Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng báo cáo tài chính tại đơn vị hành chính sự nghiệp trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An

46 gia là những người ở cấp quản lý, những người có kinh nghiệm lâu năm, có kiến thức chuyên sâu về công tác kế toán tại các đơn vị HCSN và giảng viên đại học chuyên ngành kinh tế để củng cố nhận định ban đầu của mình và xây dựng các biến đo lường từng nhân tố. Nội dung khảo sát là các nhân tố nào ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An. Kết quả khảo sát các chuyên gia, họ cho rằng các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An gồm: (1) Môi trường pháp lý, (2) Môi trường chính trị, (3) Môi trường kinh tế, (4) Môi trường giáo dục, (5) Môi trường văn hóa, (6) Đào tạo bồi dưỡng CBCCVC, (7) Hệ thống TTKT của đơn vị. Kết hợp tất cả các nghiên cứu trên, tác giả xác định ban đầu có 7 nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An cần phân tích nhân tố khám phá và kiểm định sự tương quan tại địa bàn huyện Đức Huệ, gồm có: Môi trường pháp lý; Môi trường chính trị; Môi trường kinh tế; Môi trường giáo dục; Môi trường văn hóa; Đào tạo bồi dưỡng CBCCVC; Hệ thống TTKT của đơn vị. 3.3.2. Mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu 3.3.2.1. Mô hình nghiên cứu Dựa vào tổng quan các nghiên cứu trong nước và ngước ngoài trước đây và cơ sở lý thuyết, tác giả xây dựng mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An gồm 7 biến độc lập và 1 biến phụ thuộc.

47 3.3.2.2. Giả thuyết nghiên cứu Từ mô hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết, tác giả đưa ra các giả thuyết liên quan đến các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại các đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An cần kiểm định như sau: - Giả thuyết H1: Nhân tố Môi trường pháp lý có ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại các đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An. - Giả thuyết H2: Nhân tố Môi trường chính trị có ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại các đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An. - Giả thuyết H3: Nhân tố Môi trường kinh tế có ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại các đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An. - Giả thuyết H4: Nhân tố Môi trường giáo dục có ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại các đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An. Môi trường chính trị Môi trường pháp lý Môi trường kinh tế Đào tạo bồi dưỡng CBCCVC Môi trường văn hóa Môi trường giáo dục Sơ đồ 3.2. Mô hình nghiên cứu (Nguồn: Tác giả tự đề xuất) Chất lượng BCTC tại đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ tỉnh Long An Hệ thống TTKT của đơn vị

48 - Giả thuyết H5: Nhân tố Môi trường văn hóa có ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại các đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An. - Giả thuyết H6: Nhân tố Đào tạo bồi dưỡng CBCCVC có ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại các đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An. - Giả thuyết H7: Nhân tố Hệ thống TTKT của đơn vị có ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại các đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An. 3.4. Xây dựng thang đo Trên cơ sở lý thuyết, các nghiên cứu trước và thông qua nghiên cứu định tính (thảo luận ý kiến chuyên gia), luận văn lựa chọn các thang đo và điều chỉnh, bổ sung để phù hợp với tình hình và điều kiện thực tế của các đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An. Trên cơ sở tổng hợp các quản điểm về chất lượng của BCTC, đề tài đề xuất sử dụng các đặc điểm chất lượng đề cập như ở mục 2.3.2 được công bố bởi CMKT Việt Nam và IPSAS. Theo đó, chất lượng BCTC đơn vị HCSN được đo lường thông qua 5 đặc điểm: Cung cấp thông tin hữu ích cho người sử dụng trong việc ra quyết định và trách nhiệm giải trình; Trình bày rõ ràng, dễ hiểu; Đảm bảo sự tin cậy và tính minh bạch cao; Đáp ứng nhu cầu có thể so sánh được; Tuân thủ chính sách về ngân sách và pháp luật về kế toán. Tác giả sử dụng thang đo Likert 5 mức độ (1- Rất không đồng ý; 2- Không đồng ý; 3- Không có ý kiến; 4- Đồng ý; 5 - Rất đồng ý) để đánh giá từng nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC và đặc điểm chất lượng BCTC cụ thể được tổng hợp trong bảng 3.1. Bảng 3.1. Tổng hợp thang đo các biến từ các nghiên cứu trước STT Biến Thang đo Nghiên cứu đã sử dụng 1 Môi trường pháp lý Luật ngân sách và các chính sách quản lý tài chính khu vực công Trần Thị Tùng (2015), Đỗ Nguyễn Minh Châu

49 (2016), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 2 Chuẩn mực, chế độ kế toán khu vực công Trần Thị Tùng (2015), Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 3 Cơ quan ban hành chuẩn mực, chế độ kế toán khu vực công Trần Thị Tùng (2015), Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 4 Mục tiêu BCTC rõ ràng Trần Thị Tùng (2015), Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 5 Môi trường chính trị Sự dân chủ Trần Thị Tùng (2015), Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 6 Sự giám sát chặt chẽ của cơ quan, đơn vị giám sát Trần Thị Tùng (2015), Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 7 Áp lực từ việc bắt buộc phải cung cấp thông tin BCTC đã kiểm toán của các đơn vị thuộc khu vực công Trần Thị Tùng (2015), Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 8 Quyền lực của đối tượng sử dụng thông tin Trần Thị Tùng (2015), Phạm Thị Kim Ánh (2017)

50 9 Môi trường kinh tế Sự phát triển kinh tế của các đơn vị HCSN Trần Thị Tùng (2015), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 10 Thực tế quy định về định mức thu, chi ngân sách áp dụng tại các đơn vị HCSN Trần Thị Tùng (2015), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 11 Môi trường giáo dục Trình độ của các chuyên gia, chuyên viên kế toán tại các đơn vị HCSN Trần Thị Tùng (2015), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 12 Mức độ tiếp cận với sự phát triển kế toán khu vực công trong khu vực và thế giới Trần Thị Tùng (2015), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 13 Mức độ tin học hóa công tác kế toán và tăng cường sử dụng CNTT Trần Thị Tùng (2015), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 14 Môi trường văn hóa Chủ nghĩa cá nhân và tham nhũng Trần Thị Tùng (2015), Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 15 Việc đấu tranh, đòi hỏi quyền lợi được kiểm soát tình hình thu chi NSNN, tình hình sử dụng tài chính công của công chúng Trần Thị Tùng (2015), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 16 Quan điểm công khai hay bảo mật thông tin BCTC tại các đơn vị Trần Thị Tùng (2015), Phạm Thị Kim Ánh (2017) 17 Sự nghiêm túc chấp hành các quy định kế toán, chuẩn mực đạo đức và chuẩn mực nghề nghiệp Trần Thị Tùng (2015), Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016), Phạm Thị Kim

51 Ánh (2017) 18 Đào tạo bồi dưỡng CBCCVC CBCCVC phải luôn nâng cao trình độ về kế toán Diệp Tiên (2016) Nghiên cứu định tính 19 Đơn vị hỗ trợ việc đào tạo và bồi dưỡng kiến thức về kế toán đồng thời có kế hoạch và thực hiện đào tạo và bồi dưỡng liên tục CBCCVC và nhà quản lý Diệp Tiên (2016) Nghiên cứu định tính 20 Hệ thống TTKT của đơn vị Hệ thống phương tiện kỹ thuật Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016) 21 Hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách và báo cáo kế toán Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016) 22 Hệ thống kiểm soát. Đỗ Nguyễn Minh Châu (2016) (Nguồn: Tác giả tự tổng hợp) 3.5. Mẫu nghiên cứu định lượng 3.5.1. Phương pháp chọn mẫu Trong luận văn này tác giả lựa chọn phương pháp chọn mẫu thuận tiện. Đây là phương pháp chọn mẫu phi xác xuất. Theo phương pháp này, tác giả có thể chọn những phần tử nào mà tác giả có thể tiếp cận được (Nguyễn Đình Thọ, 2011, tr.228). Ưu điểm của phương pháp này là tác giả có thể chọn mẫu theo sự thuận tiện của cá nhân, phù hợp với nghiên cứu và tiết kiệm thời gian và chi phí. Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp này là tính đại diện thấp, không được tổng quát hóa cho đám đông (Nguyễn Đình Thọ, 2011, tr. 221). 3.5.2. Kích cỡ mẫu Phương pháp phân tích dữ liệu tác giả sử dụng trong luận văn là phương pháp phân tích nhân tố khám phá EFA. Theo Bollen (1989), để có thể phân tích nhân tố khám phá cần thu thập dữ liệu với kích thước mẫu ít nhất bằng 5 lần các

52 biến quan sát. Theo Hair và cộng sự (2006), thì phương pháp phân tích nhân tố EFA cần kích thước mẫu lớn, tối thiểu phải là 50, tốt hơn là 100 và tỷ lệ quan sát/ biến đo lường tối thiểu là 5:1, tức kích thước mẫu = số biến quan sát * 5 (Nguyễn Đình Thọ, 2011, tr.415). Luận văn có 27 biến quan sát nên tác giả lựa chọn kích thước mẫu tối thiểu trong trường hợp này là 5 x 27 = 135 biến quan sát. Bên cạnh đó, để đảm bảo phân tích hồi quy thì kích thước mẫu phải đảm bảo theo công thức n ≥ 50 + 8*p, với n là kích thước mẫu tối thiểu và p là số biến độc lập trong mô hình (Nguyễn Đình Thọ, 2011, tr. 521). Căn cứ vào mô hình nghiên cứu của tác giả có 7 biến độc lập, như vậy tác giả cần 50 + 8*7 = 106 quan sát. Vậy với số biến quan sát trong luận văn, tác giả sẽ lấy số mẫu là n ≥ 135. Tuy nhiên, nhằm mục đích nâng cao độ tin cậy của đề tài, tác giả tiến hành thu thập số mẫu nhiều hơn với 240 phiếu khảo sát hợp lệ và được đưa vào phân tích định lượng. 3.6. Đối tượng và phạm vi khảo sát 3.6.1. Đối tượng khảo sát: Tác giả thực hiện khảo sát ở 2 nhóm đối tượng là khảo sát chuyên gia và khảo sát rộng rãi. - Nhóm đối tượng chuyên gia, tác giả lựa chọn 7 chuyên gia là những người ở cấp quản lý, những người có kinh nghiệm lâu năm, có kiến thức chuyên sâu về công tác kế toán tại các đơn vị HCSN và giảng viên đại học chuyên ngành kinh tế để nghe ý kiến, đây là những người có kiến thức chuyên sâu, am hiểu về kế toán đơn vị HCSN để tập hợp các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng BCTC tại các đơn vị HCSN. - Nhóm khảo sát rộng rãi, tác giả điều tra, khảo sát các lãnh đạo tại đơn vị HCSN, chuyên viên kế toán và các chuyên viên đã từng công tác tại vị trí kế toán tại các đơn vị HCSN. Đây là những người trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào quá trình lập BCTC, là người hiểu rõ BCTC của đơn vị.

53 3.6.2. Phạm vi khảo sát Khảo sát được thực hiện tại 12 cơ quan chuyên môn và 34 đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND huyện Đức Huệ (Xem phụ lục 6). 3.7. Công cụ thu thập, phân tích và xử lý dữ liệu 3.7.1. Công cụ thu thập Dựa vào bảng câu hỏi khảo sát ở Phụ lục 3, gửi bảng câu hỏi đến các đối tượng khảo sát được nêu ở trên qua email và phát bảng câu hỏi trực tiếp. 3.7.2. Phân tích và xử lý dữ liệu Luận văn sử dụng phần mềm thống kê SPSS 20 để quan sát những tham số đặc trưng thống kê của dữ liệu, đặc điểm của những đối tượng khảo sát. Qua đó, tác giả tiến hành sử dụng công cụ Cronbach’s Alpha để đánh giá độ tin cậy của thang đo, loại bỏ các biến không phù hợp và tiến hành phân tích nhân tố khám phá đối với các biến tốt, các biến này nếu đạt sẽ tiếp tục đưa vào phân tích hồi quy để kiểm định sự tương quan giữa các biến với nhau và kiểm định độ phù hợp của mô hình. Đánh giá độ tin cậy thang đo: Dùng hệ số Cronbach’s Alpha. Mục đích là loại bỏ bớt các biến không phù hợp trong quá trình nghiên cứu. Những biến có hệ số tương quan biến tổng < 0,3 nên bị loại. Thang đo có hệ số Cronbach’s Alpha từ 0,6 được coi là đáng tin cậy và sẽ được giữ lại (Nguyễn Đình Thọ, 2011, tr.365). Phân tích nhân tố khám phá EFA (Exploratory Factor Analysis): Sau khi đánh giá độ tin cậy của thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha và loại bỏ các biến không đảm bảo độ tin cậy thì chúng ta tiến hành phân tích nhân tố khám phá. Đây là một kỹ thuật nhằm mục đích giảm khối lượng dữ liệu cần nghiên cứu. Một tập nhiều biến dùng cho phân tích có thể được khái quát hóa bằng một tập các nhân tố nhỏ hơn, gọn gàng hơn. Muốn sử dụng EFA, thì hệ số tương quan giữa các biến phải ≥ 0,3. Để đánh giá mối quan hệ giữa các biến thì dùng các tiêu chí sau:

54 - Kiểm định Bartlett: dùng để kiểm định giả thuyết là H0: các biến không có tương quan với nhau trong tổng thể. Nếu giả thuyết H0 không thể bị bác bỏ thì việc phân tích nhân tố là không thích hợp. - Kiểm định KMO ( Kaiser – Meyer – Olkin) là chỉ số dùng để xem xét sự thích hợp của phân tích nhân tố. Để sử dụng EFA, KMO > 0,5. Kaiser (1974) đề nghị KMO ≥ 0,9: rất tốt; KMO ≥ 0,8: tốt; KMO ≥ 0,7: được; KMO ≥ 0,6: tạm được; KMO ≥ 0,5: xấu; KMO < 0,5: không chấp nhận được (Nguyễn Đình Thọ, 2011, tr.414). - Kiểm định phương sai trích (% cumulative verience) của các yếu tố: trong bảng tổng phương sai trích lớn hơn 50%. Kết quả thể hiện % biến thiên của các biến quan sát. Phân tích mô hình hồi quy: Mô hình hồi quy có dạng: CLBCTC = 0 + 1*PHAPLY+2*CHINHTRI+3*KINHTE+4*GIAODUC +5*VANHOA+6*DAOTAO+7*HTTTKT+ Trong đó: CLBCTC: Chất lượng BCTC đơn vị HCSN trên địa bàn huyện Đức Huệ, tỉnh Long An PHAPLY: Môi trường pháp lý CHINHTRI: Môi trường chính trị KINHTE: Môi trường kinh tế GIAODUC: Môi trường giáo dục VANHOA: Môi trường văn hóa DAOTAO: Đào tạo bồi dưỡng CBCCVC HTTTKT: Hệ thống TTKT của đơn vị : sai số 0: Hệ số của mô hình Đánh giá sự phù hợp của mô hình: Một công việc quan trọng của bất kỳ thủ tục thống kê xây dựng mô hình nào cũng đều là chứng minh sự phù hợp của mô hình. Một thước đo cho sự phù

55 hợp của mô hình tuyến tính thường dùng là hệ số xác định mô hình R 2 . R 2 càng gần 1 thì mô hình ta xây dựng càng gần với tập dữ liệu. Hệ số R 2 là phần biến thiên của biến phụ thuộc do các biến độc lập giải thích. Sử dụng phân tích phương sai ANOVA để kiểm định. Nếu mức ý nghĩa có độ tin cậy 95% (sig ≤ 0,05), thì mô hình được xem là phù hợp. Kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến: Hiện tượng đa cộng tuyến là hiện tượng các biến độc lập có quan hệ tuyến tính với nhau. Để kiểm định hiện tượng này, ta sử dụng hệ số phóng đại phương sai VIF. VIF càng nhỏ thì khả năng đa cộng tuyến càng nhỏ. Điều kiện để không có hiện tượng đa cộng tuyến là VIF < 10.