Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Một số giải pháp nâng cao lợi thế cạnh tranh của VNPT mảng viễn thông đến 2010

41 BIEÅU ÑOÀ THÒ PHAÀN INTERNET thaùng 11/2006 VIETTEL 15% VNPT 43% FTP 20% HPT 0% TIENET 0% OCI 1% NETNAM 2% SPT 5% EVN 14% Hình 2-9 Thò phaàn ñieän thoaïi Internet thaùng 11/2006 Vaäy trong 09 nhaø doanh nghieäp cung caáp dòch vuï truy nhaäp Internet, VNPT chieám thò phaàn aùp ñaûo laø 42,8 %, thò phaàn coøn laïi do 08 nhaø khai thaùc naém giöõ. Soá lieäu treân cho thaáy so vôùi thôøi ñieåm thaùng 04/2005 chæ coù 105.000 thueâ bao, tyû leä taêng tröôûng laø 38,17 laàn, soá nhaø khai thaùc cuõng taêng leân, taïi thôøi ñieåm thaùng 04/2005 chæ coù 05 nhaø khai thaùc : VNPT chieám 47%, FPT chieám 41%, Viettel chieám 9%, Netnam 2%, SPT chieám 1%, nhö vaäy chæ sau hôn moät naêm VNPT vaãn coøn chieám theá aùp ñaûo treân thò tröôøng, nhöng FPT ñaõ bò caùc doanh nghieäp môùi ra ñôøi laán aùp maát 20% thò phaàn, töø 41% xuoáng chæ coøn 20%. Voip VoIP phoå bieán vôùi dòch vuï goïi ñieän thoaïi ñöôøng daøi giaù reû cuûa moät soá nhaø cung caáp chuû yeáu nhö 178 cuûa Viettel, 171 cuûa VNPT vaø 177 cuûa SPT. Keå töø khi coù söï ra ñôøi cuûa VoIP, giaù cöôùc ñieän thoaïi ñöôøng daøi goïi IDD lieân tuïc giaûm xuoáng 6 laàn. Cho tôùi nay cöôùc lieân tænh chæ coøn tính hai vuøng vaø vuøng cao nhaát chæ coù 1.818 ñoàng/phuùt (cho taát caû caùc phuùt goïi). Rieâng ñoái vôùi goïi quoác teá, möùc cöôùc giaûm chæ coøn 0,5 USD/phuùt cho taát caû caùc cuoäc goïi (khoâng keå vuøng) ñoái vôùi dòch vuï VoIp 171 vaø chæ phaûi traû 0,48 USD/phuùt cho dòch vuï VoIP 178. Caùc doanh nghieäp ñua nhau giaûm giaù, theo öôùc tính dòch vuï VoIP ñang chieám 60% thò

42 THÒ PHAÀN VoIP Thaùng 11/2004 Viet tel 20% SPT 22% Vishipel 5% VP Telecom 13% Hanoi Telecom 3% VNPT 37% VNPT SPT Viett el VP Telecom Vishipel Hanoi Telecom phaàn ñieän thoaïi ñöôøng daøi trong nöôùc vaø quoác teá. Coù theå noùi ñaây seõ laø moät thò tröôøng coøn nhieàu khaû naêng phaùt trieån maïnh meõ hôn nöõa, neân caùc nhaø khai thaùc trong nöôùc vaãn tieáp tuïc cuoäc ñua phaùt trieån dòch vuï gia taêng ñeå caïnh tranh maïnh hôn. Söï gia taêng caïnh tranh hieän taïi cho thaáy giaù caû vaø tieän ích cuûa VoIP noäi ñòa cuõng ñang ñöôïc ñaåy tôùi cuøng cuûa cuoäc ñua, maëc duø hieän nay caùc doanh nghieäp vieãn thoâng truyeàn thoáng ñang ñöôïc baûo veä. Caùc doanh nghieäp ñeàu khaån tröông trieån khai dòch vuï naøy, do VoIP ñöôïc coi laø dòch vuï ñaàu tö ít vaø lôïi nhuaän cao. Hieän nay VNPT, Viettel, VP Telecom môû roäng phaïm vi cung caáp dòch vuï VoIP treân toaøn quoác, SPT cung caáp treân 40 tænh thaønh, HaNoi Telecom phaùt trieån treân 10 tænh thaønh, coøn Vishipel seõ môû roäng phaïm vi cung caáp nhöng chöa coù soá lieäu laø bao nhieâu tænh thaønh. Dòch vuï VoIP laø dòch vuï coù thò phaàn chia seû nhieàu nhaát so vôùi caùc dòch vuï vieãn thoâng coøn laïi, tính ñeán thaùng 11/2004, VNPT chieám thò phaàn 36,72%, tieáp ñeán laø SPT 22.31 %, Viettel ñaït 20,11%, VP Telecom chieám 12,93%, Vishipel chieám 4,53% vaø cuoái cuøng laø HaNoi Telecom chieám thò phaàn thaáp nhaát 3,4% 10 . Hieän nay nhöõng ngöôøi am hieåu thò tröôøng vieãn thoâng ñang chôø söï buøng noå cuûa VoIP taïi Vieät Nam. Hình 2-10 Thò phaàn VoIP thaùng 11/2004 10 Nguoàn: Baùo Böu Ñieän naêm 2004.

43 2.1.4 Tình hình caïnh tranh Yeâu caàu taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh trong lónh vöïc vieãn thoâng cuûa chính phuû hieän nay ñaõ laøm cho thò tröôøng vieãn thoâng thöïc söï hoaït ñoäng trong cô cheá caïnh tranh khoác lieät. Caùc doanh nghieäp nhaát laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaõ hoaït ñoäng trong cô cheá bao caáp maáy chuïc naêm, duø muoán hay khoâng cuõng phaûi chuyeån mình cho phuø hôïp vôùi cô cheá môùi, khoâng coøn ñoäc quyeàn, khoâng coøn bao caáp, khoâng coøn thôøi khaùch haøng phaûi töï tìm ñeán ‘xin’ cung caáp dòch vuï, caùc giao dòch vieân vaø kyõ thuaät vieân cuûa doanh nghieäp nhö nhöõng baø hoaøng oâng hoaøng, giao dòch nghieäp vuï nhö ban phaùt ôn hueä cho thueâ bao, vì khaùch haøng cuõng chaúng coù con ñöôøng naøo khaùc ngoaøi vieäc muoán söû duïng hay laø khoâng, nghóa laø phaûi chaáp nhaän doanh nghieäp ñoäc quyeàn, cöûa quyeàn hay laø veà nhaø khoâng söû duïng gì heát. Vieäc thaønh laäp nhieàu doanh nghieäp trong ngaønh, ñaõ laøm cho thò tröôøng vieãn thoâng thöïc söï khôûi saéc, ngöôøi söû duïng coù nhieàu lôïi, coù nhieàu löïa choïn, vaø taát nhieân laø giaù caû ngaøy caøng coù xu höôùng giaûm xuoáng phuø hôïp vôùi nhieàu taàng lôùp daân cö coù thu nhaäp khaùc nhau. Caùc doanh nghieäp muoán giöõ thò phaàn, khoâng ngöøng naâng cao caûi caùch chaát löôïng nghieäp vuï, coâng taùc chaêm soùc khaùch haøng vaø môû roâng maïng löôùi ñeå giöõ vöõng vaø naâng cao thò phaàn. Tuy nhieân veà ñaùnh giaù chung tình hình caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp vieãn thoâng hieän nay chöa coù neùt rieâng bieät gì ñoäc ñaùo vaø coù ñònh höôùng chieán löôïc khaùc bieät laâu daøi. Trong phuï luïc A laø moät soá thoâng tin treân thò tröôøng trong thôøi gian 2005 – 2006 cho thaáy thöïc teá caïnh tranh veà giaù vaø khuyeán maõi giöõa caùc doanh nghieäp. Toùm laïi tình hình caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp vieãn thoâng hieän nay chuû yeáu caïnh tranh veà khuyeán maõi vaø giaûm giaù cöôùc, hình thöùc caïnh tranh chöa coù gì noåi baät rieâng bieät vaø coù ñònh höôùng laâu daøi cuûa caùc doanh nghieäp, doanh nghieäp naøy baét chöôùc doanh nghieäp kia ñeå thu huùt khaùch haøng vaø taêng thò phaàn, ñoù chính laø moät trong nhöõng lyù do chính giaù cöôùc vieãn thoâng giaûm ñoàng thôøi vôùi chaát löôïng vieãn thoâng cuõng giaûm theo. Tuy nhieân sau caùc söï coá kyõ thuaät ngheõn maïch, thì ñoàng loaït caùc doanh nghieäp chuyeån höôùng qua xaây döïng chieán löôïc naâng cao chaát löôïng maïng löôùi, giöõ khaùch haøng baèng chaát löôïng, vieäc khuyeán maõi vaø giaûm giaù ñaåy xuoáng haøng thöù, vì haàu nhö giaù cöôùc hieän nay ñaõ baèng vôùi giaù saøn, töông ñoái chaáp nhaän cho doanh nghieäp laøm aên coù laõi.

44 2.1.5 Döï baùo thò tröôøng vieãn thoâng trong moät vaøi naêm tôùi. Moät soá caên cöù ñeå döï baùo toác ñoä taêng tröôûng vieãn thoâng : Chính saùch phaùt trieån kinh teá cuûa Ñaûng, chính phuû noùi chung vaø ngaønh vieãn thoâng noùi rieâng, trong ñoù cô caáu kinh teá ngaønh vaø cô caáu kinh teá khu vöïc cuõng raát quan troïng, toác ñoä phaùt trieån kinh teá, toác ñoä taêng tröôûng daân soá vaø ngoaøi ra trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät phaùt trieån cuõng aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán toác ñoä nhu caàu caàu vieãn thoâng. Theo quyeát ñònh 32/2006 /QÑ-TTg cuûa Thuû töôùng chính phuû veà vieäc pheâ duyeät quy hoaïch phaùt trieån vieãn thoâng vaø Internet Vieät Nam ñeán naêm 2010, thì muïc tieâu vieãn thoâng vaø Internet trôû thaønh ngaønh kinh teá muõi nhoïn, coù tyû troïng ñoùng goùp cho taêng tröôûng GDP ngaøy caøng taêng, taïo vieäc laøm cho xaõ hoäi. Toác ñoä taêng tröôûng ñaït 1,5 – 2 laàn so vôùi toác ñoä taêng tröôûng chung cuûa neàn kinh teá, vôùi chæ tieâu cuï theå nhö sau : ñeán naêm 2010, maät ñoä ñieän thoaïi ñaït töø 32 ñeán 42 maùy/100 daân (trong ñoù maät ñoä ñieän thoaïi coá ñònh laø 14 ñeán 16 maùy/100 daân) ; maät ñoä thueâ bao Internet ñaït töø 8 ñeán 12 thueâ bao/ 100 daân (trong ñoù 30% laø thueâ bao baêng roäng) ; tyû leä ngöôøi söû duïng Internet ñaït 25% ñeán 35% daân soá. Ñoàng thôøi trong quyeát ñònh coù moät ñònh höôùng töôùng ñoái quan troïng ñoái vôùi thò phaàn vieãn thoâng töø nay ñeán naêm 2010 laø thò phaàn caùc doanh nghieäp môùi (ngoaøi Taäp Ñoaøn Böu Chính Vieãn Thoâng VNPT) ñoái vôùi moät soá dòch vuï quan troïng nhö ñieän thoaïi quoác teá, thueâ keânh, thoâng tin di ñoäng, Internet baêng roäng ñaït tyû leä 40- 50% thò tröôøng, vaø moät ñònh höôùng lieân quan ñeán thoâng tin di ñoäng laø : ñaåy maïnh phaùt trieån caùc maïng thoâng tin di ñoäng, tieân tôùi heä thoáng thoâng tin di ñoäng theá heä thöù 3 vaø caùc theá heä tieáp theo. Theo soá lieäu cuûa Toång Cuïc Thoáng Keâ, quyù I/2006 GDP ñaït tyû leä taêng tröôûng 7,2%, tyû leä naøy coøn thaáp so vôùi chæ tieâu ñeà ra, vôùi cô caáu GDP quyù I : Coâng- Noâng-Dòch vuï laø : 43,2% - 42,4% - 14,4%, vôùi tyû leä cô caáu nhö vaäy thì caàn phaûi chuyeån dòch tieáp lónh vöïc noâng nghieäp qua hai khu vöïc coøn laïi laø coâng nghieäp vaø dòch vuï. Veà phaùt trieån daân soá, hieän daân soá Vieät Nam ñang ñöùng thöù 13 treân theá giôùi vôùi 82 trieäu ngöôøi, trong ñoù 75% daân soá ñang soáng ôû noâng thoân. Döï ñoaùn qua naêm 2020, daân soá Vieät Nam seõ vöôït qua Nhaät Baûn khoaûng hôn 127 trieäu, vaø ñöùng thöù tö ôû Chaâu AÙ chæ sau : Trung Quoác, Aán Ñoä vaø Indonexia. Tyû leä phaùt trieån daân soá, söï di daân töø noâng thoân ra thaønh thò, cuøng vôùi döï ñoaùn taàng lôùp thu nhaäp cao cuõng seõ taêng töø 1% leân 10% trong voøng 10 naêm tôùi, trong ñoù vieäc taêng maïnh löïc löôïng lao ñoäng , nhöõng ngöôøi ñöa ra quyeát ñònh tieâu duøng, vaø kieåu hoä gia ñình nhoû seõ kích thích tieâu duøng , kích thích neàn kinh teá saûn xuaát haøng hoaù

45 vaø ñaëc bieät laø nhu caàu tieâu duøng cho thoâng tin lieân laïc vaø caùc nhu caàu caù nhaân khaùc ñöôïc caùc doanh nghieäp cung caáp keát hôïp trong thieát bò vieãn thoâng ñaàu cuoái, cuõng seõ ñöôïc naâng cao. Khoa hoïc coâng ngheä seõ phaùt trieån theo höôùng taïo ra nhöõng chaát lieäu nheï beàn vaø coù ñoä chòu löïc cao, caùc saûn phaåm ngaøy caøng thoâng minh do söï phaùt trieån vöôït baäc cuûa coâng ngheä thoâng tin, töùc laø saûn phaåm coâng ngheä ñeàu tích hôïp nhöõng con chip beân trong coù khaû naêng xöû lyù caùc tình huoáng theo laäp trình saün coù, khoâng caàn ñeán xöû lyù cuûa con ngöôøi trong caùc tröôøng hôïp thoâng thöôøng. Trong vieãn thoâng caùc thieát bò ñaàu cuoái khoâng chæ phuïc vuï cho nhu caàu thoâng tin lieân laïc maø seõ tích hôïp nhieàu nhu caàu khaùc cuûa con ngöôøi trong moät thieát bò goïn nheï ñeå trong tuùi, laø vaät baát ly thaân nhö : maùy tính löu tröõ thoâng tin, truy nhaäp internet, xem truyeàn hình, nghe nhaïc, camera, ghi aâm, caùc laäp trình baùo thöùc nhaéc nhôû ngöôøi söû duïng, laø thieát bò löu giöõ kieåm tra caùc taøi saûn khaùc cuûa caù nhaân, gaàn nhö laø moät laäp trình hoaït ñoäng cho boä naõo thöù hai cuûa con ngöôøi. Cuï theå môùi ñaây, ñaàu naêm 2007 coâng ty ImCoSys cuûa Ñöùc vöøa thoâng baùo moät ñoät phaù môùi, seõ cho pheùp bieán chieác ñieän thoaïi di ñoäng thaønh coâng cuï khôûi ñoäng xe, maùy tính...., nhôø coâng ngheä maïng noäi boä BAN hay ñuùng hôn laø boä phaän nhaïy hoaït ñoäng döôùi daïng tín hieäu ñieän töû. Khi vöøa chaïm tay vaøo cöûa xe hay hay con chuoät maùy vi tính, moät doøng ñieän töû cöïc nhoû töø ñieän thoaïi di ñoäng chaïy treân da, seõ keát noái vôùi phöông tieän nhö thao taùc khôûi ñoäng. Theo giôùi chuyeân moân döï ñoaùn khi loaïi ñieän thoaïi naøy phoå bieán, seõ keùo theo laøn soùng xuaát hieän caùc trang thieát bò töông thích aên theo. Vaø töông lai xa loä thoâng tin Internet vaø caùc dòch vuï gia taêng cuûa vieãn thoâng seõ laø taøi saûn chung cuûa nhaân loaïi veà kho taøng thoâng tin, do ñoù caùc giaûi phaùp khoa hoïc kyõ thuaät maät maõ laøm taêng ñoä tin caäy, an toaøn cho caùc giao dòch treân maïng vieãn thoâng vaø Internet ñaëc bieät ñöôïc löu yù phaùt trieån. Döï baùo veà phaùt trieån coâng ngheä seõ coù aûnh höôûng ñeán nhu caàu vieãn thoâng töông lai trong voøng 10 naêm tôùi:  Tyû troïng thueâ bao di ñoäng seõ chieám cao hôn ñieän thoaïi coá ñònh, coù theå di ñoäng chieám töø 70%-80%, moät gia ñình coù moät thueâ bao coá ñònh, nhöng moãi ngöôøi trong gia ñình coù theå sôû höõu moät ñieän thoaïi di ñoäng. Ngay caû khi coâng ngheä phaùt trieån hoäi tuï maïng ñieän thoaïi coá ñònh vaø di ñoäng, thì thieát bò di ñoäng seõ chieám tyû leä tuyeät ñoái, khoâng ngöôøi söû duïng naøo coù theå ñeå thieát bò vieãn thoâng thoâng minh ôû nhaø nhö moät vaät duïng thoâng thöôøng khaùc.  Ñieän thoaïi thoâng minh (Smartphone) ngaøy caøng giaûm giaù, khoâng chæ kích caàu taêng leân cao, maø noù coøn taïo cô hoäi ñeå nhieàu öùng duïng ñöôïc phoå caäp roäng raõi,

46 nhö email di ñoäng hoaëc nhieàu nhu caàu tích hôïp khaùc trong vieãn thoâng nhö caùc öùng duïng baûn ñoà keøm ñònh vò ngöôøi söû duïng ñieän thoaïi caàm tay, laø cô sôû cuûa caùc dòch vuï « tìm con », « tìm baïn » …  Caùc nhu caàu khaùc ngoaøi tích hôïp vôùi nhu caàu thoâng tin cuõng phaûi ñaùp öùng tính töùc thôøi, do ñoù maø coâng ngheä khoâng daây WIFI, Wireless, WiMax…phaùùt trieån raát maïnh.  Xu höôùng « goùi dòch vuï taát caû trong 1 », töùc laø cung caáp goùi dòch vuï bao goàm : di ñoäng, ñieän thoaïi coá ñònh, dòch vuï döõ lieäu truyeàn thoâng vaø caùc dòch vuï giaûi trí khaùc.  Hoäi tuï moät ñieän thoaïi cho nhieàu nôi : coù nghóa laø chæ vôùi moät chieác ñieän thoaïi coù theå söû duïng caû hai maïng di ñoäng laãn coá ñònh, ôû nhöõng nôi soùng yeáu hoaëc tröôøng hôïp ngheõn maïch, heä thoáng seõ töï ñoäng chuyeån qua coá ñònh vaø ngöôïc laïi. Vôùi söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät thì quaù trình chuyeån ñoåi eâm aùi vaø nheï nhaøng, ngöôøi söû duïng khoâng theå nhaän bieát ñöôïc. Cuoái cuøng laø döï baùo veà vieãn thoâng töø naêm 2006-2010, toång hôïp theo nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån vieãn thoâng ñaõ ñöôïc phaân tích ôû treân : Chæ tieâu 2006 2010 2020-2025 (döï ñoaùn tyû leä baõo hoaø) Ghi chuù Daân soá 82 trieäu 90 trieäu #127 trieäu daân Theo tyû leä 1,33 % cuoái naêm 2005, döï baùo ñeán naêm 2025 daân soá Vieät Nam seõ oån ñònh ôû möùc 127 trieäu ngöôøi, tyû leä phaùt trieån daân soá döï baùo 2020-2025 laø 1,15% Chæ tieâu veà ÑT cuûa Ñaïi hoäi Ñaûng X: Ñieän thoaïi 29,26 maùy /100 daân 42 maùy/ 100 daân Trong ñoù : - ÑT coá ñònh 10,85 maùy/ 100 daân (tyû leä 7.07%) 16 maùy/ 100 daân - ÑT di ñoäng 18,41 maùy/ 100 daân 26 maùy/ 100 daân Theo döï ñoaùn tyû leä baõo hoaø VN 35% Internet 4,9 TB/ 100 daân 12 TB/ 100 daân Döï baùo veà khoa hoïc coâng ngheä di ñoäng 70-80%

47 Döï baùo soá löôïng thueâ bao VN ñeán 2010: -Soá löôïng thueâ bao di ñoäng ñeán 2010 23,4 trieäu 47 trieäu Tyû leä 40% cuûa Philippine, quoác gia coù ñieàu kieän kinh teá gaàn gioáng Vieät Nam -Soá löôïng thueâ bao coá ñònh ñeán 2010 14,4 trieäu 11,75 trieäu Coâng ngheä phaùt trieån seõ hoäi tuï ñieän thoaïi di ñoäng vaø coá ñònh, tuy nhieân tyû leä coá ñònh coù theå laø 20% treân toång soá -TB Internet ñeán 2010 10,8 trieäu 58 trieäu Tyû leä caùc nöôùc caùc nöôùc phaùt trieån 70% Soá löôïng Tbao theo keá hoaïch phaùt trieån theâm töø naêm 2006-2010 (Theo 32/2006/QD9-TTg): -Soá löôïng thueâ bao di ñoäng phaùt trieån theâm theo keá hoaïch 2006 ñeán 2010 5,5 trieäu -Soá löôïng thueâ bao coá ñònh phaùt trieån theâm theo keá hoaïch töø 2006 ñeán 2010 8,4 trieäu -Thueâ bao Internet phaùt trieån theâm theo keá hoaïch töø 2006 ñeán 2010 6,8 trieäu Thò tröôøng caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi phaûi ñaït töø 40-50% thò tröôøng: -Soá löôïng thueâ bao di ñoäng caùc maïng ngoaøi VNPT ñeán 2010 9,36 - 11.7 trieäu -Soá löôïng thueâ bao coá ñoäng caùc maïng ngoaøi VNPT ñeán 2010 5,76 - 7.2 trieäu -Thueâ bao Internet caùc maïng ngoaøi VNPT ñeán 2010 4,32 - 5,4 trieäu Baûng 2-5 Toång hôïp döï baùo soá löôïng phaùt trieån caùc dòch vuï vieãn thoâng cuûa Vieät Nam ñeán naêm 2010 Döï baùo soá löôïng thueâ bao di ñoäng theo chæ tieâu phaùt trieån vieãn thoâng cuûa chính phuû vaø tyû leä phaùt trieån daân soá, ñeán naêm 2010 laø 23,4 trieäu, soá lieäu naøy cuõng töông ñoái khôùp vôùi soá lieäu döï baùo cuûa coâng ty RJB Consultants, coâng ty tö vaán chuyeân ngaønh vieãn thoâng, ñeán naêm 2008 Vieät Nam seõ ñaït töø 18-20 trieäu thueâ bao, ñeán naêm 2010 ñaït 25 trieäu thueâ bao. Theo ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån vieãn thoâng ñeán 2010, caùc doanh nghieäp môùi ngoaøi VNPT seõ taêng thò phaàn leân töø 40% ñeán 50%, ñieàu naøy caàn phaûi coù chính saùch vó moâ ñeå hoã trôï caùc doanh nghieäp môùi trong giai ñoaïn taêng tröôûng thôøi gian ñaàu, vì qua baûng döï baùo treân, neáu theo chæ tieâu phaùt trieån ñeán 2010 thì VNPT taïi thôøi ñieåm hieän taïi ñaõ ñaït ñuû soá löôïng thueâ bao,

48 trong khi ñoù caùc doanh nghieäp môùi coøn raát xa môùi ñaït tôùi con soá ñaït 40 – 50% thò phaàn. 2.1.6 Ñaùnh giaù naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh vieãn thoâng Vieät Nam hieän taïi, thoâng qua phaân tích moâ hình naêm aùp löïc caïnh tranh cuûa Michael Porter Nhö phaàn lyù thuyeát ñaõ trình baøy, naêm löïc löôïng aûnh höôûng ñeán naêng löïc caïnh tranh cuûa moät ngaønh, ñoù laø: möùc ñoä caïnh tranh trong noäi boä ngaønh, caïnh tranh töø caùc saûn phaåm thay theá, caïnh tranh töø ngöôøi cung öùng, caïnh tranh töø ngöôøi mua vaø caïnh tranh töø ñoái thuû tieàm naêng. 2.1.6.1 Aùp löïc caïnh tranh trong noäi boä ngaønh Aùp löïc caïnh tranh trong noäi boä ngaønh laø raát cao, maëc duø khaû naêng ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia thò tröôøng môû maïng môùi laø khoâng coù, nhöng vôí ba doanh nghieäp ñöôïc caáp pheùp kinh doanh cô sôû haï taàng maïng vaø 06 doanh nghieäp khai thaùc dòch vuï vieãn thoâng trong thôøi gian hai naêm vöøa qua ñaõ gaây ra caùc cuoäc caïnh tranh quyeát lieät. Hieän nay lôïi theá caïnh tranh trong thò tröôøng vieãn thoâng coù theå noùi laø thuoäc veà VNPT, laø moät doanh nghieäp thöøa höôûng haï taàng maïng vaø soá löôïng thueâ bao töø ngaønh böu chính vieãn thoâng Vieät Nam ñeå laïi, VNPT hieän nay chieám giöõ ñeán 80% thò phaàn vieãn thoâng Vieät Nam. Vôùi lôïi theá caïnh tranh quaù lôùn naøy maø VNPT luoân bò xaõ hoäi vaø caùc doanh nghieäp vieãn thoâng khaùc ñeå yù vaø bò cho laø caïnh tranh khoâng laønh maïnh. Boä Böu Chính Vieãn Thoâng laøm trung gian xöû vuï ñaûm baûo keát noái giöõa VNPT vaø Viettel vaøo thaùng 10/2005, thöïc chaát laø doanh nghieäp môùi luoân sôï maát cô hoäi maát thò phaàn, neân Viettel coù nhöõng haønh ñoäng noân noùng trong vaán ñeà keát noái, trong khi VNPT coù cô sôû haï taàng nhöng chöa ñaày ñuû dung löôïng vaø naêng löïc. Ñeå ñaûm baûo cho vaán ñeà keát noái, Boä Böu Chính Vieãn Thoâng ban haønh « Quy ñònh keát noái caùc maïng vieãn thoâng coâng coäng » vaøo cuoái naêm 2005, noäi dung chuû yeáu laø cung caáp keát noái moät caùch minh baïch, ñoàng thôøi Boä cuõng yeâu caàu VNPT taêng cöôøng coâng taùc ñaàu tö xaây döïng maïng, ñeå ñaûm baûo cho naêng löïc phuïc vuï vieäc keát noái vaø chuyeån taûi löu löôïng caùc dòch vuï vieãn thoâng cuûa caùc ñôn vò thaønh vieân vaø caùc doanh nghieäp khaùc. Tieáp theo ñeán thaùng 07/2006 baùo chí laïi raàm roä ñöa tin VNPT gaây khoù deã cho vaán ñeà keát noái EVN Telecom – VNPT, thöïc chaát laø do EVN chöa thöïc hieän ñuùng caùc thoaû thuaän keát noái, vaø moät soá vaán ñeà truïc traëc kyõ thuaät maø VNPT ñang giaûi quyeát. Ñieàu naøy noùi leân VNPT hieän nay coù lôïi theá caû veà maët haï taàng vaø maët khai thaùc kinh doanh. Ñeå taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi phaùt trieån, VNPT chòu söï quaûn lyù cuûa quyeát ñònh soá 217/2003/QÑ-TTg cuûa chính phuû veà quaûn lyù

49 giaù cöôùc böu chính vieãâân thoâng ñoái vôùi doanh nghieäp chieám thò phaàn khoáng cheá, khoâng theå cöù thaáy doanh nghieäp khaùc giaûm cöôùc laø giaûm töùc thôøi ñöôïc. Do ñoù trong moät thôøi gian giaù cöôùc cuûa VNPT luoân cao hôn so vôùi caùc doanh nghieäp môùi, trong thôøi gian naøy maëc duø nhieàu thueâ bao trung thaønh vôùi VNPT cuõng chuyeån qua caùc maïng khaùc, cuõng chính laø lyù do thò phaàn cuûa VNPT giaûm töø 95% xuoáng coøn 80%. Ñeán 1-6-2006 VNPT ñöôïc Boä Böu Chính Vieãn Thoâng cho pheùp aùp duïng möùc cöôùc meàm, tuy nhieân VNPT vaãn thuoäc taàm ngaém cuûa quyeát ñònh 217, baèng chöùng laø taïi thôøi ñieåm VNPT thoâng baùo thay ñoåi giaù cöôùc vaøo ngaøy 01-06-2006 thì caùc doanh nghieäp vieãn thoâng khaùc cuõng ñeàu ñaõ chuyeån qua aùp duïng möùc cöôùc môùi. Aùp löïc caïnh tranh trong noäi boä ngaønh vieãn thoâng raát cao, caùc doanh nghieäp môùi vaø cuõ cuøng ñeàu coù muïc tieâu xaây döïng thöông hieäu, taêng thò phaàn, chi phí chuyeån ñoåi thaáp daãn ñeán khaùch haøng deã daøng chuyeån dòch töø maïng naøy qua maïng khaùc, do ñoù caùc doanh nghieäp ñua nhau ñöa ra caùc chöông trình khuyeán maõi vaø giaûm giaù cöôùc coù theå noùi raèng ñaëc ñieåm caïnh tranh trong noäi boä ngaønh hieän nay laø caïnh tranh veà giaù. Lôïi theá caïnh tranh thuoäc veà doanh nghieäp VNPT cuõ do thò phaàn coù saún cao vaø quaûn lyù haï taàng maïng nhöng laïi bò khoâng cheá veà giaù, nhöng ngöôïc laïi caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi laïi coù lôïi theá trong vieäc chuû ñoäng giaù cöôùc, uyeån chuyeån linh hoaït trong caïnh tranh vaø coù söï trôï giuùp cuûa chính phuû trong chính saùch naâng ñôõ caùc doanh nghieäp vieãn thoâng môùi phaùt trieån, ñeå cho thò tröôøng vieãn thoâng thöïc söï coù cô cheá caïnh tranh laønh maïnh bình ñaúng giöõa caùc doanh nghieäp. 2.1.6.2 Aùp löïc töø phía khaùch haøng Khaùch haøng vieãn thoâng Vieät Nam hieän nay khaùc haún caùch ñaây 10 naêm, coù raát nhieàu löïa choïn nhaø khai thaùc, vaø caùc dòch vuï vieãn thoâng khaùc nhau ñeå ñaêng kyù söû duïng. Do thieát bò ñaàu cuoái coù raát nhieàu giaù caû khaùc nhau phuø hôïp vôùi moïi taàng lôùp daân cö, thuû tuïc hoaø maïng ñôn giaûn, phí hoaø maïng ban ñaàu thaáp, caùc chöông trình trình khuyeán maõi cuûa caùc doanh nghieäp lieân tuïc, khieán cho khaùch haøng raát deã daøng chaïy töø maïng thueâ bao naøy qua maïng thueâ bao khaùc. Heát naêm 2006 theo thoáng keâ cuûa Boä Böu Chính Vieãn Thoâng, maät ñoä ñieän thoaïi taïi Vieät Nam ñaït khoaûng 30 thueâ bao/100 daân, theo tính toùan möùc ñoä baõo hoaø rieâng thò tröôøng di ñoäng taïi Vieät Nam laø vaøo 35%. Thò tröôøng tieàm naêng coøn roäng môû, theâm vaøo ñoù khaùch haøng treân maïng raát deã töø boû doanh nghieäp naøy ñeå tham gia vaøo maïng cuûa moät doanh nghieäp khaùc, ñaây chính laø aùp löïc veà phía khaùch haøng cho moãi doanh nghieäp. Cô caáu khaùch haøng vieãn thoâng hieän nay coù theå chia ra laøm 03 loaïi:

50 Thöù nhaát: khacùh haøng tieàm naêng, doanh nghieäp môùi hình thaønh, caùc khu daân cö môùi môû, caùc caù nhaân, caùc toå chöùc nöôùc ngoaøi môùi tham gia thò tröôøng Vieät Nam. Ñoái vôùi khaùch haøng phaûi naém baét nhu caàu toå chöùc quaûng caùo khuyeán maïi cho töøng loaïi ñoái töôïng, vì khi môùi söû duïng dòch vuï vieãn thoâng, ñeå löïa choïn khaùch haøng cuõng raát khoù khaên, vì doanh nghieäp naøo cuõng nhö doanh nghieäp naøo, neáu doanh nghieäp bieát naém baét nhu caàu taâm lyù cuûa khaùch raát deã thu huùt khaùch haøng söû duïng dòch vuï cuûa mình. Thöù hai: khaùch haøng laâu naêm, coù nhu caàu oån ñònh nhö veà soá thueâ bao ñaõ töøng la ømoät trong nhöõng chi tieát ñeå giôùi thieäu boä maët cuûa doanh nghieäp, cuûa doanh nhaân, cuûa nhöõng coâng chöùc coù quan heä roäng, nhöõng thueâ bao naøy raát quan troïng, gioáng nhö laø haït gioáng, neáu chaêm soùc toát töø haït gioáng naøy seõ naûy ra theâm nhieàu nhu caàu môùi cuõng laø dòch vuï cuûa doanh nghieäp, vì hieám khi ñaõ söû duïng dòch vuï cuûa doanh nghieäp naøy khi phaùt sinh nhu caàu môùi laïi qua beân doanh nghieäp khaùc ñeå söû duïng. Thöù ba: laø khaùch haøng söû duïng dòch vuï vieãn thoâng nhö laø thôøi trang vaø moát, giöõ thoâng tin lieân laïc chöa laø möïc ñoä quan troïng haøng ñaàu hoaëc giöõ thoâng tin theo höôùng moät chieàu goïi ra… raát deã rôøi boû maïng vì baát keå lyù do gì: xuø nôï, thaáy soá maïng khaùc ñeïp hôn, chöông trình khuyeán maõi haáp daãn hôn, böïc mình vì doanh nghieäp hieän taïi ñang söû duïng khoâng coi mình nhö thöôïng ñeá…. Taát caû caùc loaïi khaùch haøng treân ñeàu gaây aùp löïc cho doanh nghieäp vieãn thoâng phaûi luoân caûi tieán chaát löôïng dòch vuï, môû roäng maïng löôùi ñeå thu huùt vaø giöõ khaùch haøng ôû laïi vôùi mình. 2.1.6.3 Aùp löïc töø phía nhaø cung caáp Saûn phaåm cung caáp cho thò tröôøng vieãn thoâng vaän haønh toát hieän nay coù hai nguoàn: nguoàn saûn phaåm cung caáp cho thieát bò toång ñaøi, ñöôøng truyeàn vaø caùc traïm keát noái vôùi toång ñaøi; nguoàn thöù hai laø thieát bò ñaàu cuoái nhö: ñieän thoaïi coá ñònh, di ñoäng caàm tay, moderm…. Ñaëc ñieåm caùc nhaø cung caáp cho thò tröôøng vieãn thoâng ña soá ñeàu töø nöôùc ngoaøi, vì coâng ngheä vieãn thoâng Vieät Nam toaøn boä ñeàu nhaäp töø nöôùc ngoaøi. Nguoàn cung caáp thöù nhaát cho thieát bò ñaøi traïm: hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo caùc haõng cung caáp coâng ngheäâ nöôùc ngoaøi, ngay caû caùc thieát bò döï phoøng vaø caùc phaàn meàm coâng ngheä thoâng tin vaoø heä thoáng toång ñaøi. Vieät Nam hieän nay môùi chæ saûn xuaát ñöôïc caùc loaïi daây caùp ñoàng vaø daây caùp quang. Saûn phaåm ñaøi traïm laø moät saûn phaåm coù giaù trò raát lôùn vaø soá khaùch haøng mua cuõng raát ñaëc thuø, khaùch haøng mang taàm côõ quoác gia, do ñoù khi baùn ñöôïc saûn phaåm coâng ngheä caùc nhaø cung caáp thöôøng raát chuù yù ñeán giai ñoaïn vaän haønh, khi heát giai ñoaïn baûo trì nhaø