Luận văn thạc sĩ kinh tế: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của hiệp hội ngành hàng xuất khẩu tại Việt Nam

100 Trên cơ sở hình thành các bộ phận chuyên trách trong Ban lãnh đạo Hiệp hội, cần nâng cao năng lực của các cán bộ thuộc bộ phận phụ trách công tác thông tin. Các nguồn thông tin có thể từ trong và ngoài nƣớc. Để chất lƣợng thông tin đƣợc tốt, kịp thời, các Hiệp hội cần chú trọng đến các hình thức thu thập thông tin chẳng hạn qua sách, báo, Website của các Cơ quan chủ quản, các tổ chức quốc tế, các Hiệp hội ngành hàng thế giới. Một nguồn thông tin khác là từ các cơ quan thƣơng vụ của Chính phủ tại các nƣớc ngoài ví dụ nhƣ theo Tổng thƣ ký Hiệp hội gỗ - lâm sản Việt Nam khẳng định Hiệp hội sẵn sàng đứng ra mua thông tin từ các Tham tán nhƣng vấn đề là Hiệp hội phải đứng ra kết nối đƣợc nhu cầu của doanh nghiệp với các Tham tán. Hiệp hội sẽ là nơi cung cấp thông tin cho các Tham tán và cũng trở thành đầu mối để Tham tán chuyển tải thông tin về thị trƣờng nƣớc ngoài cho các doanh nghiệp một cách hiệu quả nhất. Các doanh nghiệp không nên làm việc một cách đơn lẻ, “buôn thúng bán mẹt” mà hãy tập trung lại cùng mở cửa các thị trƣờng lớn. Các Hiệp hội nên phối hợp với các Tham tán trong công tác nghiên cứu thị trƣờng, tìm kiếm thông tin. Hiệp hội bỏ chi phí để Tham tán tìm kiếm thông tin cho mình hoặc thông qua Tham tán thuê các công ty tƣ vấn cho mình. Theo tổng thƣ ký Hiệp hội gỗ và lâm sản nếu một chuyến đi tìm nguồn nguyên liệu của các doanh nghiệp chế biến gỗ có thể tốn vài chục tới vài trăm ngàn đôla thì việc bỏ ra vài ngàn đô la không có khó khăn gì. Đây có thể là một giải pháp tốt trong công tác thu thập thông tin chất lƣợng hiện nay. 3.2.2.4 Đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại Hiện nay công tác xúc tiến thƣơng mại ở Việt Nam tuy nhiều Hiệp hội tiến hành nhƣng chất lƣợng chƣa cao, thiếu hiểu biết về thị trƣờng, thiếu kỹ năng lập và tổ chức kế hoạch, thiếu nguồn tài chính cần thiết. Do đó trƣớc mắt cần đẩy mạnh hoạt động của các cán bộ chuyên trách tại Văn phòng Hiệp hội. Họ không chỉ có nghĩa vụ thực hiện các dịch vụ tƣ vấn hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu mà còn cần phải nghiên cứu sâu về thị trƣờng xuất khẩu, phát hiện các rào cản thƣơng mại mới và đề xuất hƣớng giải quyết, nghiên cứu các hình thức xúc tiến thƣơng mại mới nhƣ

101 phát triển thƣơng hiệu, tiếp cận với các giao dịch hiện đại. Cần xem xét các khả năng để sớm mở văn phòng đại diện ở các thị trƣờng trọng điểm ở nƣớc ngoài để chủ động khảo sát nắm bắt tình hình thị trƣờng nhằm tăng nhanh kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản ở các thị trƣờng lớn, giữ vững thị trƣờng đã có, tìm kiếm mở rộng các thị trƣờng mới. Các Hiệp hội cũng cần thay đổi và cải tiến liên tục các phƣơng thức xúc tiến thƣơng mại cho phù hợp với đặc điểm của từng loại thị trƣờng, thiết kế gian hàng tại các hội chợ triển lãm mang tính chuyên nghiệp hơn, mang phong cách Việt Nam. Bên cạnh đó các Hiệp hội cần xây dựng đề án và triển khai từng bƣớc việc tổ chức các đầu mối và các kênh tiêu thụ chung cho các doanh nghiệp hội viên tại các thị trƣờng Mỹ, EU, Nhật, Trung Quốc…, hoạt động theo phƣơng thức tự chủ tài chính, cung cấp thông tin và các dịch vụ hỗ trợ xuất khẩu cho các doanh nghiệp hội viên. Mặt khác, việc phối hợp với các đối tác nƣớc ngoài xây dựng các liên minh chiến lƣợc bốn bên ( nhà sản xuất Việt Nam, các hệ thống siêu thị nƣớc ngoài, các tổ chức chứng nhận chất lƣợng và các tổ chức bảo vệ môi trƣờng, xã hội) để xây dựng các tiêu chuẩn chung và quy chế thƣơng mại bình đẳng nhằm nhanh chóng tiến kịp với sự phát triển của thƣơng mại thế giới và nhu cầu ngày càng cao của thị trƣờng thế giới. Các Hiệp hội cũng cần làm cầu nối tổ chức chắp mối các quan hệ làm ăn kinh doanh của các doanh nghiệp. Hoạt động chắp mối có thể thông qua xúc tiến trực tiếp, qua điện thoại, email, thƣ giới thiệu… Phát triển các dịch vụ xúc tiến, hỗ trợ doanh nghiệp thâm nhập thị trƣờng theo nguyên tác có sự phối hợp với các Hiệp hội và các tổ chức xúc tiến khác. Tích cực thúc đẩy sự hình thành của thị trƣờng các dịch vụ hỗ trợ kinh doanh ở Việt Nam. Tập trung nguồn lực của Hiệp hội vào các hoạt động có lợi thế cao, những hoạt động xúc tiến ở tầm quốc gia, xây dựng mạng lƣới tiếp thị tập thể, các chiến dịch xây dựng hình ảnh quốc gia, chiến lƣợc phát triển và bảo vệ thƣơng hiệu Việt Nam, các dự án hỗ trợ tái cơ cấu và chuyển giao công nghệ lớn. Chú ý phát triển hệ thống thƣơng mại điện tử nhằm đảm bảo kết nối các kênh xúc tiến thƣơng mại một cách đầy đủ, cập nhật và hiệu quả cao. Cần thay

102 đổi nhận thức của một số doanh nghiệp muốn tiết kiệm chi phí mà chƣa chú trọng vào hoạt động xúc tiến thƣơng mại và tháo gỡ một số bất cập của hoạt động xúc tiến thƣơng mại hiện nay nhƣ tổ chức hội chợ triển lãm tràn lan nhƣng hiệu quả chƣa cao, nhiều hội chợ có nội dung khá giống nhau trên cùng một địa bàn nên không thu hút đƣợc nhiều ngƣời tham gia, hoạt động xúc tiến còn lẻ tẻ, tính chất chuyên nghiệp chƣa cao, trình độ tiếp thị còn kém…. 3.2.2.5 Nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm Trƣớc hết Hiệp hội cần hỗ trợ cải thiện chất lƣợng nguồn nguyên liệu đầu vào, nâng cao khả năng kiểm tra kiểm soát chất lƣợng các nguồn nguyên liệu, kết hợp với các trung tâm nghiên cứu và các viện nghiên cứu triển khai các nguồn nguyên liệu mới cho hiệu quả chất lƣợng cao. Cần tổ chức các khoá huấn luyện nâng cao trình độ cho các nhà cung cấp nguyên liệu đặc biệt là các nông ngƣ dân nhằm chống đƣa tạp chất và nguyên liệu hay sử dụng hoá chất kháng sinh bị cấm ở các ngành nông lâm ngƣ nghiệp. Cần nghiên cứu tìm hiểu các nguồn công nghệ mới, giải pháp quản lý tiên tiến và phổ biến áp dụng cho các hội viên để quản lý tốt hơn quá trình sản xuất kinh doanh, tăng hiệu quả và giảm chi phí. Cần đào tạo các cán bộ có chuyên môn về mặt công nghệ, phấn đấu để hiệp hội còn là trung tâm công nghệ cho các hội viên. Cần phối hợp với các Bộ chủ quản, các ngành hữu quan tăng cƣờng hỗ trợ các doanh nghiệp hội viên xây dựng, phát triển và đăng ký bảo hộ thƣơng hiệu riêng, gắn với các giải pháp đảm bảo tiêu chuẩn sản phẩm và xúc tiến thƣơng mại nhƣ một chỉnh thể tạo nên lợi thế cạnh tranh cho cả ngành và cho từng doanh nghiệp. Nhờ các mối quan hệ rộng lớn, các Hiệp hội cũng cần hỗ trợ các doanh nghiệp hội viên tìm các nhu cầu và điều tiết nhu cầu nhằm tranh các tình trạng tranh mua tranh bán hay tích trữ tồn kho quá nhiều mà không tìm đƣợc đầu ra, khuyến khích các hội viên đa dạng hoá thị trƣờng để tranh khi gặp rào cản tại bất kì một thị trƣờng nào đó lại không thể tìm kiếm nhu cầu ở các thị trƣờng khác và gây ra tình trạng bế tắc đầu ra cho doanh nghiệp.

103 3.2.3 Các giải pháp về phía doanh nghiệp Trƣớc hết các doanh nghiệp cần nhận thức rõ vai trò to lớn của các Hiệp hội ngành hàng và sự cần thiết phải tham gia liên kết với các doanh nghiệp trong ngành bởi đây sẽ là diễn đàn để có thể trao đổi kinh nghiệm, tạo môi trƣờng cạnh tranh công bằng và lành mạnh, tạo nên sức mạnh ngành trong việc giải quyết và bảo vệ cho các doanh nghiệp khi gặp các trở ngại trong thƣơng mại quốc tế. Các doanh nghiệp không đƣợc có những hành động cạnh tranh không lành mạnh, dẫn đến phân tán, chia rẽ trong nội bộ mà phải hỗ trợ nhau từng bƣớc tăng cƣờng sức mạnh chung cho toàn ngành. Cần tránh các thái độ thờ ơ trƣớc những diễn biến có hại cho ngành mà cần chủ động đoàn kết với các doanh nghiệp khác cùng giải quyết vì khi đã ảnh hƣởng tới ngành rất có khả năng sẽ ảnh hƣởng tới doanh nghiệp. Các doanh nghiệp cũng cần thực hiện đầy đủ trách nhiệm hội viên nhƣ tham gia đóng hội phí đầy đủ, đúng hạn, tham gia tích cực vào các hoạt động của Hiệp hội và tuân thủ các cam kết chung đã đặt ra. Bên cạnh sự hỗ trợ của Hiệp hội, các doanh nghiệp cũng cần chủ động làm tốt công tác nghiên cứu thị trƣờng, phát triển mạng lƣới tiêu thụ, nâng cao chất lƣợng sản phẩm để không ngừng giữ vững và phát triển thị trƣờng xuất khẩu. Cần biết tận dụng những hỗ trợ ấy làm tiền đề cho những sáng tạo, phát triển ngày một vững mạnh trong tƣơng lai . Các doanh nghiệp ở các ngành hàng chƣa có Hiệp hội cần xem xét để vận động các doanh nghiệp khác cùng thành lập Hiệp hội nhƣ ngành sữa, sành sứ- thuỷ tinh, đó là xu hƣớng phát triểu tất yếu nếu các doanh nghiệp muốn tồn tại vững chắc.

104 KẾT LUẬN  Việt Nam đã và đang hội nhập đầy đủ theo các thoả thuận của AFTA, đồng thời mở cửa thị trƣờng mạnh mẽ đáp ứng việc gia nhập WTO và cạnh tranh quốc tế là một hiện thực. Để chuẩn bị cho việc này không chỉ bản thân các doanh nghiệp cần nỗ lực hết mình trong việc sắp xếp lại sản xuất, nâng cao khả năng về vốn, nghiên cứu thị trƣờng, thời cơ, thách thức của tiến trình hội nhập một cách kỹ lƣỡng để xác định lựa chọn những thị trƣờng mục tiêu mà còn cần phát huy sức mạnh đoàn kết, sức mạnh ngành ở các Hiệp hội ngành hàng trƣớc các thế lực kinh tế hùng mạnh trên thế giới. Luận văn đã tiến hành nghiên cứu về vai trò, nội dung hoạt động của các Hiệp hội ngành hàng nhằm thúc đẩy xuất khẩu của các doanh nghiệp thành viên. Phân tích, đánh giá thực trạng về sự hình thành và phát triển của Hiệp hội ngành hàng ở Việt Nam và những thành công đạt đƣợc của các Hiệp hội ngành hàng xuất khẩu cũng nhƣ những hạn chế, khó khăn và nguyên nhân của nó. Đồng thời, luận văn cũng đã tiến hành nghiên cứu thực trạng của sự hình thành và phát triển của một số Hiệp hội ngành hàng ở một số nƣớc trên thế giới nhằm rút ra những bài học bổ ích cho Việt Nam và cho việc đề xuất các giải pháp kiến nghị nhằm phát triển Hiệp hội ngành hàng ở Việt Nam trong giai đoạn tiếp theo. Theo sự phát triển kinh tế, các Hiệp hội ngành hàng tại Việt Nam sẽ phát triển cả về số lƣợng và chất lƣợng, vai trò của Hiệp hội sẽ ngày càng đƣợc nâng cao, do đó những đề xuất về các giải pháp cho các Hiệp hội ngành hàng xuất khẩu trong phạm vi bài viết này mong muốn đƣợc góp phần định hƣớng cho sự phát triển của các Hiệp hội trong tƣơng lai cũng nhƣ là những kiến nghị giúp Chính phủ nhanh chóng hoàn thiện khung pháp lý tạo khuôn khổ cho các hoạt động của Hiệp hội ngành hàng. Do khả năng còn nhiều hạn chế và nhận thức còn bị thu hẹp do sự hình thành và phát triển Hiệp hội ngành hàng ở Việt Nam mới chỉ ở bƣớc đầu, các nghiên cứu

105 có liên quan mới chỉ ở bƣớc tìm tòi khám phá chứ chƣa đề cập một cách chuyên sâu theo những mô hình nhất quán, vì vậy tác giả rất mong đƣợc những đóng góp của bạn đọc. Xin trích lời Thủ tƣớng Phan Văn Khả trong cuộc gặp doanh nghiệp hàng năm tại thành phố Hồ Chí Minh (24-25/3/03) về những hy vọng sắp tới cho các Hiệp hội ngành hàng thay cho đoạn kết bài viết: “Hy vọng rằng với sự quan tâm và chỉ đạo chặt chẽ của Chính phủ, các doanh nghiệp và doanh nhân thuộc mọi thành phần kinh tế, các Hiệp hội doanh nghiệp sẽ phấn đấu với khí thế mới, đạt được những thành tựu to lớn hơn cả về nhịp độ tăng trưởng và chất lượng phát triển”.

106 MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: MỘT SỐ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG ............. 5 1.1 KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG ............................... 5 1.1.1 KHÁI NIỆM VỀ HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG ........................................ 5 1.1.1.1 KHÁI NIỆM HỘI ................................................................................ 5 1.1.1.2 KHÁI NIỆM HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG ........................................... 6 1.1.1.3 SỰ CẦN THIẾT PHẢI PHÁT HUY KHẢ NĂNG LIÊN KẾT THÔNG QUA HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG .................................................... 8 1.1.2 VAI TRÒ CỦA HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG TRONG VIỆC THÚC ĐẨY XUẤT KHẨU ..................................................................................... 10 1.1.2.1 LÀM CẦU NỐI GIỮA CÁC CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC, CÁC TỔ CHỨC KINH TẾ KHÁC VỚI CÁC DOANH NGHIỆP THÀNH VIÊN .............................................................................................. 11 1.1.2.2 HỖ TRỢ CÁC DOANH NGHIỆP TRONG VIỆC ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC ........................................................... 13 1.1.2.3 CUNG CẤP THÔNG TIN VÀ TƢ VẤN, HỖ TRỢ VỀ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ ...................................................................................... 13 1.1.2.4 HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP THƢƠNG MẠI ........ 15 1.1.2.5 XÚC TIẾN XUẤT KHẨU ................................................................ 16 1.1.2.6 ĐẠI DIỆN CHO CỘNG ĐỒNG DOANH NGHIỆP TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI CÁC TỔ CHỨC QUỐC TẾ ................................................ 18 1.2 HÌNH THỨC TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG Ở VIỆT NAM ................................................................ .......... 20 1.2.1 HÌNH THỨC TỔ CHỨC ..................................................................... 20

107 1.2.2 PHƢƠNG THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA HIỆP HỘI .............................. 25 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG CỦA MỘT SỐ HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN QUA ........ 27 2.1 KHÁI QUÁT VỀ CÁC HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG VIỆT NAM ......................... 27 2.1.1 SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA CÁC HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG TẠI VIỆT NAM ................................................................ 27 2.1.2 MỘT SỐ HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG XUẤT KHẨU TIÊU BIỂU CỦA VIỆT NAM .......................................................................................... 34 2.2 TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG XUẤT KHẨU TẠI VIỆT NAM ............................................................................................. 39 2.2.1 HOẠT ĐỘNG CẦU NỐI GIỮA CÁC CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC, CÁC TỔ CHỨC KINH TẾ KHÁC VỚI CÁC DOANH NGHIỆP THÀNH VIÊN .............................................................................................. 39 2.2.2 HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ ĐÀO TẠO VÀ PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC.................................................................................................. 47 2.2.3 HOẠT ĐỘNG CUNG CẤP THÔNG TIN, TƢ VẤN VÀ HỖ TRỢ VỀ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ.................................................................... 49 2.2.4 HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ GIẢI QUYẾT CÁC TRANH CHẤP THƢƠNG MẠI ............................................................................................. 54 2.2.5 HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ XÚC TIẾN XUẤT KHẨU ............................ 60 2.2.6 HOẠT ĐỘNG ĐẠI DIỆN CHO CỘNG ĐỒNG DOANH NGHIỆP TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI CÁC TỔ CHỨC QUỐC TẾ ......................... 67 2.3 NHỮNG HẠN CHẾ VÀ NGUYÊN NHÂN .......................................................... 69 2.3.1 NHỮNG HẠN CHẾ TỒN TẠI ............................................................ 69 2.3.2 NGUYÊN NHÂN ................................................................................ 74 2.3.2.1 NGUYÊN NHÂN KHÁCH QUAN ................................................... 74 2.3.2.2 NGUYÊN NHÂN CHỦ QUAN ........................................................ 78

108 CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG XUẤT KHẨU TẠI VIỆT NAM ................ 80 3.1 TÌM HIỂU KINH NGHIỆM HOẠT ĐỘNG CỦA MỘT SỐ HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG TRÊN THẾ GIỚI ............................................................................. 80 3.1.1 MỘT SỐ HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG TRÊN THẾ GIỚI ..................... 80 3.1.1.1 MỘT VÀI NÉT VỀ CÁC HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG Ở ANH ........ 80 3.1.1.2 HIỆP HỘI THUỶ SẢN NHẬT BẢN ................................................ 82 3.1.1.3 HIỆP HỘI DỆT MAY ẤN ĐỘ .......................................................... 86 3.1.2 MỘT SỐ NHẬN XÉT CHUNG TỪ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC HIÊP HỘI NGÀNH HÀNG TRÊN THẾ GIỚI ............................................. 88 3.2 CÁC GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG XUẤT KHẨU TẠI VIỆT NAM ..................................... 90 3.2.1 CÁC GIẢI PHÁP VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ................................... 90 3.2.1.1 HOÀN THIỆN CƠ CHẾ QUẢN LÝ CỦA NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC HỘI NÓI CHUNG VÀ HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG NÓI RIÊNG. ......................................................................................................... 90 3.2.1.2 HOÀN THIỆN KHUNG PHÁP LUẬT CHO HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG ................................................................. 94 3.2.2 CÁC GIẢI PHÁP ĐỐI VỚI CÁC HIỆP HỘI NGÀNH HÀNG ............ 95 3.2.2.1 QUAN HỆ VỚI CHÍNH PHỦ VÀ CÁC CƠ QUAN NHÀ NƢỚC ... 95 3.2.2.2 NÂNG CAO NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO VÀ HỖ TRỢ CÁC DOANH NGHIỆP THÀNH VIÊN ................................................................ 97 3.2.2.3 ĐẨY MẠNH CÔNG TÁC THÔNG TIN .......................................... 99 3.2.2.4 ĐẨY MẠNH CÔNG TÁC XÚC TIẾN THƢƠNG MẠI ................. 100 3.2.2.5 NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA SẢN PHẨM ...... 102 3.2.3 CÁC GIẢI PHÁP VỀ PHÍA DOANH NGHIỆP ................................. 103 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 104 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO