ñieåm : - Taêng tröôûng tín duïng ñoái vôùi DNNVV phuø hôïp vôùi taêng tröôûng tín duïng chung cuûa toøan ngaønh, ôû döôùi möùc 25% haøng naêm. Cô caáu tín duïng cho DNNVV chieám 40-45% trong toång dö nôï cho vay - Huy ñoäng toái ña nguoàn voán taïi choå, ñi ñoâi vôùi vieäc taêng nguôøn voán hoã trôï cuûa trung öông vaø thu huùt maïnh caùc nguoàn voán töø nôi khaùc, nguoàn taøi trôï quoác teá ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán tín duïng coù hieäu quaû cho caùc DNNVV. - Thöïc hieän ñoàng boä caùc chính saùch cô cheá tín duïng, cung öùng dòch vuï tín duïng, ngaân haøng phuø hôïp vôùi nhu caàu phaùt trieån cuûa DNNVV.

70 - Caùc TCTD thöïc hieän caùc giaûi phaùp cho vay coù hieäu quaû, thu hoài ñöôïc voán (goác vaø laõi), ñaûm baûo vieäc cho vay ñuùng chính saùch, cô cheá vaø phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc. - Tieáp tuïc ñoåi môùi cô cheá cho vay, baûo ñaûm tieàn vay, cho thueâ taøi chính vaø caùc hình thöùc tín duïng khaùc phuø hôï vôùi phaùp luaät Vieät Nam vaø thoâng leä quoác teá. 3.2.2. Keá hoïach vaø giaûi phaùp cuûa ngaønh ngaân haøng : Caùc TCTD thöïc hieän caùc giaûi phaùp hoã trôï doanh nghieäp vöøa vaø nhoû tieáp caän nguoàn voán tín duïng ngaân haøng : - Chuû ñoäng tìm kieám, thaåm ñònh caùc döï aùn saûn xuaát kinh doanh khaû thi, coù hieäu quaû vaø coù khaû naêng hoøan traû nôï ñeå cho vay; naâng cao khaû naêng thaåm ñònh ñeå môû roäng cho vay khoâng coù ñaûm baûo baèng taøi saûn, ñaûm baûo taøi saûn hình thaønh töø voán vay, môû roäng phöông thöùc cho vay ñoàng taøi trôï, cho vay qua baûo laõnh cuûa quyõ baûo laõnh tín duïng ñoái vôùi caùc döï aùn, phöông aùn vay voán caùc DNNVV. - Tieáp tuïc môû roäng maøng löùôi, raø soùat ñeå ñôn giaûn hoùa thuû tuïc, ruùt ngaén thôøi gian giaûi quyeát cho vay nhöng vaãn ñaûm baûo thöïc hieän ñuùng quy ñònh cuûa phaùp luaät. - Xaây döïng vaø ban haønh quy trình thaåm ñònh vaø giaùm saùt cho vay caùc DNNVV ñaëc bieät laø caùc khoûan vay trung daøi haïn, taêng cöôøng coâng taùc ñaøo taïo caùn boä trong lónh vöïc naøy moät caùch thoûa ñaùng. 3.3. Chieán luôïc hoïat ñoäng ñaàu tö tín duïng cho thueâ taøi chính cuûa NHNo & PTNT daønh cho caùc DNNVV ñeán naêm 2010 3.3.1. Muïc tieâu toång quaùt chieán löôïc kinh doanh cuûa NHNo ñeán naêm 2010 laø: