Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nâng cao lợi thế cạnh tranh của VNPT mảng viễn thông đến 2010
3,361
862
124
51
cung caáp khoâng nhöõng thu voán thieát bò maø coøn thu lôïi nhuaän daøi daøi
giai ñoaïn
baûo trì. Do ñoù aùp löïc cuûa caùc nhaø cung caáp thieát bò ñaøi traïm ñoái
vôùi caùc doanh
nghieäp khai thaùc vieãn thoâng taïi Vieät Nam laø voán, vaø trình ñoä thöông
thaûo kyù hôïp
ñoàng cuûa caùc chuyeân vieân. Neáu doanh nghieäp khoâng coù hai chuaån bò toát
nhö
treân, seõ coù tình traïng maát voán maø hieäu quaû thu veà cho maïng laø coâng
ngheä laïc
haäu. Heä quaû cuûa vaán ñeà naøy naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp
thaáp, lôïi theá
caïnh tranh khoâng cao.
Nguoàn cung caáp thöù hai laø thieát bò ñaàu cuoái: do tieâu chuaån kyõ thuaät
coâng
ngheä theá giôùi, saûn xuaát thieát bò ñaàu cuoái cuûa caùc haõng khaùc nhau
ñeàu coù theå söû
duïng cho caùc maïng coâng ngheä töông öùng, theâm vaøo nöõa laø chi phí saûn
xuaát thieát
bò ñaàu cuoái nhoû, thò tröôøng tieâu thuï treân theá giôùi quùa roäng lôùn, soá
nhaø cung caáp
saûn phaåm thieát bò ñaàu cuoái coù tính caïnh tranh raát cao, khoâng gaây aùp
löïc cho caùc
nhaø khai thaùc vaø tieâu duøng vieãn thoâng vì coù quaù nhieàu saûn phaåm, giaù
caû phaûi
chaêng ñeå löïa choïn. Maët khaùc Vieät Nam ñaõ coù Coâng ty coå phaàn Vina_Mobi
(VMF), ñi vaøo hoaït ñoäng thaùng 12/2005, laø doanh nghieäp ñaàu tieân saûn
xuaát thieát
bò di ñoäng ñaàu cuoái, goùp phaàn cho thò tröôøng maùy ñaàu cuoái theâm phong
phuù, giaù
caû phaûi chaêng, moïi taàng lôùp nhaân daân ñeàu coù khaû naêng söû duïng. Ñaây
cuõng chính
lyù do thuùc ñaåy toác ñoä taêng tröôûng cuûa thò tröôøng vieãn thoâng ngaøy
caøng taêng cao.
Nhöng cuõng laø moät aùp löïc, ñoàng thôøi laø moät ñieàu kieän choïn töï nhieân
cho coâng
ngheä kyõ thuaät cuûa quoác gia, cho caùc nhaø khai thaùc. Neáu choïn coâng
ngheä cuõ laïc
haäu thì cung caáp thieát bò ñaàu cuoái seõ gaëp khoù khaên, thò tröôøng khoâng
phaùt trieån
kinh doanh ñöôïc.
2.1.6.4 Aùp löïc töø saûn phaåm thay theá
Neáu xeùt veà ñònh nghóa dòch vuï vieãn thoâng cuûa Boä Böu Chính Vieãn Thoâng
ôû treân: ñieän thoaïi coá ñònh, di ñoäng, VoIP, Internet… thì khoâng coù moät
saûn phaåm
naøo coù theå thay theá ñöôïc saûn phaåm vieãn thoâng ngaønh. Caùc phöông tieän
thoâng tin
lieân laïc khaùc nhö: böu chính, phöông tieän giao thoâng vaän taûi maëc duø
khoa hoïc
coâng ngheä phaùt trieån vöôït baäc: maùy bay, taøu löûa, taøu ñieän ngaàm, taøu
thuyû…. , lieân
tuïc thoâng baùo giaûm thôøi gian vaän chuyeån, nhöng khoâng coù moät phöông
tieän giao
thoâng vaän taûi naøo coù theå thay theá ñöôïc caùc dòch vuï vieãn thoâng: vöøa
tieát kieäm
ñöôïc thôøi gian vaø chi phí cuûa con ngöôøi cho nhu caàu thoâng tin lieân laïc,
ñaây chính
laø hai yeáu toá voâ cuøng quan troïng ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa con ngöôøi
thôøi vaên minh
hieän ñaïi.
2.1.6.5 Raøo caûn thaâm nhaäp thò tröôøng
Cam keát cuûa Vieät nam khi gia nhaäp WTO veà dòch vuï vieãn thoâng cuõng laø
moät ñònh höôùng cho thò tröôøng vieãn thoâng ñoùn nhaän ñaàu tö nöôùc ngoaøi.
Cuï theå laø
52
Vieät Nam cho pheùp thaønh laäp lieân doanh ña soá voán nöôùc ngoaøi ñeå cung
caáp dòch
vuï vieãn thoâng khoâng gaén vôùi haï taàng maïng, phaûi thueâ maïng do doanh
nghieäp
Vieät Nam naém quyeàn kieåm soaùt vaø nôùi loûng moät chuùt veà vieäc cung caáp
dòch vuï
qua bieân giôùi ñeå ñoåi laáy giöõ laïi haïn cheá aùp duïng cho vieãn thoâng
gaén vôùi haï taàng
maïng, chæ caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc naém ña soá voán môùi ñaàu tö vaøo haï
taàng
maïng, nöôùc ngoaøi chæ ñöôïc goùp voán ñeán 49% vaø cuõng chæ ñöôïc lieân doanh
vôùi
ñoái taùc Vieät Nam ñaõ ñöôïc caáp pheùp. Nhö vaäy vôùi dòch vuï coù gaén haï
taàng maïng,
nöôùc ngoaøi khoâng ñöôïc boû voán ñaàu tö cuõng khoâng ñöôïc lieân doanh vaø
ñaây cuõng
laø moät yeáu toá quan troïng goùp phaàn baûo ñaûm an ninh quoác phoøng
11
.
Maët khaùc caùc doanh nghieäp nöôùc ngoaøi vaø doanh nghieäp trong nöôùc khi
ñaàu tö vaøo thò tröôøng vieãn thoâng seõ khoâng voäi vaõ maø nghieân cöùu raát
kyõ löôõng.
Tröôùc heát hoï ñaàu tö vaøo thò tröôøng chæ vì lôïi nhuaän, hoï seõ xem xeùt
thò tröôøng ñoù
coøn lôïi nhuaän hay khoâng, neáu coøn thò hoï môùi ñaàu tö theâm. Trong khi ñoù
thò
tröôøng vieãn thoâng ôû Vieät Nam coù ñaëc thuø rieâng, ví duï khi ñaït ñeán
maät ñoä ñieän
thoaïi di ñoäng khoaûng 35% thì seõ phaùt trieån chaäm laïi vaø khi thò tröôøng
chaäm laïi
roài thì ít ai nghó ñeán vieäc thaønh laäp moät coâng ty môùi, moät maïng môùi
vì ñaàu tö cho
noù laø raát lôùn. Maø theo döï baùo ñeán heát naêm 2007 Vieät Nam seõ ñaït maät
ñoä ñieän
thoaïi di ñoäng treân 30%. Theâm moät lyù do quan troïng nöõa laø neáu moät
maïng môùi ra
ñôøi muoán thu huùt thueâ bao môùi, chæ coù hai khía caïnh ñeå khai thaùc laø
chaát löôïng
vaø giaù cöôùc haï. Veà chaát löôïng thì caùc doanh nghieäp vieãn thoâng hieän
nay ñeàu
quan taâm vaø quaûng caùo, trong khi giaù cöôùc noùi chung cuûa Vieät Nam hieän
nay ñaõ
ñeán möùc baèng caùc nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi; trong phuï luïc
B coù tham
khaûo giaù cöôùc dòch vuï vieãn thoâng moät soá nöôùc trong khu vöïc vaø treân
theá giôùi; do
ñoù muoán ñaàu tö theâm maïng môùi ngoaøi raøo caûn veà chính saùch coøn bò haïn
cheá veà
voán ñaàu tö boû ra lôùn trong khi lôïi nhuaän thu veà chaäm, do doanh thu
giaûm.
Vaäy vieäc thaønh laäp moät doanh nghieäp môùi trong vieãn thoâng laø khaû naêng
khoù, vì caùc lyù do treân, ngay caû sau ngaøy 07/11/2006 laø ngaøy Vieät Nam
chính thöùc
ñöôïc toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) keát naïp laø thaønh vieân thöù
150, thì caùc
nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi maïnh veà voán, gioûi veà coâng ngheä vaø trình ñoä
quaûn lyù cuõng
khoâng coù caùch naøo khaùc hôn laø phaûi hôïp taùc vôùi caùc ñôn vò trong nöôùc
döôùi hình
thöùc lieân doanh hoaëc mua coå phaàn. Hieän nay Vieät Nam ñaõ coù 03 doanh
nghieäp
ñöôïc kinh doanh khai thaùc treân haï taàng maïng vaø 06 doanh nghieäp kinh
doanh vaø
khai thaùc vieãn thoâng, khoâng keå ñeán caùc doanh nghieäp khai thaùc haï taàng
maïng
khoâng ñöôïc lieân doanh nöôùc ngoaøi döôùi baát kyø hình hình thöùc naøo, thì
caùc doanh
nghieäp khai thaùc vieãn thoâng khaùc ñeàu thieáu kinh nghieäm quaûn lyù, trình
ñoä nguoàn
nhaân löïc phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu vaø thieáu khaû naêng phaùt trieån
dòch vuï gia
11
Nguoàn: trích " Toùm taét cam keát cuûa Vieät Nam gia nhaäp WTO”.
53
taêng, neáu lieân doanh doanh vôùi nöôùc ngoaøi thì caùc khoù khaên treân ñeàu
ñöôïc giaûi
quyeát.
Vieäc gia nhaäp thò tröôøng ngaønh ñaõ khoù, thì vieäc ruùt khoûi thò tröôøng
ngaønh
caøng khoù hôn, tröôùc khi gia nhaäp WTO chính phuû Vieät Nam ñaõ taïo ra thò
tröôøng
caïnh tranh vieãn thoâng baèng caùch cho pheùp khai tröông haàu nhö ñoàng loaït
caùc
doanh nghieäp khai thaùc vieãn thoâng, trong thôøi gian ñaàu ñöôïc höôûng moät
soá öu
theá cuûa doanh nghieäp môùi, ñaõ taän duïng trieät ñeå boû voán ra ñaàu tö
maïng vaø thu huùt
moät soá löôïng thueâ bao nhaát ñònh, sau khi gia nhaäp WTO caùc doanh nghieäp
ñeàu
bình ñaúng vôùi nhau, ñeàu coù khaû naêng thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi,
thì khoâng
theå coù lyù do gì laïi ruùt khoûi ngaønh.
Trong phuï luïc C laø keát quaû khaûo saùt ñieàu tra veà naêm aùp löïc caïnh
tranh
theo moâ hình cuûa Michael Porter trong ngaønh vieãn thoâng Vieät Nam hieän nay,
baèng baûng goàm 23 caâu hoûi. Ñöôïc göûi ñeán 200 caùc chuyeân gia trong lónh
vöïc vieãn
thoâng bao goàm: chuyeân vieân tieáp thò baùn haøng, chuyeân gia kinh teá vaø
caùc chuyeân
gia kyõ thuaät trong lónh vöïc vieãn thoâng. Soá löôïng baûng caâu hoûi coù traû
lôøi thu veà laø
133, ñöôïc xöû lyù baèng phaàn meàm SPSS, vôùi keát quaû ñieàu tra cho thaáy
raèng caùc
nhaän ñònh thoâng qua phaân tích ôû treân hoaøn toaøn phuø hôïp vôùi nhöõng keát
luaän töø soá
lieäu toaùn hoïc coù ñöôïc töø söï toång hôïp caùc caâu traû lôøi cuûa cuoäc
ñieàu tra naøy.
Toùm laïi: caùc doanh nghieäp vieãn thoâng Vieät Nam ñaõ coï saùt vôùi cô cheá
thò
tröôøng coù caïnh tranh khoác lieät, thaäm chí caû doanh nghieäp nhaø nöôùc
tröôùc ñaây ñoäc
quyeàn cöûa quyeàn haùch dòch, nay cuõng phaûi thay ñoåi cho phuø hôïp vôùi xu
theá thôøi
ñaïi, ñieàu naøy coù yù nghóa naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp
ñeàu ñang
ñöôïc naâng cao. Vôùi cam keát veà vieãn thoâng cuûa Vieät Nam khi gia nhaäp
WTO,
ñaûm baûo cho caùc doanh nghieäp khoâng bò caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi voán
maïnh khoáng cheá. Vôùi aùp löïc cuûa khaùch haøng vaø vôùi muïc tieâu taïo söï
haáp daãn
keâu goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo nhöõng lónh vöïc maø doanh nghieäp vieãn
thoâng Vieät
Nam coøn yeáu nhö dòch vuï giaù trò gia taêng, quaûn lyù…, caùc doanh nghieäp
vieãn
thoâng caàn phaûi xaây döïng cho mình chieán löôïc khaùc bieät hoaù laâu daøi,
traùnh
tình traïng hieän taïi caïnh tranh giaù chi phí thaáp. Moät aùp löïc khaùc laø
moät trong
nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu laøm giaûm lôïi theá caïnh tranh cuûa caùc doanh
nghieäp vieãn thoâng Vieät Nam hieän nay ñoù laø vieäc cung caáp, baûo trì baûo
döôõng
thieát bò phaàn meàm cuûa caùc ñaøi traïm thuoäc veà lónh vöïc coâng ngheä cao
ñeàu
phuï thuoäc vaøo thò tröôøng ngoaøi nöôùc, ñaây laø moät ñieåm yeáu khoâng
nhöõng cho
ngaønh vieãn thoâng maø cho caû neàn kinh teá Vieät Nam hieän nay.
54
2.2 Thöïc traïng Taäp Ñoøan Böu Chính Vieãn Thoâng
VNPT hieän nay
2.2.1 Lòch söû phaùt trieån VNPT
Taäp ñoaøn Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam – teân thöông hieäu laø VNPT,
tröôùc ñaây laø Toång Coâng ty Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam, coù nguoàn goác
töø
Böu Ñieän Vieät Nam ñöôïc thaønh laäp vaøo ngaøy 15/08/1945. Traûi qua bao
thaêng
traàm lòch söû, töø cuoäc caùch maïng thaùng taùm, ñeán hai cuoäc caùch maïng
khaùng chieán
choáng Phaùp, choáng Myõ. Nöôùc nhaø thoáng nhaát chuyeån ñoåi töø cô cheá bao
caáp sang
cô cheá thò tröôøng, Böu Ñieän Vieät Nam cuõng phaûi chuyeån mình hoøa nhaäp
vaøo xu
theá môùi, xu theá hoäi nhaäp caïnh tranh. Naêm 1995, thuû töôùng chính phuû ra
quyeát
ñònh soá 249/TTg thaønh laäp Toång Coâng Ty Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam,
thì
hoaït ñoäng kinh doanh böu chính vieãn thoâng vaø hoaït ñoäng quaûn lyù nhaø
nöôùc veà
böu chính vieãn thoâng môùi ñöôïc taùch baïch roõ reät.
Ngaøy 23/03/2005, thuû töôùng chính phuû ban haønh quyeát ñònh soá
58/2005/QÑ-TTg, pheâ duyeät ñeà aùn hình thaønh Taäp Ñoaøn Böu Chính Vieãn
Thoâng
Vieät Nam treân cô sôû saép xeáp toå chöùc laïi Toång Coâng Ty Böu Chính Vieãn
Thoâng
Vieät Nam vaø caùc ñôn vò thaønh vieân. Ñeán thaùng 01/2006, taäp ñoaøn Böu
Chính
Vieãn thoâng Vieät Nam chính thöùc ra maét.
Muïc tieâu xaây döïng taäp ñoaøn laø hình thaønh doanh nghieäp haøng ñaàu trong
lónh vöïc böu chính vieãn thoâng, coâng ngheä thoâng tin, taïo söï gaén keát
chaët cheõ giöõa
khoa hocï coâng ngheä, ñaøo taïo, nghieân cöùu vaø saûn xuaát kinh doanh. Taäp
ñoaøn seõ
coù söï tham gia cuûa nhieàu thaønh phaàn trong vaø ngoaøi nöôùc, kinh doanh ña
ngaønh,
ña lónh vöïc trong ñoù böu chính vieãn thoâng vaø coâng ngheä thoâng tin laø
chuû ñaïo.
Taäp ñoaøn phaân ñònh roõ caáu truùc sôû höõu, phaân ñònh caùc loaïi hình ñôn vò
thaønh
vieân, doanh nghieäp 100% voán nhaø nöôùc, doanh nghieäp coå phaàn hoaù, trong
ñoù nhaø
nöôùc giöõ treân 50% voán hoaëc döôùi 50% voán vaø loaïi hình doanh nghieäp cho
pheùp
caùc coâng ty lieân keát döôùi hình thöùc coå phaàn lieân doanh.
Laø moät trong nhöõng ñôn vò ñaàu tieân ñöôïc nhaø nöôùc choïn thí ñieåm xaây
döïng moâ hình taäp ñoaøn kinh teá. Moâ hình taäp ñoaøn xoaù boû cô cheá quaûn
lyù theo
kieåu haønh chính, xin – cho thieáu ñoäng löïc kích thích ñeå naâng cao naêng
suaát lao
ñoäng. Moái quan heä giöõa toång coâng ty vaø caùc doanh nghieäp thaønh vieân
laø döïa treân
quan heä sôû höõu voán vaø quan heä ñaàu tö, neân moâ hình naøy raát thích hôïp
vôùi ñieàu
kieän hoaït ñoäng cuûa kinh teá thò tröôøng.
Ñaây cuõng laø muïc tieâu cuûa Ñaûng vaø nhaø nöôùc ta trong vaán ñeà caûi taïo
thuùc
ñaåy caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng, naâng cao
hieäu quaû
söû duïng taøi chính, taïo ñieàu kieän ñeå hoäi nhaäp vaø caïnh tranh trong
thôøi gian tôùi,
55
baèng vieäc chuyeån ñoåi cô cheá giao voán sang cô cheá ñaàu tö voán giöõa coâng
ty meï
vaø coâng ty con, ñaây chính laø söï chuyeån ñoåi mang tính caùch maïng thay
ñoåi veà
chaát cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc, chöù khoâng phaûi mang tính hình thöùc
nhö
tröôùc ñaây.
2.2.2 Moâ hình Taäp Ñoøan
Cô quan tham möu vaø uûy nhieäm ñieàu haønh, bao goàm :Vaên phoøng Taäp
ñoaøn, Vaên phoøng ñaïi dieän phía nam, Ban vieãn thoâng, Ban giaù cöôùc tieáp
thò, Ban
Ñaàu tö vaø phaùt trieån, Ban keá hoaïch, Ban Hôïp taùc quoác teá, Ban Keá toaùn
– Thoáng
keâ- Taøi chính, Ban Toå chöùc caùn boä – Lao ñoäng, Ban Khoa hoïc – Coâng
ngheä, Ban
phaùt trieån Böu chính Vieãn thoâng Noâng thoân, Ban Böu chính – Phaùt haønh
baùo chí,
Döï aùn ODA mieàn Trung, Ban Thi ñua – Truyeàn thoáng, Ban kieåm toaùn noäi boä,
Ban thanh tra, Ban Postnet, Ban Baûo veä, Döï aùn Vinasat, Döï aùn 62-64 Traàn
Phuù,
Döï aùn caùp quang bieån, Döï aùn C30.
Hình 2-11 Moâ hình Taäp Ñoaøn VNPT
2.2.3 Thöïc traïng cuûa Taäp Ñoøan Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät
Nam ñöôïc phaân tích qua caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán lôïi theá
caïnh tranh cuûa VNPT
Theo lyù thuyeát phaàn treân ñaõ trình baøy, thì trong phaàn ñaùnh giaù naêng
löïc
caïnh tranh hieän taïi cuûa VNPT cuõng seõ söû duïng phöông phaùp cuûa Michiel
Porter,
56
ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp döïa vaøo khaû naêng khai
thaùc caùc
caùc tieàm naêng cuûa doanh nghieäp ñeå taïo ra nhöõng saûn phaåm coù chi phí
thaáp vaø söï
khaùc bieät cuûa caùc saûn phaåm. Vieäc khai thaùc caùc tieàm naêng doanh
nghieäp, ñöôïc
phaân tích thaønh naêm nhoùm yeáu toá chính, ñoù chính laø moâ hình vieân kim
cöông cuûa
Michael Porter: ñieàu kieän veà nhu caàu, ñieàu kieän veà caùc yeáu toá saûn
xuaát, tính chaát
cuûa thò tröôøng ngaønh, söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh hoã trôï vaø cuoái
cuøng laø vai troø
cuûa nhaø nöôùc.
Tröôùc khi ñi vaøo chi tieát, thoâng qua moät soá phaân tích chuoãi veà doanh
thu
vaø chi phí ñeå coù ñöôïc moät khaùi quaùt sô boä veà vò trí hieän taïi cuûa
VNPT treân thò
tröôøng vieãn thoâng Vieät Nam hieän nay.
Tyû troïng doanh thu ngaønh Böu Chính Vieãn Thoâng
Vieät Nam2006
0
20
40
60
80
100
120
123
Tyû troïng
Caùc DN VT khaùc
VNPT
Toång coäng
Hình 2-12 Tyû troïng doanh thu ngaønh Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam
2006
Theo baùo caùo cuûa Boä Böu Chính Vieãn Thoâng cuoái naêm 2006, thì VNPT
ñoùng goùp doanh 78% trong toaøn ngaønh, trong ñoù ñeán 70% do ngaønh vieãn
thoâng
mang laïi, ñieàu naøy cho thaáy maëc duø caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi
ñaõ coù
nhieàu coá gaéng ñeå giaønh thò phaàn nhö Viettel, S-Fone, Hanoi Telecom, EVN…,
nhöng doanh thu cuûa taát caû caùc doanh nghieäp böu chính vieãn thoâng coøn
laïi chæ
vaøo khoaûng 22%, khoâng ñaùng keå bao nhieâu so vôùi VNPT. Ñeå lyù giaûi ñieàu
naøy
thöû ñi vaøo phaân tích tyû troïng chi phí cuûa VNPT vaø caùc doanh nghieäp
vieãn thoâng
57
coøn laïi. Trong vieãn thoâng caùc khoaûn muïc chi phí khaùc so vôùi caùc ngaønh
saûn xuaát
khaùc, ngoaøi caùc khoaûn muïc thoâng thöôøng khaùc nhö: nhaân coâng ñieän nöôùc
chi phí
nguyeân nhieân vaät lieäu, chi phí vaên phoøng, khaáu hao taøi saûn coá ñònh …,
coøn coù chi
phí rieâng cuûa ngaønh vieãn thoâng nhö: phí taàn soá, phí ñöôøng truyeàn vaø
phí keát noái.
Ñoái vôùi Internet thì khoaûn phí lôùn nhaát laø phí ñöôøng truyeàn, coøn laïi
ñoái vôùi dòch
vuï vieãn thoâng thì phí keát noái ñöôïc tính döïa vaøo löu löôïng thoaïi lieân
keát töø doanh
nghieäp naøy qua doanh nghieäp khaùc. Do thò phaàn cuûa VNPT chieám öu theá neân
phí
keát noái chæ baèng 7% trong toång chi phí, trong khi caùc doanh nghieäp khaùc
chieám
ñeán 22%. Vì vaäy maø VNPT luoân coù phaàn cheânh leäch döông giöõa thu vaø chi
phí
keát noái, ñaây laø moät phaàn doanh thu ñaûm baûo cho VNPT haøng naêm, trong
khi caùc
doanh nghieäp khaùc thì ngöôïc laïi. Vì vaäy maø öu theá cuûa VNPT khoâng chæ
theå hieän
ôû thò phaàn ñang naém trong tay hieän nay, maø coøn phaûi tính ñeán vò trí hôn
haún so
vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh veà phaàn thu vöôït troäi cuûa phí ñaëc thuø
trong ngaønh vieãn
thoâng.
Tyû troïng chi phí trong DN vieãn thoâng
34
28
34
28
3
3
16
13
7
6
7
22
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
12
Caùc DN VT
Tyû t roï n
g
Phí keát noái
Phí taàn soá
Nhaân coâng
Nguyeân, nhieân vaät
lieäu
Giaù voán haøng baùn
Khaáu hao TSCÑ
1: VNPT ; 2: Doanh nghieäp vieãn thoâng khaùc
Hình 2-13 Tyû troïng chi phí trong doanh nghieäp vieãn thoâng
2.2.3.1 Ñieàu kieän veà caùc yeáu toá saûn xuaát cuûa VNPT
Veà toå chöùc:
58
Tuy laø moät Taäp Ñoaøn kinh teá lôùn cuûa nhaø nöôùc, nhöng VNPT vaãn phaûi
vöøa kinh doanh, vöøa ñaûm baûo phuïc vuï coâng ích do hai hoaït ñoäng naøy chöa
taùch
baïch. Beân caïnh hoaït ñoäng kinh doanh, VNPT vaãn phuïc vuï caùc nhieäm vuï
chính
trò, an ninh, quoác phoøng, coâng taùc phoøng choáng thieân tai, nhaát laø hieän
nay VNPT
ñang phaûi coá gaéng heát söùc trong vaán ñeà chia taùch böu chính vieãn thoâng,
vì toå
chöùc ñaõ quaù gaén keát vôùi nhau hôn 60 naêm, maët khaùc vieäc chia taùch naøy
cuõng aûnh
höôûng taâm lyù raát lôùn ñoái vôùi caùn boä coâng nhaân vieân cuûa ngaønh. VNPT
vöøa chòu
söùc eùp khaùch quan vaø chuû quan cuûa doanh nghieäp lôùn, vöøa phaûi tuaân
thuû tuyeät
ñoái caùc chính saùch cuaû nhaø nöôùc veà giaù cöôùc, veà chính saùch ñoái vôùi
ngöôøi lao
ñoäng trong quaù trinh chuyeån ñoåi. Toå chöùc hieän taïi maëc duø ñaõ coù
quyeát ñònh
chuyeån thaønh taäp ñoaøn töø naêm 2005, nhöùng boä maùy toå chöùc hieän nay
coøn naëng
neà, chöa thöïc söï chuû ñoäng trong kinh doanh, vaãn coøn mang daùng daáp bao
caáp do
nhieàu taàng naác quaûn trò trung gian, töø luùc xin yù kieán cuûa caáp döôùi
ñeán khi ñöôïc
duyeät thì cô hoäi kinh doanh cuûa ñôn vò ñaõ chaäm moät böôùc so vôùi caùc
doanh
nghieäp khaùc. Vì vaäy VNPT vöøa phaûi tìm toøi moâ hình toå chöùc vöøa hoïc
hoûi kinh
nghieäm ñeå ñaûm baûo chuyeån ñoåi toát, thôøi gian seõ khoâng nhanh vaø ñoøi
hoûi phaûi coù
loä trình roõ raøng.
Veà nguoàn nhaân löïc:
Taäp Ñoaøn Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam laø moät ngaønh coù trong tay
moät ñoäi nguõ trí thöùc gaïo coäi cuûa Vieät Nam veà lónh vöïc thoâng tin, coù
ñoäi nguõ coâng
nhaân kyõ thuaät laønh ngheà, vôùi hôn chín vaïn caùn boä coâng nhaân vieân, do
thöøa höôûng
nguoàn nhaân löïc cuûa Böu Ñieän Vieät Nam 60 naêm qua vaø cuõng do cô cheá
thôøi bao
caáp ñeå laïi gia taøi nguoàn nhaân löïc, « nöôùc chaûy vaøo choã truõng »,
ngaønh ñoäc
quyeàn neân bao nhieâu nhaân löïc trong lónh vöïc vieãn thoâng ñeàu taäp trung
taïi ñaây.
Tieáp theo ñeå chuaån bò cho thôøi kyø caïnh tranh vaø hoäi nhaäp, VNPT ñaõ
chuaån hoaù
coâng taùc quaûn lyù, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc baèng nhieàu hình thöùc ñeå
naâng cao chaát
löôïng, nghieäp vuï vaø trình ñoä chuyeân moân cho nhaân vieân. Hoã trôï kinh
phí khuyeán
khích nhaân vieân hoïc naâng cao trình ñoä ngoaøi giôø, ñaøo taïo taïi choã
ngaén ngaøy daøi
ngaøy, chaét loïc moät ñoäi nguõ goïi laø « chim ñaàu ñaøn » treân moïi lónh
vöïc cuûa vieãn
thoâng ñeå ñaøo taïo caùc chuyeân gia vôùi trình ñoä sau ñaïi hoïc taïi nöôùc
ngoaøi. VNPT
ñaõ chuaån bò moät chieán löôïc laâu daøi cho phaùt trieån nguoàn nhaân löïc.
Tuy nhieân, böôùc vaøo giai ñoaïn caïnh tranh hoäi nhaäp VNPT môùi chæ chuù
troïng ñeán vaán ñeà ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, nhöng chöa coù chính saùch
ñaõi ngoä
thích hôïp vôùi tình hình thöïc teá vaø linh hoaït, do ñoù maø nguoàn nhaân löïc
coù trình ñoä
cao trong vieãn thoâng laàn löôït ra ñi, ngay caû nhöõng ñoäi nguõ chuyeân gia
coù hoïc vò
baèng tieàn cuûa VNPT cuõng saün saøng ñoùng tieàn ñeàn buø ñeå ñi qua moät
doanh
nghieäp khaùc. Ñaây cuõng laø moät heä quaû taát yeáu trong thôøi kyø caïnh
tranh, bình
59
thöôøng moái quan taâm cuûa xaõ hoäi veà thò tröôøng caïnh tranh laø thò phaàn,
laø doanh
thu baùn saûn phaåm, laø chieán löôïc kinh doanh…, nhöng thò tröôøng caïnh tranh
cuõng
aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán nguoàn nhaân löïc, vì chính thò tröôøng caïnh tranh
taïo ra
moät thò tröôøng lao ñoäng raát phuø hôïp theo quy luaät giaù trò. Trong giai
ñoïan chính
coù nhieàu doanh nghieäp môùi gia nhaäp ngaønh vieãn thoâng caàn nhaân löïc coù
trình ñoä
cao neân saün saøng ñöa ra chi phí lôùn ñeå thu huùt nhaân taøi, ngoaøi doanh
nghieäp môùi
coøn coù caùc coâng ty, caùc vaên phoøng ñaïi dieän nöôùc ngoaøi, muoán söû
duïng nguoàn
nhaân löïc taïi choã ñeå giaûm bôùt chi phí. Trong khi VNPT cöù theo cheá ñoä
traû löông
cuûa nhaø nöôùc, khoâng ñöôïc linh ñoäng uyeån chuyeån trong cheá ñoä ñaõi ngoä,
vì vaäy
maø doøng chaûy chaát xaùm cöù chaûy daàn töø nôi coù giaù thaáp qua nôi coù
giaù cao.
Theâm vaøo ñoù VNPT xuaát thaân töø moät doanh nghieäp nhaø nöôùc kinh doanh
trong moâi tröôøng keá hoaïch hoaù taäp trung nhieàu naêm, vieäc chuyeån ñoåi
töø muïc tieâu
phuïc vuï tröôùc ñaây sang muïc tieâu kinh doanh treân quy moâ dieän roäng maát
raát
nhieàu thôøi gian vaø gaëp raát nhieàu khoù khaên. Ñoäi nguõ lao ñoäng trong
thôøi kyø bao
caáp ñeå laïi raát lôùn, chöa quen vôùi kinh doanh caïnh tranh, trình ñoä khoâng
ñoàng ñeàu
, naêng suaát lao ñoäng khoâng cao, veà maët toå chöùc taùi cô caáu laïi raát
chaäm do coøn
chính saùch nghóa tình .
Vì vaäy maø tình hình nguoàn nhaân löïc VNPT hieän nay coù hai tình traïng traùi
ngöôïc nhau :
Thöù nhaát: ñaõ thieáu nhaân löïc coù trình ñoä cao, laïi theâm tình traïng
chaûy chaát
xaùm vaøo caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi vaø caùc doanh nghieäp nöôùc
ngoaøi.
Thöù hai: dö nhaân löïc coù trình ñoä thaáp, nguoàn nhaân löïc coù tö duy cuõ
coøn uø
lì khoâng thích hôïp cô cheá laøm vieäc coù söùc eùp caïnh tranh vôùi cöôøng ñoä
cao. Do
chaäm taùi cô caáu toå chöùc nhaân söï theo chieàu höôùng môùi, maø naêng suaát
lao ñoäng
khoâng cao giaûm naêng löïc caïnh tranh trong noäi boä daãn ñeán lôïi theá caïnh
tranh
cuõng giaûm.
Veà quaûn lyù taøi chính keá toaùn:
Toång Coâng Ty Böu Chính Vieãn Thoâng Vieät Nam laø moät doanh nghieäp
chuû ñaïo cuûa nhaø nöôùc, laø doanh nghieäp ñaàu tieân hoaït ñoäng döôùi moâ
hình taäp
ñoaøn kinh teá lôùn, trong coâng cuoäc ñaåy maïnh saép xeáp, ñoåi môùi phaùt
trieån vaø naâng
cao hieäu quaû doanh nghieäp nhaø nöôùc giai ñoaïn 2006-2010 cuûa chính phuû.
Ñaõ ñaït
ñöôïc nhieàu thaønh tích, ñi ñaàu trong cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät
vaø laø
ngaønh kinh teá muõi nhoïn cuûa ñaát nöôùc, tuy nhieân ñoåi môùi veà quaûn lyù
vaãn chaäm
hôn so vôùi tieán ñoä phaùt trieån cuûa maïng löôùi, dòch vuï coâng ngheä cuûa
ngaønh. Hay
noùi moät caùch khaùc « aùo quaûn lyù ñaõ chaët hôn so vôùi cô theå cuûa ngaønh
». Cuï theå
hieän nay toàn taïi chính vaãn laø baát caäp cuûa cô cheá haïch toaùn phuï
thuoäc taïi nhieàu
coâng ty con tröïc thuoäc VNPT. « Gia ñình « VNPT ñaõ raát lôùn, « con caùi »
ñaõ
60
tröôûng thaønh, nhöng laïi chöa maïnh daïn cho ôû rieâng ; haïch toaùn phuï
thuoäc taïo ra
taâm lyù yû laïi, taïo cô cheá »xin cho », thieáu ñoäng löïc vaø chuû ñoäng
trong hoaït ñoäng
cuûa ñôn vò cô sôû. Vaø vì theá, caáp quaûn lyù ñieàu haønh cuûa VNPT deã sô
hôû, khoù kieåm
soaùt veà maët taøi chính vaø ñaàu tö, daãn ñeán sai phaïm laø ñieàu khoù traùnh
khoûi.Vaø
ngay cô cheá quaûn lyù phuï thuoäc nhö vaäy cuõng taïo ra taâm lyù thoaû maõn,
thaønh tích
chuû nghóa, ngaïi ñoåi môùi, do ñoù maø taïo ra söï trì treä, khoâng chuù troïng
ñeán naêng löïc
caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Nhö vaäy neáu khoâng nhanh choùng cô caáu toå
chöùc,
maïnh daïn giao nhieäm vuï tröïc tieáp cho caùc doanh nghieäp cô sôû, ñeå caùc
doanh
nghieäp haïch toaùn ñoäc laäp töï chuû trong kinh doanh thì seõ raát khoù kieåm
soaùt, thaäm
chí muoán quaûn lyù taäp trung nhöng laïi raát deã taïo ra nhöõng sô hôû khoâng
theå kieåm
tra ñöôïc.
Maëc duø ñaõ coù chuû tröông taùch böu chính ra khoûi vieãn thoâng, nhöng do
quaù
trình chia taùch chöa theå thöïc hieän trong thôøi gian ngaén, neân vieãn thoâng
vaãn phaûi
buø cheùo cho ngaønh böu chính. Hieän nay trôû ngaïi lôùn nhaát chính laø thu
nhaäp, vôùi
möùc thu nhaäp bình quaân hieän nay cuûa cuûa 09 vaïn caùn boä nhaân vieân VNPT
laø 1,5
trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng, neáu khoâng phaûi « coõng » böu chính thì thu nhaäp
cuûa
ngöôøi laøm vieãn thoâng seõ laø 2 trieäu ñoàng/ngöôøi/thaùng, Ngöôïc laïi böu
chính seõ
döôùi 1 trieäu ñoàng/thaùng vaø ngaønh böu chính seõ bò loã naëng.
Coâng taùc saûn xuaát kinh doanh cuûa VNPT lieân tuïc taêng tröôûng cao. Doanh
thu töø 15.294 tyû ñoàng naêm 2000, taêng leân naêm 2006 laø 38.329 tyû ñoàng
/toång
doanh thu ngaønh böu chính vieãn thoâng caû nöôùc laø 49.000 tyû ñoàng, chieám
hôn
78% doanh thu toaøn ngaønh, noäp ngaân saùch nhaø nöôùc töø 2.383 tyû ñoàng,
taêng leân 6.100 tyû ñoàng. Keá hoaïch naêm 2007 laø 42.100 tyû ñoàng, noäp
ngaân saùch
nhaø nöôùc 6.800 tyû ñoàng, taêng 9,8% so vôùi naêm tröôùc. Trong ñoù doanh thu
böu
chính chæ chieám khoaûng 7-10% khieán thu khoâng ñuû chi, do ñoù phaàn doanh thu
cuûa vieãn thoâng haøng naêm vaøo khoaûng 21.000-27.000 tyû ñeàu phaûi gaùnh buø
loã cho
böu chính. Chính cô cheá haïch toaùn toaøn ngaønh cuõng laø moät yeáu toá níu
keùo coâng
cuoäc caûi toå veà toå chöùc cho phuø hôïp cô cheá caïnh tranh. Vì veà maët taâm
lyù khi chia
taùch böu chính vieãn thoâng thì ai cuõng khoâng muoán laøm beân böu chính do
thu
nhaäp coù khaû naêng keùo thaáp xuoáng so vôùi hieän taïi.
Veà thöông hieäu:
Maëc duø Taäp Ñoaøn Böu Chính Vieãn Thoâng ñöôïc khaúng ñònh laø doanh
nghieäp cung caáp dòch vuï böu chính vieãn thoâng lôùn nhaát Vieät Nam , nhöng
treân
thöïc teá giaù trò nhaän bieát thöông hieäu cuûa VNPT chöa töông xöùng vôùi taàm
voùc cuûa
Taäp Ñoaøn. Thöông hieäu VNPT chöa thoáng nhaát treân caùc phöông dieän, daãn
tôùi
vieäc chöa taïo aán töôïng maïnh trong khaùch haøng, trong ñoù coù vieäc chöa
theå hieän
ñöôïc caùi rieâng cuûa VNPT, hình aûnh thoâng ñieäp vaø caùch theå hieän nhaõn
hieäu saûn