Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nâng cao lợi thế cạnh tranh của VNPT mảng viễn thông đến 2010

51 cung caáp khoâng nhöõng thu voán thieát bò maø coøn thu lôïi nhuaän daøi daøi giai ñoaïn baûo trì. Do ñoù aùp löïc cuûa caùc nhaø cung caáp thieát bò ñaøi traïm ñoái vôùi caùc doanh nghieäp khai thaùc vieãn thoâng taïi Vieät Nam laø voán, vaø trình ñoä thöông thaûo kyù hôïp ñoàng cuûa caùc chuyeân vieân. Neáu doanh nghieäp khoâng coù hai chuaån bò toát nhö treân, seõ coù tình traïng maát voán maø hieäu quaû thu veà cho maïng laø coâng ngheä laïc haäu. Heä quaû cuûa vaán ñeà naøy naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp thaáp, lôïi theá caïnh tranh khoâng cao. Nguoàn cung caáp thöù hai laø thieát bò ñaàu cuoái: do tieâu chuaån kyõ thuaät coâng ngheä theá giôùi, saûn xuaát thieát bò ñaàu cuoái cuûa caùc haõng khaùc nhau ñeàu coù theå söû duïng cho caùc maïng coâng ngheä töông öùng, theâm vaøo nöõa laø chi phí saûn xuaát thieát bò ñaàu cuoái nhoû, thò tröôøng tieâu thuï treân theá giôùi quùa roäng lôùn, soá nhaø cung caáp saûn phaåm thieát bò ñaàu cuoái coù tính caïnh tranh raát cao, khoâng gaây aùp löïc cho caùc nhaø khai thaùc vaø tieâu duøng vieãn thoâng vì coù quaù nhieàu saûn phaåm, giaù caû phaûi chaêng ñeå löïa choïn. Maët khaùc Vieät Nam ñaõ coù Coâng ty coå phaàn Vina_Mobi (VMF), ñi vaøo hoaït ñoäng thaùng 12/2005, laø doanh nghieäp ñaàu tieân saûn xuaát thieát bò di ñoäng ñaàu cuoái, goùp phaàn cho thò tröôøng maùy ñaàu cuoái theâm phong phuù, giaù caû phaûi chaêng, moïi taàng lôùp nhaân daân ñeàu coù khaû naêng söû duïng. Ñaây cuõng chính lyù do thuùc ñaåy toác ñoä taêng tröôûng cuûa thò tröôøng vieãn thoâng ngaøy caøng taêng cao. Nhöng cuõng laø moät aùp löïc, ñoàng thôøi laø moät ñieàu kieän choïn töï nhieân cho coâng ngheä kyõ thuaät cuûa quoác gia, cho caùc nhaø khai thaùc. Neáu choïn coâng ngheä cuõ laïc haäu thì cung caáp thieát bò ñaàu cuoái seõ gaëp khoù khaên, thò tröôøng khoâng phaùt trieån kinh doanh ñöôïc. 2.1.6.4 Aùp löïc töø saûn phaåm thay theá Neáu xeùt veà ñònh nghóa dòch vuï vieãn thoâng cuûa Boä Böu Chính Vieãn Thoâng ôû treân: ñieän thoaïi coá ñònh, di ñoäng, VoIP, Internet… thì khoâng coù moät saûn phaåm naøo coù theå thay theá ñöôïc saûn phaåm vieãn thoâng ngaønh. Caùc phöông tieän thoâng tin lieân laïc khaùc nhö: böu chính, phöông tieän giao thoâng vaän taûi maëc duø khoa hoïc coâng ngheä phaùt trieån vöôït baäc: maùy bay, taøu löûa, taøu ñieän ngaàm, taøu thuyû…. , lieân tuïc thoâng baùo giaûm thôøi gian vaän chuyeån, nhöng khoâng coù moät phöông tieän giao thoâng vaän taûi naøo coù theå thay theá ñöôïc caùc dòch vuï vieãn thoâng: vöøa tieát kieäm ñöôïc thôøi gian vaø chi phí cuûa con ngöôøi cho nhu caàu thoâng tin lieân laïc, ñaây chính laø hai yeáu toá voâ cuøng quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa con ngöôøi thôøi vaên minh hieän ñaïi. 2.1.6.5 Raøo caûn thaâm nhaäp thò tröôøng Cam keát cuûa Vieät nam khi gia nhaäp WTO veà dòch vuï vieãn thoâng cuõng laø moät ñònh höôùng cho thò tröôøng vieãn thoâng ñoùn nhaän ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Cuï theå laø

52 Vieät Nam cho pheùp thaønh laäp lieân doanh ña soá voán nöôùc ngoaøi ñeå cung caáp dòch vuï vieãn thoâng khoâng gaén vôùi haï taàng maïng, phaûi thueâ maïng do doanh nghieäp Vieät Nam naém quyeàn kieåm soaùt vaø nôùi loûng moät chuùt veà vieäc cung caáp dòch vuï qua bieân giôùi ñeå ñoåi laáy giöõ laïi haïn cheá aùp duïng cho vieãn thoâng gaén vôùi haï taàng maïng, chæ caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc naém ña soá voán môùi ñaàu tö vaøo haï taàng maïng, nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc goùp voán ñeán 49% vaø cuõng chæ ñöôïc lieân doanh vôùi ñoái taùc Vieät Nam ñaõ ñöôïc caáp pheùp. Nhö vaäy vôùi dòch vuï coù gaén haï taàng maïng, nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc boû voán ñaàu tö cuõng khoâng ñöôïc lieân doanh vaø ñaây cuõng laø moät yeáu toá quan troïng goùp phaàn baûo ñaûm an ninh quoác phoøng 11 . Maët khaùc caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi vaø doanh nghieäp trong nöôùc khi ñaàu tö vaøo thò tröôøng vieãn thoâng seõ khoâng voäi vaõ maø nghieân cöùu raát kyõ löôõng. Tröôùc heát hoï ñaàu tö vaøo thò tröôøng chæ vì lôïi nhuaän, hoï seõ xem xeùt thò tröôøng ñoù coøn lôïi nhuaän hay khoâng, neáu coøn thò hoï môùi ñaàu tö theâm. Trong khi ñoù thò tröôøng vieãn thoâng ôû Vieät Nam coù ñaëc thuø rieâng, ví duï khi ñaït ñeán maät ñoä ñieän thoaïi di ñoäng khoaûng 35% thì seõ phaùt trieån chaäm laïi vaø khi thò tröôøng chaäm laïi roài thì ít ai nghó ñeán vieäc thaønh laäp moät coâng ty môùi, moät maïng môùi vì ñaàu tö cho noù laø raát lôùn. Maø theo döï baùo ñeán heát naêm 2007 Vieät Nam seõ ñaït maät ñoä ñieän thoaïi di ñoäng treân 30%. Theâm moät lyù do quan troïng nöõa laø neáu moät maïng môùi ra ñôøi muoán thu huùt thueâ bao môùi, chæ coù hai khía caïnh ñeå khai thaùc laø chaát löôïng vaø giaù cöôùc haï. Veà chaát löôïng thì caùc doanh nghieäp vieãn thoâng hieän nay ñeàu quan taâm vaø quaûng caùo, trong khi giaù cöôùc noùi chung cuûa Vieät Nam hieän nay ñaõ ñeán möùc baèng caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi; trong phuï luïc B coù tham khaûo giaù cöôùc dòch vuï vieãn thoâng moät soá nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi; do ñoù muoán ñaàu tö theâm maïng môùi ngoaøi raøo caûn veà chính saùch coøn bò haïn cheá veà voán ñaàu tö boû ra lôùn trong khi lôïi nhuaän thu veà chaäm, do doanh thu giaûm. Vaäy vieäc thaønh laäp moät doanh nghieäp môùi trong vieãn thoâng laø khaû naêng khoù, vì caùc lyù do treân, ngay caû sau ngaøy 07/11/2006 laø ngaøy Vieät Nam chính thöùc ñöôïc toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) keát naïp laø thaønh vieân thöù 150, thì caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi maïnh veà voán, gioûi veà coâng ngheä vaø trình ñoä quaûn lyù cuõng khoâng coù caùch naøo khaùc hôn laø phaûi hôïp taùc vôùi caùc ñôn vò trong nöôùc döôùi hình thöùc lieân doanh hoaëc mua coå phaàn. Hieän nay Vieät Nam ñaõ coù 03 doanh nghieäp ñöôïc kinh doanh khai thaùc treân haï taàng maïng vaø 06 doanh nghieäp kinh doanh vaø khai thaùc vieãn thoâng, khoâng keå ñeán caùc doanh nghieäp khai thaùc haï taàng maïng khoâng ñöôïc lieân doanh nöôùc ngoaøi döôùi baát kyø hình hình thöùc naøo, thì caùc doanh nghieäp khai thaùc vieãn thoâng khaùc ñeàu thieáu kinh nghieäm quaûn lyù, trình ñoä nguoàn nhaân löïc phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu vaø thieáu khaû naêng phaùt trieån dòch vuï gia 11 Nguoàn: trích " Toùm taét cam keát cuûa Vieät Nam gia nhaäp WTO”.

53 taêng, neáu lieân doanh doanh vôùi nöôùc ngoaøi thì caùc khoù khaên treân ñeàu ñöôïc giaûi quyeát. Vieäc gia nhaäp thò tröôøng ngaønh ñaõ khoù, thì vieäc ruùt khoûi thò tröôøng ngaønh caøng khoù hôn, tröôùc khi gia nhaäp WTO chính phuû Vieät Nam ñaõ taïo ra thò tröôøng caïnh tranh vieãn thoâng baèng caùch cho pheùp khai tröông haàu nhö ñoàng loaït caùc doanh nghieäp khai thaùc vieãn thoâng, trong thôøi gian ñaàu ñöôïc höôûng moät soá öu theá cuûa doanh nghieäp môùi, ñaõ taän duïng trieät ñeå boû voán ra ñaàu tö maïng vaø thu huùt moät soá löôïng thueâ bao nhaát ñònh, sau khi gia nhaäp WTO caùc doanh nghieäp ñeàu bình ñaúng vôùi nhau, ñeàu coù khaû naêng thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, thì khoâng theå coù lyù do gì laïi ruùt khoûi ngaønh. Trong phuï luïc C laø keát quaû khaûo saùt ñieàu tra veà naêm aùp löïc caïnh tranh theo moâ hình cuûa Michael Porter trong ngaønh vieãn thoâng Vieät Nam hieän nay, baèng baûng goàm 23 caâu hoûi. Ñöôïc göûi ñeán 200 caùc chuyeân gia trong lónh vöïc vieãn thoâng bao goàm: chuyeân vieân tieáp thò baùn haøng, chuyeân gia kinh teá vaø caùc chuyeân gia kyõ thuaät trong lónh vöïc vieãn thoâng. Soá löôïng baûng caâu hoûi coù traû lôøi thu veà laø 133, ñöôïc xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS, vôùi keát quaû ñieàu tra cho thaáy raèng caùc nhaän ñònh thoâng qua phaân tích ôû treân hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi nhöõng keát luaän töø soá lieäu toaùn hoïc coù ñöôïc töø söï toång hôïp caùc caâu traû lôøi cuûa cuoäc ñieàu tra naøy. Toùm laïi: caùc doanh nghieäp vieãn thoâng Vieät Nam ñaõ coï saùt vôùi cô cheá thò tröôøng coù caïnh tranh khoác lieät, thaäm chí caû doanh nghieäp nhaø nöôùc tröôùc ñaây ñoäc quyeàn cöûa quyeàn haùch dòch, nay cuõng phaûi thay ñoåi cho phuø hôïp vôùi xu theá thôøi ñaïi, ñieàu naøy coù yù nghóa naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp ñeàu ñang ñöôïc naâng cao. Vôùi cam keát veà vieãn thoâng cuûa Vieät Nam khi gia nhaäp WTO, ñaûm baûo cho caùc doanh nghieäp khoâng bò caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi voán maïnh khoáng cheá. Vôùi aùp löïc cuûa khaùch haøng vaø vôùi muïc tieâu taïo söï haáp daãn keâu goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo nhöõng lónh vöïc maø doanh nghieäp vieãn thoâng Vieät Nam coøn yeáu nhö dòch vuï giaù trò gia taêng, quaûn lyù…, caùc doanh nghieäp vieãn thoâng caàn phaûi xaây döïng cho mình chieán löôïc khaùc bieät hoaù laâu daøi, traùnh tình traïng hieän taïi caïnh tranh giaù chi phí thaáp. Moät aùp löïc khaùc laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu laøm giaûm lôïi theá caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp vieãn thoâng Vieät Nam hieän nay ñoù laø vieäc cung caáp, baûo trì baûo döôõng thieát bò phaàn meàm cuûa caùc ñaøi traïm thuoäc veà lónh vöïc coâng ngheä cao ñeàu phuï thuoäc vaøo thò tröôøng ngoaøi nöôùc, ñaây laø moät ñieåm yeáu khoâng nhöõng cho ngaønh vieãn thoâng maø cho caû neàn kinh teá Vieät Nam hieän nay.

54 2.2 Thöïc traïng Taäp Ñoøan Böu Chính Vieãn Thoâng VNPT hieän nay 2.2.1 Lòch söû phaùt trieån VNPT Taäp ñoaøn Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam – teân thöông hieäu laø VNPT, tröôùc ñaây laø Toång Coâng ty Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam, coù nguoàn goác töø Böu Ñieän Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp vaøo ngaøy 15/08/1945. Traûi qua bao thaêng traàm lòch söû, töø cuoäc caùch maïng thaùng taùm, ñeán hai cuoäc caùch maïng khaùng chieán choáng Phaùp, choáng Myõ. Nöôùc nhaø thoáng nhaát chuyeån ñoåi töø cô cheá bao caáp sang cô cheá thò tröôøng, Böu Ñieän Vieät Nam cuõng phaûi chuyeån mình hoøa nhaäp vaøo xu theá môùi, xu theá hoäi nhaäp caïnh tranh. Naêm 1995, thuû töôùng chính phuû ra quyeát ñònh soá 249/TTg thaønh laäp Toång Coâng Ty Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam, thì hoaït ñoäng kinh doanh böu chính vieãn thoâng vaø hoaït ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc veà böu chính vieãn thoâng môùi ñöôïc taùch baïch roõ reät. Ngaøy 23/03/2005, thuû töôùng chính phuû ban haønh quyeát ñònh soá 58/2005/QÑ-TTg, pheâ duyeät ñeà aùn hình thaønh Taäp Ñoaøn Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam treân cô sôû saép xeáp toå chöùc laïi Toång Coâng Ty Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam vaø caùc ñôn vò thaønh vieân. Ñeán thaùng 01/2006, taäp ñoaøn Böu Chính Vieãn thoâng Vieät Nam chính thöùc ra maét. Muïc tieâu xaây döïng taäp ñoaøn laø hình thaønh doanh nghieäp haøng ñaàu trong lónh vöïc böu chính vieãn thoâng, coâng ngheä thoâng tin, taïo söï gaén keát chaët cheõ giöõa khoa hocï coâng ngheä, ñaøo taïo, nghieân cöùu vaø saûn xuaát kinh doanh. Taäp ñoaøn seõ coù söï tham gia cuûa nhieàu thaønh phaàn trong vaø ngoaøi nöôùc, kinh doanh ña ngaønh, ña lónh vöïc trong ñoù böu chính vieãn thoâng vaø coâng ngheä thoâng tin laø chuû ñaïo. Taäp ñoaøn phaân ñònh roõ caáu truùc sôû höõu, phaân ñònh caùc loaïi hình ñôn vò thaønh vieân, doanh nghieäp 100% voán nhaø nöôùc, doanh nghieäp coå phaàn hoaù, trong ñoù nhaø nöôùc giöõ treân 50% voán hoaëc döôùi 50% voán vaø loaïi hình doanh nghieäp cho pheùp caùc coâng ty lieân keát döôùi hình thöùc coå phaàn lieân doanh. Laø moät trong nhöõng ñôn vò ñaàu tieân ñöôïc nhaø nöôùc choïn thí ñieåm xaây döïng moâ hình taäp ñoaøn kinh teá. Moâ hình taäp ñoaøn xoaù boû cô cheá quaûn lyù theo kieåu haønh chính, xin – cho thieáu ñoäng löïc kích thích ñeå naâng cao naêng suaát lao ñoäng. Moái quan heä giöõa toång coâng ty vaø caùc doanh nghieäp thaønh vieân laø döïa treân quan heä sôû höõu voán vaø quan heä ñaàu tö, neân moâ hình naøy raát thích hôïp vôùi ñieàu kieän hoaït ñoäng cuûa kinh teá thò tröôøng. Ñaây cuõng laø muïc tieâu cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc ta trong vaán ñeà caûi taïo thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng, naâng cao hieäu quaû söû duïng taøi chính, taïo ñieàu kieän ñeå hoäi nhaäp vaø caïnh tranh trong thôøi gian tôùi,

55 baèng vieäc chuyeån ñoåi cô cheá giao voán sang cô cheá ñaàu tö voán giöõa coâng ty meï vaø coâng ty con, ñaây chính laø söï chuyeån ñoåi mang tính caùch maïng thay ñoåi veà chaát cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, chöù khoâng phaûi mang tính hình thöùc nhö tröôùc ñaây. 2.2.2 Moâ hình Taäp Ñoøan Cô quan tham möu vaø uûy nhieäm ñieàu haønh, bao goàm :Vaên phoøng Taäp ñoaøn, Vaên phoøng ñaïi dieän phía nam, Ban vieãn thoâng, Ban giaù cöôùc tieáp thò, Ban Ñaàu tö vaø phaùt trieån, Ban keá hoaïch, Ban Hôïp taùc quoác teá, Ban Keá toaùn – Thoáng keâ- Taøi chính, Ban Toå chöùc caùn boä – Lao ñoäng, Ban Khoa hoïc – Coâng ngheä, Ban phaùt trieån Böu chính Vieãn thoâng Noâng thoân, Ban Böu chính – Phaùt haønh baùo chí, Döï aùn ODA mieàn Trung, Ban Thi ñua – Truyeàn thoáng, Ban kieåm toaùn noäi boä, Ban thanh tra, Ban Postnet, Ban Baûo veä, Döï aùn Vinasat, Döï aùn 62-64 Traàn Phuù, Döï aùn caùp quang bieån, Döï aùn C30. Hình 2-11 Moâ hình Taäp Ñoaøn VNPT 2.2.3 Thöïc traïng cuûa Taäp Ñoøan Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam ñöôïc phaân tích qua caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán lôïi theá caïnh tranh cuûa VNPT Theo lyù thuyeát phaàn treân ñaõ trình baøy, thì trong phaàn ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh hieän taïi cuûa VNPT cuõng seõ söû duïng phöông phaùp cuûa Michiel Porter,

56 ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp döïa vaøo khaû naêng khai thaùc caùc caùc tieàm naêng cuûa doanh nghieäp ñeå taïo ra nhöõng saûn phaåm coù chi phí thaáp vaø söï khaùc bieät cuûa caùc saûn phaåm. Vieäc khai thaùc caùc tieàm naêng doanh nghieäp, ñöôïc phaân tích thaønh naêm nhoùm yeáu toá chính, ñoù chính laø moâ hình vieân kim cöông cuûa Michael Porter: ñieàu kieän veà nhu caàu, ñieàu kieän veà caùc yeáu toá saûn xuaát, tính chaát cuûa thò tröôøng ngaønh, söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh hoã trôï vaø cuoái cuøng laø vai troø cuûa nhaø nöôùc. Tröôùc khi ñi vaøo chi tieát, thoâng qua moät soá phaân tích chuoãi veà doanh thu vaø chi phí ñeå coù ñöôïc moät khaùi quaùt sô boä veà vò trí hieän taïi cuûa VNPT treân thò tröôøng vieãn thoâng Vieät Nam hieän nay. Tyû troïng doanh thu ngaønh Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam2006 0 20 40 60 80 100 120 123 Tyû troïng Caùc DN VT khaùc VNPT Toång coäng Hình 2-12 Tyû troïng doanh thu ngaønh Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam 2006 Theo baùo caùo cuûa Boä Böu Chính Vieãn Thoâng cuoái naêm 2006, thì VNPT ñoùng goùp doanh 78% trong toaøn ngaønh, trong ñoù ñeán 70% do ngaønh vieãn thoâng mang laïi, ñieàu naøy cho thaáy maëc duø caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi ñaõ coù nhieàu coá gaéng ñeå giaønh thò phaàn nhö Viettel, S-Fone, Hanoi Telecom, EVN…, nhöng doanh thu cuûa taát caû caùc doanh nghieäp böu chính vieãn thoâng coøn laïi chæ vaøo khoaûng 22%, khoâng ñaùng keå bao nhieâu so vôùi VNPT. Ñeå lyù giaûi ñieàu naøy thöû ñi vaøo phaân tích tyû troïng chi phí cuûa VNPT vaø caùc doanh nghieäp vieãn thoâng

57 coøn laïi. Trong vieãn thoâng caùc khoaûn muïc chi phí khaùc so vôùi caùc ngaønh saûn xuaát khaùc, ngoaøi caùc khoaûn muïc thoâng thöôøng khaùc nhö: nhaân coâng ñieän nöôùc chi phí nguyeân nhieân vaät lieäu, chi phí vaên phoøng, khaáu hao taøi saûn coá ñònh …, coøn coù chi phí rieâng cuûa ngaønh vieãn thoâng nhö: phí taàn soá, phí ñöôøng truyeàn vaø phí keát noái. Ñoái vôùi Internet thì khoaûn phí lôùn nhaát laø phí ñöôøng truyeàn, coøn laïi ñoái vôùi dòch vuï vieãn thoâng thì phí keát noái ñöôïc tính döïa vaøo löu löôïng thoaïi lieân keát töø doanh nghieäp naøy qua doanh nghieäp khaùc. Do thò phaàn cuûa VNPT chieám öu theá neân phí keát noái chæ baèng 7% trong toång chi phí, trong khi caùc doanh nghieäp khaùc chieám ñeán 22%. Vì vaäy maø VNPT luoân coù phaàn cheânh leäch döông giöõa thu vaø chi phí keát noái, ñaây laø moät phaàn doanh thu ñaûm baûo cho VNPT haøng naêm, trong khi caùc doanh nghieäp khaùc thì ngöôïc laïi. Vì vaäy maø öu theá cuûa VNPT khoâng chæ theå hieän ôû thò phaàn ñang naém trong tay hieän nay, maø coøn phaûi tính ñeán vò trí hôn haún so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh veà phaàn thu vöôït troäi cuûa phí ñaëc thuø trong ngaønh vieãn thoâng. Tyû troïng chi phí trong DN vieãn thoâng 34 28 34 28 3 3 16 13 7 6 7 22 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 12 Caùc DN VT Tyû t roï n g Phí keát noái Phí taàn soá Nhaân coâng Nguyeân, nhieân vaät lieäu Giaù voán haøng baùn Khaáu hao TSCÑ 1: VNPT ; 2: Doanh nghieäp vieãn thoâng khaùc Hình 2-13 Tyû troïng chi phí trong doanh nghieäp vieãn thoâng 2.2.3.1 Ñieàu kieän veà caùc yeáu toá saûn xuaát cuûa VNPT Veà toå chöùc:

58 Tuy laø moät Taäp Ñoaøn kinh teá lôùn cuûa nhaø nöôùc, nhöng VNPT vaãn phaûi vöøa kinh doanh, vöøa ñaûm baûo phuïc vuï coâng ích do hai hoaït ñoäng naøy chöa taùch baïch. Beân caïnh hoaït ñoäng kinh doanh, VNPT vaãn phuïc vuï caùc nhieäm vuï chính trò, an ninh, quoác phoøng, coâng taùc phoøng choáng thieân tai, nhaát laø hieän nay VNPT ñang phaûi coá gaéng heát söùc trong vaán ñeà chia taùch böu chính vieãn thoâng, vì toå chöùc ñaõ quaù gaén keát vôùi nhau hôn 60 naêm, maët khaùc vieäc chia taùch naøy cuõng aûnh höôûng taâm lyù raát lôùn ñoái vôùi caùn boä coâng nhaân vieân cuûa ngaønh. VNPT vöøa chòu söùc eùp khaùch quan vaø chuû quan cuûa doanh nghieäp lôùn, vöøa phaûi tuaân thuû tuyeät ñoái caùc chính saùch cuaû nhaø nöôùc veà giaù cöôùc, veà chính saùch ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng trong quaù trinh chuyeån ñoåi. Toå chöùc hieän taïi maëc duø ñaõ coù quyeát ñònh chuyeån thaønh taäp ñoaøn töø naêm 2005, nhöùng boä maùy toå chöùc hieän nay coøn naëng neà, chöa thöïc söï chuû ñoäng trong kinh doanh, vaãn coøn mang daùng daáp bao caáp do nhieàu taàng naác quaûn trò trung gian, töø luùc xin yù kieán cuûa caáp döôùi ñeán khi ñöôïc duyeät thì cô hoäi kinh doanh cuûa ñôn vò ñaõ chaäm moät böôùc so vôùi caùc doanh nghieäp khaùc. Vì vaäy VNPT vöøa phaûi tìm toøi moâ hình toå chöùc vöøa hoïc hoûi kinh nghieäm ñeå ñaûm baûo chuyeån ñoåi toát, thôøi gian seõ khoâng nhanh vaø ñoøi hoûi phaûi coù loä trình roõ raøng. Veà nguoàn nhaân löïc: Taäp Ñoaøn Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam laø moät ngaønh coù trong tay moät ñoäi nguõ trí thöùc gaïo coäi cuûa Vieät Nam veà lónh vöïc thoâng tin, coù ñoäi nguõ coâng nhaân kyõ thuaät laønh ngheà, vôùi hôn chín vaïn caùn boä coâng nhaân vieân, do thöøa höôûng nguoàn nhaân löïc cuûa Böu Ñieän Vieät Nam 60 naêm qua vaø cuõng do cô cheá thôøi bao caáp ñeå laïi gia taøi nguoàn nhaân löïc, « nöôùc chaûy vaøo choã truõng », ngaønh ñoäc quyeàn neân bao nhieâu nhaân löïc trong lónh vöïc vieãn thoâng ñeàu taäp trung taïi ñaây. Tieáp theo ñeå chuaån bò cho thôøi kyø caïnh tranh vaø hoäi nhaäp, VNPT ñaõ chuaån hoaù coâng taùc quaûn lyù, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc baèng nhieàu hình thöùc ñeå naâng cao chaát löôïng, nghieäp vuï vaø trình ñoä chuyeân moân cho nhaân vieân. Hoã trôï kinh phí khuyeán khích nhaân vieân hoïc naâng cao trình ñoä ngoaøi giôø, ñaøo taïo taïi choã ngaén ngaøy daøi ngaøy, chaét loïc moät ñoäi nguõ goïi laø « chim ñaàu ñaøn » treân moïi lónh vöïc cuûa vieãn thoâng ñeå ñaøo taïo caùc chuyeân gia vôùi trình ñoä sau ñaïi hoïc taïi nöôùc ngoaøi. VNPT ñaõ chuaån bò moät chieán löôïc laâu daøi cho phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. Tuy nhieân, böôùc vaøo giai ñoaïn caïnh tranh hoäi nhaäp VNPT môùi chæ chuù troïng ñeán vaán ñeà ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, nhöng chöa coù chính saùch ñaõi ngoä thích hôïp vôùi tình hình thöïc teá vaø linh hoaït, do ñoù maø nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä cao trong vieãn thoâng laàn löôït ra ñi, ngay caû nhöõng ñoäi nguõ chuyeân gia coù hoïc vò baèng tieàn cuûa VNPT cuõng saün saøng ñoùng tieàn ñeàn buø ñeå ñi qua moät doanh nghieäp khaùc. Ñaây cuõng laø moät heä quaû taát yeáu trong thôøi kyø caïnh tranh, bình

59 thöôøng moái quan taâm cuûa xaõ hoäi veà thò tröôøng caïnh tranh laø thò phaàn, laø doanh thu baùn saûn phaåm, laø chieán löôïc kinh doanh…, nhöng thò tröôøng caïnh tranh cuõng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán nguoàn nhaân löïc, vì chính thò tröôøng caïnh tranh taïo ra moät thò tröôøng lao ñoäng raát phuø hôïp theo quy luaät giaù trò. Trong giai ñoïan chính coù nhieàu doanh nghieäp môùi gia nhaäp ngaønh vieãn thoâng caàn nhaân löïc coù trình ñoä cao neân saün saøng ñöa ra chi phí lôùn ñeå thu huùt nhaân taøi, ngoaøi doanh nghieäp môùi coøn coù caùc coâng ty, caùc vaên phoøng ñaïi dieän nöôùc ngoaøi, muoán söû duïng nguoàn nhaân löïc taïi choã ñeå giaûm bôùt chi phí. Trong khi VNPT cöù theo cheá ñoä traû löông cuûa nhaø nöôùc, khoâng ñöôïc linh ñoäng uyeån chuyeån trong cheá ñoä ñaõi ngoä, vì vaäy maø doøng chaûy chaát xaùm cöù chaûy daàn töø nôi coù giaù thaáp qua nôi coù giaù cao. Theâm vaøo ñoù VNPT xuaát thaân töø moät doanh nghieäp nhaø nöôùc kinh doanh trong moâi tröôøng keá hoaïch hoaù taäp trung nhieàu naêm, vieäc chuyeån ñoåi töø muïc tieâu phuïc vuï tröôùc ñaây sang muïc tieâu kinh doanh treân quy moâ dieän roäng maát raát nhieàu thôøi gian vaø gaëp raát nhieàu khoù khaên. Ñoäi nguõ lao ñoäng trong thôøi kyø bao caáp ñeå laïi raát lôùn, chöa quen vôùi kinh doanh caïnh tranh, trình ñoä khoâng ñoàng ñeàu , naêng suaát lao ñoäng khoâng cao, veà maët toå chöùc taùi cô caáu laïi raát chaäm do coøn chính saùch nghóa tình . Vì vaäy maø tình hình nguoàn nhaân löïc VNPT hieän nay coù hai tình traïng traùi ngöôïc nhau : Thöù nhaát: ñaõ thieáu nhaân löïc coù trình ñoä cao, laïi theâm tình traïng chaûy chaát xaùm vaøo caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi vaø caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi. Thöù hai: dö nhaân löïc coù trình ñoä thaáp, nguoàn nhaân löïc coù tö duy cuõ coøn uø lì khoâng thích hôïp cô cheá laøm vieäc coù söùc eùp caïnh tranh vôùi cöôøng ñoä cao. Do chaäm taùi cô caáu toå chöùc nhaân söï theo chieàu höôùng môùi, maø naêng suaát lao ñoäng khoâng cao giaûm naêng löïc caïnh tranh trong noäi boä daãn ñeán lôïi theá caïnh tranh cuõng giaûm. Veà quaûn lyù taøi chính keá toaùn: Toång Coâng Ty Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam laø moät doanh nghieäp chuû ñaïo cuûa nhaø nöôùc, laø doanh nghieäp ñaàu tieân hoaït ñoäng döôùi moâ hình taäp ñoaøn kinh teá lôùn, trong coâng cuoäc ñaåy maïnh saép xeáp, ñoåi môùi phaùt trieån vaø naâng cao hieäu quaû doanh nghieäp nhaø nöôùc giai ñoaïn 2006-2010 cuûa chính phuû. Ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu thaønh tích, ñi ñaàu trong cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät vaø laø ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa ñaát nöôùc, tuy nhieân ñoåi môùi veà quaûn lyù vaãn chaäm hôn so vôùi tieán ñoä phaùt trieån cuûa maïng löôùi, dòch vuï coâng ngheä cuûa ngaønh. Hay noùi moät caùch khaùc « aùo quaûn lyù ñaõ chaët hôn so vôùi cô theå cuûa ngaønh ». Cuï theå hieän nay toàn taïi chính vaãn laø baát caäp cuûa cô cheá haïch toaùn phuï thuoäc taïi nhieàu coâng ty con tröïc thuoäc VNPT. « Gia ñình « VNPT ñaõ raát lôùn, « con caùi » ñaõ

60 tröôûng thaønh, nhöng laïi chöa maïnh daïn cho ôû rieâng ; haïch toaùn phuï thuoäc taïo ra taâm lyù yû laïi, taïo cô cheá »xin cho », thieáu ñoäng löïc vaø chuû ñoäng trong hoaït ñoäng cuûa ñôn vò cô sôû. Vaø vì theá, caáp quaûn lyù ñieàu haønh cuûa VNPT deã sô hôû, khoù kieåm soaùt veà maët taøi chính vaø ñaàu tö, daãn ñeán sai phaïm laø ñieàu khoù traùnh khoûi.Vaø ngay cô cheá quaûn lyù phuï thuoäc nhö vaäy cuõng taïo ra taâm lyù thoaû maõn, thaønh tích chuû nghóa, ngaïi ñoåi môùi, do ñoù maø taïo ra söï trì treä, khoâng chuù troïng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Nhö vaäy neáu khoâng nhanh choùng cô caáu toå chöùc, maïnh daïn giao nhieäm vuï tröïc tieáp cho caùc doanh nghieäp cô sôû, ñeå caùc doanh nghieäp haïch toaùn ñoäc laäp töï chuû trong kinh doanh thì seõ raát khoù kieåm soaùt, thaäm chí muoán quaûn lyù taäp trung nhöng laïi raát deã taïo ra nhöõng sô hôû khoâng theå kieåm tra ñöôïc. Maëc duø ñaõ coù chuû tröông taùch böu chính ra khoûi vieãn thoâng, nhöng do quaù trình chia taùch chöa theå thöïc hieän trong thôøi gian ngaén, neân vieãn thoâng vaãn phaûi buø cheùo cho ngaønh böu chính. Hieän nay trôû ngaïi lôùn nhaát chính laø thu nhaäp, vôùi möùc thu nhaäp bình quaân hieän nay cuûa cuûa 09 vaïn caùn boä nhaân vieân VNPT laø 1,5 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng, neáu khoâng phaûi « coõng » böu chính thì thu nhaäp cuûa ngöôøi laøm vieãn thoâng seõ laø 2 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng, Ngöôïc laïi böu chính seõ döôùi 1 trieäu ñoàng/thaùng vaø ngaønh böu chính seõ bò loã naëng. Coâng taùc saûn xuaát kinh doanh cuûa VNPT lieân tuïc taêng tröôûng cao. Doanh thu töø 15.294 tyû ñoàng naêm 2000, taêng leân naêm 2006 laø 38.329 tyû ñoàng /toång doanh thu ngaønh böu chính vieãn thoâng caû nöôùc laø 49.000 tyû ñoàng, chieám hôn 78% doanh thu toaøn ngaønh, noäp ngaân saùch nhaø nöôùc töø 2.383 tyû ñoàng, taêng leân 6.100 tyû ñoàng. Keá hoaïch naêm 2007 laø 42.100 tyû ñoàng, noäp ngaân saùch nhaø nöôùc 6.800 tyû ñoàng, taêng 9,8% so vôùi naêm tröôùc. Trong ñoù doanh thu böu chính chæ chieám khoaûng 7-10% khieán thu khoâng ñuû chi, do ñoù phaàn doanh thu cuûa vieãn thoâng haøng naêm vaøo khoaûng 21.000-27.000 tyû ñeàu phaûi gaùnh buø loã cho böu chính. Chính cô cheá haïch toaùn toaøn ngaønh cuõng laø moät yeáu toá níu keùo coâng cuoäc caûi toå veà toå chöùc cho phuø hôïp cô cheá caïnh tranh. Vì veà maët taâm lyù khi chia taùch böu chính vieãn thoâng thì ai cuõng khoâng muoán laøm beân böu chính do thu nhaäp coù khaû naêng keùo thaáp xuoáng so vôùi hieän taïi. Veà thöông hieäu: Maëc duø Taäp Ñoaøn Böu Chính Vieãn Thoâng ñöôïc khaúng ñònh laø doanh nghieäp cung caáp dòch vuï böu chính vieãn thoâng lôùn nhaát Vieät Nam , nhöng treân thöïc teá giaù trò nhaän bieát thöông hieäu cuûa VNPT chöa töông xöùng vôùi taàm voùc cuûa Taäp Ñoaøn. Thöông hieäu VNPT chöa thoáng nhaát treân caùc phöông dieän, daãn tôùi vieäc chöa taïo aán töôïng maïnh trong khaùch haøng, trong ñoù coù vieäc chöa theå hieän ñöôïc caùi rieâng cuûa VNPT, hình aûnh thoâng ñieäp vaø caùch theå hieän nhaõn hieäu saûn