Luận văn thạc sĩ kinh tế: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hiệp hội ngành hàng xuất khẩu tại Việt Nam

70 Viện nghiên cứu, Trung tâm nghiên cứu khoa học công nghệ còn lỏng lẻo, chƣa khai thác đƣợc nhiều lợi ích cho đôi bên. Theo một kết quả khảo sát trên 112 doanh nghiệp là thành viên và chƣa là thành viên của một Hiệp hội tại Việt Nam, cho kết quả tỷ lệ doanh nghiệp là thành viên của Hiệp hội chƣa cao ( chỉ 56,5%). Tại thời điểm hiện nay khi các vấn đề nhƣ gia nhập WTO, kim ngạch xuất khẩu vào các thị trƣờng trọng điểm nhƣ Mỹ, EU, Nhật Bản tăng cao, kéo theo sự xuất hiện ngày càng nhiều các vụ kiện chống bán phá giá đối với các sản phẩm Việt Nam thì đáng ngạc nhiên là các doanh nghiệp dù thuộc một ngành đang chịu sức ép của vụ kiện chống bán phá giá lại không hề kỳ vọng gì vào vai trò của Hiệp hội. Sự xuất hiện các vụ kiện này cũng phần nào thể hiện vai trò của các Hiệp hội trong việc tìm hiểu thông tin và hỗ trợ, tƣ vấn về mặt pháp lý tại các thị trƣờng xuất khẩu nhƣ EU, Mỹ ...còn nhiều hạn chế. [6] Không những thế, sự liên kết của các hội viên Hiệp hội và đối với Hiệp hội còn rất lỏng lẻo. Một đơn cử về việc doanh nghiệp mặc dù trong cùng một Hiệp hội song lại vẫn chƣa xắn tay áo để cùng vào cuộc với 60 bị đơn trong vụ kiện chống bán phá giá giầy do liên đoàn các nhà sản xuất giầy tại EU khởi kiện (CEC). Nhiều doanh nghiệp không có tên trong danh sách đã thở phào cho rằng mình không bị kiện trực tiếp và do đó không liên quan. Đáng ngại hơn là có doanh nghiệp nằm trong danh sách bị đơn lại tỏ ra không quan tâm do nghĩ rằng đơn vị của mình không xuất khẩu nhiều sang EU nên có khả năng từ chối không chịu khai báo. Đây là một điều hết sức tai hại bởi sẽ đƣợc Uỷ ban Châu Âu cho là không hợp tác và điều này không những bất lợi cho chính các doanh nghiệp mà còn bất lợi hơn khi EC đƣa ra một mức thuế bình quân giữa các doanh nghiệp hợp tác và không hợp tác áp dụng cho cả ngành và trƣớc mắt là hơn 90.000 lao động trong ngành da giầy bị mất việc làm. Vụ kiện cá Basa trƣớc đây là một minh chứng cho thấy sự thiệt thòi của những doanh nghiệp đứng ngoài cuộc dù họ có đủ điều kiện để hƣởng mức thuế thấp nhƣng lại phải chịu mức thuế cao do không nằm trong nhóm hợp tác tức là nhóm có khai báo.

71 Nhiều Hiệp hội còn không thể hoàn thành vai trò “nhạc trƣởng” của mình trong việc điều tiết giá cả và sản lƣợng xuất khẩu. Có những đơn hàng các doanh nghiệp đua nhau hạ giá do tình trạng tranh mua tranh bán và kết quả là họ đã tự giết mình để khách hàng tha hồ mà bắt chẹt. Mặt khác do những yếu kém và khó khăn về mặt tài chính và nhân sự đã tạo nên một vòng luẩn quẩn của không ít các Hiệp hội: ảnh hƣởng xã hội, uy tín và chất lƣợng hoạt động không cao, không những không hấp dẫn đƣợc thêm hội viên mới mà còn làm cho hội viên cũ chán nản không tham gia vào hoạt động của Hiệp hội, không đóng hội phí, từ đó hoạt động của Hiệp hội co hẹp, nguồn thu giảm sút, Hiệp hội không đủ khả năng giải quyết dứt điểm những khó khăn của mình. Một số Hiệp hội thừa nhận họ đang trong tình trạng bế tắc, lung tung không có lối ra. Hoạt động của các Hiệp hội hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều khiếm khuyết. Theo đánh giá của Bộ nội vụ, số lƣợng các Hiệp hội thành lập khá nhiều nhƣng không ít Hội hoạt động yếu kém, chƣa đáp ứng đƣợc đòi hỏi của xã hội và của nhiều hội viên. Công tác tổ chức Hội còn nhiều bất cập, mối quan hệ giữa hội viên và Hiệp hội còn lỏng lẻo, cơ sở vật chất của Hội còn nghèo nàn, nhiều Hội không có trụ sở riêng, đói kinh phí hoạt động do hội viên không đóng góp. Có Hội để mất đoàn kết nội bộ, hoạt động đến 10 năm mà không tổ chức đƣợc đại hội. Theo một nghiên cứu của Thạc sỹ Vũ Thế Dũng thì hầu hết các doanh nghiệp đều không mấy hài lòng về các dịch vụ mà Hiệp hội ngành hàng cung cấp. Bảng 2.3 dƣới đây sẽ cho ta thấy rõ điều đó: Bảng 2.3: Đánh giá, kỳ vọng và khoảng cách giữa chúng của các thành viên STT Dịch vụ Đánh giá (a) Kỳ vọng (b) Khoảng cách (c) 1 Cung cấp thông tin về chính sách và luật pháp 4,5 6,2 1,7 2 Tổ chức các khoá huấn luyện ngắn hạn 4,6 5,4 0,8 3 Cung cấp thông tin thị trƣờng 4,5 6,2 1,7 4 Đề xuất và góp ý kiến với Chính phủ về xây 4,5 6,1 1,6

72 dựng và hoàn thiện chính sách 5 Đại diện và bảo vệ quyền lợi của thành viên 4,4 6,0 1,6 6 Xây dựng và phát triển uy tín và hình ảnh Hiệp hội trong và ngoài nƣớc 4,3 5,5 1,2 7 Các dịch vụ hỗ trợ tiếp cận thị trƣờng xuất khẩu nhƣ tổ chức hội chợ thƣơng mại 4,3 5,5 1,2 8 Cung cấp thông tin về các công nghệ mới 4,2 5,8 1,6 9 Phát triển quan hệ và tìm kiếm các nguồn tài trợ từ các tổ chức quốc tế 4,1 5,8 1,7 10 Hỗ trợ phát triển các quan hệ hợp tác kinh doanh giữa các thành viên 3,9 5,4 1,5 11 Tƣ vấn cơ hội kinh doanh 3,8 5,9 2,1 12 Hỗ trợ tìm các vốn 3,7 4,3 1,6 13 Giải quyết tranh chấp giữa các thành viên 3,6 4,8 1,2 14 Tƣ vấn công nghệ và kỹ thuật 3,5 5,5 2,0 Ghi chó: a. Thang ®o 1: rÊt kh«ng hµi lßng- 7: rÊt hµi lßng, b: 1: rÊt kh«ng quan träng, 7: rÊt quan träng, c: Kho¶ng c¸ch = Kú väng - ®¸nh gi¸ Nguån: X©y dùng lîi thÕ c¹nh tranh vai trß cña HiÖp héi- Th¹c sü Vò ThÕ Dòng- Tuæi trÎ chñ nhËt (24/7/2005) Qua b¶ng trªn ta thÊy gi¸ trÞ trung b×nh dao ®éng trong kho¶ng c¸ch thang ®o 3-4/7 víi møc trung b×nh lµ 4,3/7. C¸c dÞch vô ®-îc ®¸nh gi¸ cao nhÊt hiÖn nay lµ cung cÊp th«ng tin ph¸p luËt, tæ chøc c¸c kho¸ huÊn luyÖn ng¾n h¹n vµ cung cÊp th«ng tin thÞ tr-êng, trong khi ®ã c¸c dÞch vô nh- t- vÊn c«ng nghÖ, kinh doanh, gi¶i quyÕt tranh chÊp bÞ ®¸nh gi¸ rÊt thÊp. YÕu tè cã t¸c ®éng m¹nh nhÊt ®Õn møc ®é hµi lßng chung cña c¸c thµnh viªn lµ ph¸t triÓn quan hÖ vµ t×m kiÕm c¸c nguån tµi trî tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ. KÕt qu¶ ph©n tÝch cho thÊy trong ®iÒu kiÖn c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng thay ®æi, nÕu HiÖp héi c¶i thiÖn ®-îc ®¸nh gi¸ cña dÞch vô ph¸t triÓn quan hÖ vµ t×m kiÕm nguån tµi trî quèc tÕ 1 ®iÓm trªn thang ®o 7 ®iÓm th× sÏ c¶i thiÖn ®-îc 0,7 ®iÓm trong møc ®é hµi lßng chung cña c¸c thµnh viªn. [6]

73 Bên cạnh đánh giá chất lƣợng các dịch vụ, bảng 2.3 cũng cung cấp thông tin về kỳ vọng của các thành viên về các dịch vụ trong tƣơng lai. Ba dịch vụ và hoạt động đƣợc coi là quan trọng nhất cần tiếp tục phát triển là: cung cấp thông tin pháp luật, cung cấp thông tin thị trƣờng và đề xuất góp ý kiến với Chính phủ về các chính sách vĩ mô. Các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và doanh nghiệp quy mô lớn có kỳ vọng khác nhau ở 6/14 dịch vụ đó là : Cung cấp thông tin về chính sách và luật pháp, cung cấp thông tin thị trƣờng, tổ chức các khoá huấn luyện ngắn hạn, hỗ trợ tìm các nguồn vốn, tƣ vấn công nghệ và kỹ thuật, tƣ vấn cơ hội kinh doanh, các doanh nghiệp nhỏ luôn kỳ vọng lớn hơn các doanh nghiệp lớn. Kết quả này một lần nữa khẳng định các Hiệp hội cần phải quan tâm nhiều hơn đến nhóm các doanh nghiệp nhỏ. Kết quả này cũng có một số khác biệt so với kết quả nghiên cứu tƣơng tự trên thế giới: kỳ vọng của các doanh nghiệp khi tham gia Hiệp hội để sử dụng các dịch vụ hỗ trợ kinh doanh của Hiệp hội không nằm trong ba thứ hạng đầu. Kết quả này còn phản ánh thực trạng là các doanh nghiệp chƣa quen sử dụng các dịch vụ hỗ trợ kinh doanh và chất lƣợng, độ phong phú của các dịch vụ do Hiệp hội cung cấp chƣa cao. Các Hiệp hội ngành hàng cũng bộc lộ những yếu kém trong hoạt động hỗ trợ nâng cao năng lực xuất khẩu của các doanh nghiệp trong các việc tăng chất lƣợng yếu tố đầu vào, các yếu tố ngành, các yếu tố điều kiện cầu. Với các yếu tố đầu vào, mối quan hệ giữa các doanh nghiệp chế biến, sản xuất và các doanh nghiệp cung ứng chƣa chặt chẽ do đó còn nhiều sai phạm và bất cập dẫn đến giá nguyên liệu thƣờng xuyên biến đổi mà các Hiệp hội không thể điều tiết nổi, doanh nghiệp ngại đầu tƣ cho các nhà cung ứng nguyên liệu trƣớc còn các nhà cung ứng nhiều khi lại thấy cái lợi trƣớc mắt mà phá vỡ hợp đồng. Nguyên nhân chủ yếu là do chƣa có chế tài đủ chặt chẽ để xử lý công bằng các vi phạm trong việc thực hiện hợp đồng Về kết cấu ngành: do chƣa phát huy đƣợc vai trò điều hoà quy mô sản xuất và xuất khẩu, điều hoà về giá cả nên trong thời gian qua vẫn còn tình trạng tranh giành nhau hợp đồng ngoại, tạo kẽ hở cho thƣơng nhân nƣớc ngoài ép giá. Vấn đề quản lý chất lƣợng sản phẩm cũng chƣa đƣợc quan tâm thích đáng, chỉ mới tập

74 trung ở khâu chế biến, còn khâu nguyên liệu và bảo quản sau thu hoạch chƣa đƣợc thực hiện tốt nên các sản phẩm hay bị các đối tác nƣớc ngoài khởi kiện về chất lƣợng mà các Hiệp hội thƣờng không đủ bằng chứng chứng minh. Điều kiện cầu trong các năm qua có gia tăng về số lƣợng thị trƣờng nhƣng kim ngạch xuất khẩu chƣa tạo ra đƣợc các đột biến đáng kể. Mặc dù thƣơng hiệu từ lâu đã giữ vai trò quan trọng trong quyết định lựa chọn của ngƣời tiêu dùng đặc biệt ở nƣớc ngoài nhƣng việc đăng ký và bảo hộ thƣơng hiệu ở nƣớc ngoài hầu nhƣ chƣa đƣợc các Hiệp hội đầu tƣ thích đáng, hầu hết các hàng hoá đều mang thƣơng hiệu của các công ty trung gian, may mắn lắm thì ghi “product from Vietnam”. Hầu hết các Hiệp hội hiện nay mới bắt tay vào xây dựng thƣơng hiệu ở khâu sáng tác logo chứ chƣa tổ chức quảng bá ở nƣớc ngoài nhằm xây dựng hình ảnh các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam ở nƣớc ngoài dù trên thực tế có những ngành hàng kim ngạch xuất khẩu của ta đứng nhất nhì thế giới. 2.3.2 Nguyên nhân 2.3.2.1 Nguyên nhân khách quan + Cơ chế quản lý của Nhà nƣớc: Ở nƣớc ta vai trò của Nhà nƣớc đối với Hiệp hội đƣợc thể hiện không những qua việc định ra các chính sách, khung khổ pháp lý để trên cơ sở đó các Hiệp hội đƣợc hình thành và phát triển mà Nhà nƣớc còn thực hiện vai trò quản lý đối với các Hiệp hội. Đầu mối quản lý là Vụ tổ chức phi Chính phủ trực thuộc Bộ nội vụ và ngoài ra còn có Bộ chủ quản. Ở nƣớc ta tồn tại một thực tế là các ngành hàng có Bộ chủ quản nhƣ Hiệp hội da giầy, Hiệp hội thuỷ sản và một số Hiệp hội khác nhờ sự giúp đỡ của Bộ chủ quản nên hoạt động tƣơng đối tốt có cơ sở vật chất đàng hoàng còn những Hiệp hội khác riêng chuyện cơ sở vật chất vẫn còn là vấn đề nan giải. Hơn nữa ở nƣớc ta các doanh nghiệp lớn tham gia vào Hiệp hội là doanh nghiệp Nhà nƣớc đã cổ phần hoặc chƣa cổ phần, các Tổng công ty nên khi tham gia Hiệp hội họ không thể toàn quyền quyết định, muốn đề xuất một vấn đề nào đó ngoài việc đề xuất qua Hiệp hội họ có thể đề xuất trực tiếp tới Bộ chủ quản và trong

75 thực tế đề xuất qua Bộ chủ quản lại nhanh nhạy và hiệu quả hơn. Sự quản lý chồng chéo, đôi khi buông lỏng hoặc đôi khi can thiệp quá sâu vào hoạt động của Hiệp hội phần nào đã làm giảm vai trò của Hiệp hội và do đó cũng làm hạn chế sự phát triển của Hiệp hội ngành hàng. Không những thế trong bản thân các Hiệp hội cũng sẽ bị chia rẽ và không bình đẳng do các doanh nghiệp Nhà nƣớc trực thuộc Bộ chủ quản sẽ đƣợc ƣu ái và nhận đƣợc nhiều sự hỗ trợ hơn các doanh nghiệp thuộc các thành phần khác chẳng hạn hội viên là doanh nghiệp tƣ nhân đi khảo sát nƣớc ngoài sẽ không đƣợc cấp hộ chiếu công vụ do không có sự đề nghị của Bộ chủ quản. Trong điều kiện nƣớc ta hiện nay do hầu hết các Hiệp hội đều mới đƣợc hình thành nên các Hiệp hội mặt nào đó vẫn chƣa hoạt động theo nguyên tắc vốn có của nó mà hầu nhƣ đều có sự giúp đỡ của Nhà nƣớc. Vẫn còn hiện tƣợng cơ quan Nhà nƣớc can thiệp vào hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp. Chế độ cơ quan chủ quản doanh nghiệp Nhà nƣớc vẫn chƣa đƣợc xoá bỏ và các cơ quan này trong nhiều trƣờng hợp không chỉ đóng vai trò quản lý Nhà nƣớc mà còn đảm nhiệm luôn cả chức năng đại diện cho doanh nghiệp, thực hiện trực tiếp các hoạt động điều phối, liên kết hoạt động của các doanh nghiệp mà vai trò này trong điều kiện kinh tế thị trƣờng là thuộc về các Hiệp hội doanh nghiệp. Trƣớc mắt thì sự giúp đỡ này của Nhà nƣớc với các Hiệp hội là một sự thuận lợi cho họ nhƣng về lâu dài có nguy cơ dẫn đến việc hành chính hoá các Hiệp hội làm hạn chế năng lực hoạt động của Hiệp hội. Không những thế do chƣa có một cơ chế chính sách nào điều chỉnh những hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với các Hiệp hội mà chỉ thông qua cơ chế xin cho nên trên thực tế xảy ra nhiều tiêu cực do sự liên minh giữa cán bộ Cơ quan chủ quản với lãnh đạo Hiệp hội trong việc sử dụng ngân sách Nhà nƣớc còn nhiều bất cập hoặc những nguồn lực này lại phân bổ trực tiếp tới các cơ quan Nhà nƣớc, các Tổng công ty và do đó không tận dụng đƣợc các nguồn lực của Hiệp hội ngành hàng trong việc triển khai. + Khung khổ pháp lý Cho đến nay các chính sách pháp luật về Hội còn nhiều bất cập, thiếu đồng bộ. Văn bản pháp lý đầu tiên quy định sự hình thành là Sắc lệnh 102/SL/L004 quy

76 định quyền lập Hội của công dân trong đó điều 2 quy định: “ Mọi ngƣời đều có quyền lập Hội trừ những ngƣời mất quyền công dân hoặc đang bị truy tố trƣớc pháp luật” ban hành ngày 20 tháng 5 năm 1957 tức 3 năm sau ngày hoà bình trên thực tế không còn phù hợp với điều kiện hiện nay. Xung quanh sắc lệnh này còn có Nghị định số 258/TTg quy định chi tiết thi hành luật 102/SL/L004 ngày 20/5/1957 về quyền lập Hội, Chỉ thị số 01/CT ngày 05/01/1989 của Chủ tịch Hội đồng Bộ trƣởng về việc quản lý tổ chức và hoạt động của Hội quần chúng, và đặc biệt là Chỉ thị số 125-CT/TW ngày 24/08/1995 về thông báo ý kiến của Ban bí thƣ Trung ƣơng Đảng số 52 ngày 21/08/1993 về tổ chức các Hội ngành nghề, Hiệp hội công thƣơng. Tiếp theo trong Bộ luật dân sự năm 1996, mặc dù quy định các hình thức pháp nhân tạo nền tảng pháp lý cho việc xác định quyền và nghĩa vụ dân sự của các Hiệp hội ngành hàng, nhƣng đây chỉ là các quyền về mặt dân sự chƣa xác định đƣợc quan hệ hợp tác giữa chính quyền và doanh nghiệp thông qua các Hiệp hội ngành hàng. Văn bản điều chỉnh trực tiếp nhất đến tổ chức và hoạt động Hiệp hội ngành hàng là quyết định 38-HĐBT năm 1989 của Hội đồng Bộ trƣởng – nay là Chính phủ về liên kết kinh tế. Tuy nhiên do những hạn chế của hoàn cảnh và nhận thức nên mô hình tổ chức và hoạt động của các Hiệp hội theo quyết định này còn rất đơn giản và không còn phù hợp với giai đoạn hiện nay. Nghị định của Chính phủ số 88/2003/NĐ-CP ngày 30 tháng 7 năm 2003 quy định về tổ chức, hoạt động và quản lý Hội, Ban hành kèm theo Nghị định này có thông tƣ số 01/2004/TT-BNV ngày 15/01/2004 hƣớng dẫn thực hiện một số điều của Nghị định số 88/2003/NĐ-CP ngày 30 tháng 7 năm 2003 quy định về tổ chức, hoạt động và quản lý Hội. Trong Thông tƣ này có thêm một số điểm quy định cho Hiệp hội các tổ chức kinh tế nhƣ: - Mục 1d điều 2: Hiệp hội các tổ chức kinh tế có phạm vi hoạt động trong cả nƣớc có ít nhất 5 thành viên đại diện cho các tổ chức kinh tế, đối với Hiệp hội có phạm vi hoạt động trong tỉnh có ít nhất 3 thành viên đại diện cho các tổ chức kinh tế trong tỉnh ỏ trong Ban vận động thành lập Hội.

77 - Mục 5 điều 3 quy định: Hiệp hội của các tổ chức kinh tế có hội viên là đại diện của các tổ chức kinh tế có tƣ cách pháp nhân của Việt Nam phạm vi hoạt động trong cả nƣớc có ít nhất 11 đại diện pháp nhân ở nhiều tỉnh, Hiệp hội có phạm vi hoạt động trong tỉnh có ít nhất 5 đại diện pháp nhân trong tỉnh cùng ngành nghề hoặc cùng lĩnh vực hoạt động có đủ điều kiện, tự nguyện đăng ký tham gia thành lập Hiệp hội. - Điều 8 quy định: Các Hiệp hội các tổ chức kinh tế có thêm quyền và nghĩa vụ sau: Làm đầu mối phối hợp liên kết giữa các doanh nghiệp thành viên, thúc đẩy liên doanh, liên kết cùng có lợi. Hỗ trợ doanh nghiệp hội viên trong việc chuyển giao công nghệ, kinh nghiệm quản lý, xúc tiến thƣơng mại. Bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các hội viên trong tranh chấp thƣơng mại và hoà giải các mâu thuẫn, tranh chấp giữa các hội viên. [2] Tại điều 10 nghị định 57/1998/NĐ-CP ngày 31/7/1998 quy định chi tiết thi hành Luật thƣơng mại năm 1997 về hoạt động xuất nhập khẩu, gia công và đại lý mua bán hàng hoá với nƣớc ngoài có quy định: “Thƣơng nhân kinh doanh cùng ngành hàng, không phân biệt thành phần kinh tế, đƣợc phép thành lập Hiệp hội ngành hàng xuất khẩu, nhập khẩu trên cơ sở tự nguyện để phối hợp hoạt động và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các hội viên, đồng thời đảm bảo lợi ích quốc gia. Đến nay sau hơn 10 năm thảo luận và đã ra đời dự thảo lần thứ 9 của Luật về Hội, điển hình là 2 dự thảo luật của Bộ nội vụ và Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam- VUSTA nhƣng thật đáng tiếc là vẫn chƣa có văn bản nào quy định cụ thể riêng cho các Hiệp hội ngành hàng ở Việt Nam do đó chƣa phản ánh và đáp ứng đƣợc nhu cầu phát triển mạnh mẽ của các Hiệp hội ngành hàng cũng nhƣ vai trò của Hiệp hội ngành hàng trong tình hình mới. Hơn thế nữa, các thủ tục đăng kí thành lập còn phức tạp, bó hẹp các quyền tự do lập Hội, chƣa có đơn vị chủ quản thống nhất trong việc đăng kí thành lập hội mà hiện tại chỉ có Vụ các tổ chức phi Chính phủ trực thuộc Bộ nội vụ quản lý các Hội còn tuỳ từng ngành cụ thể có các

78 Bộ liên quan, việc kiểm tra, kiểm soát và thành lập các Hội chƣa đƣợc tách bạch nên có thể làm nản lòng những ai muốn thành lập các Hiệp hội mới và không thu hút đƣợc những ngƣời có năng lực vào hàng ngũ các nhà lãnh đạo của Hiệp hội. 2.3.2.2 Nguyên nhân chủ quan + Về năng lực tổ chức: Cơ cấu tổ chức của các Hiệp hội ngành hàng ở nƣớc ta vẫn chƣa có một mô hình nhất định, qua kết quả điều tra cho thấy trên 80% Hiệp hội có số cán bộ chuyên trách ít hơn 10 ngƣời, có Hiệp hội thậm chí không có nhân viên chuyên trách. Hơn thế nữa do nhận thức chƣa đúng của xã hội nói chung và bản thân cấp lãnh đạo và hội viên về vị trí, vai trò của Hiệp hội. Từ đó các Hiệp hội ngành nghề chƣa phát huy đầy đủ chức năng đại diện cho lợi ích thành viên, hội viên của mình. Hệ thống tổ chức còn bị hành chính hoá, đội ngũ cán bộ còn có biểu hiện quan liêu, viên chức hoá. Thậm chí có trƣờng hợp, Hiệp hội đƣợc xem nhƣ là sân sau của các quan chức khi đã hết tuổi công tác trong các cơ quan quản lý Nhà nƣớc. Các lãnh đạo Hiệp hội thƣờng làm việc kiêm nhiệm và thƣờng là một quan chức Nhà nƣớc, số cán bộ chuyên trách đa phần đã nghỉ hƣu nên nhiều khi sự tồn tại của Hiệp hội chỉ mang tính hình thức. Quyền tự chủ, tự quyết định của các Hiệp hội trong việc lựa chọn cán bộ lãnh đạo chƣa có. Các Hiệp hội vẫn chƣa thu hút đƣợc những ngƣời tài thực sự vào cƣơng vị lãnh đạo do cơ chế quan liêu hoặc thái độ lảng tránh một hệ luỵ nào đó hoặc cảm thấy không vinh dự với nó hoặc một phần là do cơ chế tài chính cho hoạt động của Hiệp hội chủ yêú là lấy thu bù chi nên hạn chế thu hút những nhân viên có trình độ. Do các nhân viên ít và trình độ chƣa cao nên phần nào làm cho hoạt động của Hiệp hội kém tính năng động và do đó đang làm hạn chế khả năng vai trò với các hội viên. + Về tài chính: Nguồn hình thành quỹ tài chính trong các Hiệp hội gồm : các khoản phí và lệ phí do hội viên đóng, nguồn hỗ trợ từ ngân sách, các dự án tài trợ của các tổ chức nƣớc ngoài. Ngoài ra còn nguồn thu từ các dịch vụ do Hiệp hội cung cấp mang lại.

79 Nhƣng do năng lực yếu kém nên việc tổ chức và thu hút hội viên tham gia các dịch vụ này còn hạn chế làm giảm đáng kể nguồn thu của các Hiệp hội. Việc tiến hành các dịch vụ công thông qua các hợp đồng kinh tế với chính quyền còn gặp nhiều khó khăn vì để thực hiện các dịch vụ này đòi hỏi lãnh đạo Hiệp hội phải có đủ năng lực chuyên môn nên thực tế nguồn thu này không đáng kể, nguồn hỗ trợ từ ngân sách Nhà nƣớc lại thƣờng theo cơ chế xin cho và do đó cũng hình thành tiêu cực giữa Cơ quan chủ quản và một số lãnh đạo Hiệp hội. Hiện tại nguồn hỗ trợ này lại đang chiếm vị trí không nhỏ trong việc xây dựng quỹ tài chính của các Hiệp hội ngành hàng Việt Nam. Theo cục xúc tiến thƣơng mại, Bộ trƣởng bộ Thƣơng mại vừa phê duyệt 156 đề án xúc tiến thƣơng mại trọng điểm quốc gia năm 2006 của 27 Hiệp hội ngành nghề với kinh phí trên 145 tỷ đồng. Các nguồn thu từ sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế vẫn còn hạn hẹp do nhiều Hiệp hội chƣa thiết lập đƣợc quan hệ tốt với các tổ chức nƣớc ngoài. Tài chính yếu kém đã làm cho không ít các Hiệp hội có chất lƣợng không cao, gây khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động nhƣ quảng bá thƣơng hiệu, theo Vasep để cần hình thành thƣơng hiệu và tiến hành quảng bá tiếp thị thì cần ít nhất 300 triệu USD và một thời gian khá dài mà chƣa chắc đã thành công. Vì vậy trong thời gian trƣớc mắt các Hiệp hội cần nâng cao chất lƣợng dịch vụ của mình nhằm tăng thêm nguồn thu cho ngân quỹ.