Luận văn Thạc sĩ Kiểm soát và Bảo vệ môi trường: Đánh giá công tác thu hồi đất của một số dự án phát triển kinh tế - xã hội tại thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên

67 không thuộc trường hợp thu hồi đất. Công tác thu hồi đất giải phóng mặt bằng trên địa bàn thị xã Sông Cầu về cơ bản được tiến hành khá thuận lợi. Các vướng mắc, kiến nghị, khiếu nại của các hộ liên quan đến chính sách thu hồi đất được Ủy ban nhân dân thị xã lần lượt giải quyết trên cơ sở đề xuất của Trung tâm phát triển quỹ đất, phòng Tài nguyên và Môi trường và Hội đồng bồi thường nhờ đó tiến độ giải phóng mặt bằng được đảm bảo. Kết quả này phản ánh tích cực vai trò của Pháp Luật Đất đai đã đi vào thực tế, phù hợp với tình hình pháp triển đất nước, thực tế ở địa phương. Theo nghiên cứu qua 02 dự án, việc thu hồi đất đã được thực hiện theo đúng qui trình, quy định của pháp luật. Dự án I thu hồi đất vì mục đích kinh tế sử dụng ngân sách nhà nước nên thu hồi đất bằng biện pháp hành chính; Dự án II không thu hồi đất bằng quyết định hành chính mà tuân thủ nguyên tắc “trưng mua” hai bên cùng có lợi nên việc thu hồi đất hết sức minh bạch, đã đề cao vai trò sở hữu đất đai của người dân, nhằm góp phần chống tham nhũng, tiêu cực trong quản lý đất đai, đảm bảo hài hoà lợi ích của các bên. UBND tỉnh Phú Yên đã ban hành các văn bản quy định, hướng dẫn cụ thể công tác thu hồi đất trên địa bàn phù hợp với quy định của pháp luật về đất đai và có sự mở rộng trong khuôn khổ cho phép để phù hợp tình hình thực tế của địa phương, như dự án I là dự án cấp bách đã ban hành cơ chế đặc thù riêng. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số bất cập hạn chế như Giá đất do UBND tỉnh ban hành như quan tâm chưa đúng mức, tại thị xã Sông Cầu giá đất qui định trong Bảng giá thấp nhiều so với giá chuyển nhượng thực tế, đã tạo ra mức chênh lệch làm cho người dân cảm thấy bị thiệt thòi, 02 dự án cùng địa điểm cùng thời điểm nhưng giá thực nhận “bồi thường” dự án 2 cao gấp 4 lần dự án 1. Việc bố trí tái định cư ở dự án I cho các hộ vào khu TĐC tập trung chưa thực sự phù hợp với tập quán sinh hoạt, đất giao mới với diện tích phân lô nhỏ không đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt của người dân. Công tác hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp cho người dân bị thu hồi đất để thực hiện 2 dự án trên cũng như các dự án khác trên địa bàn thị xã hầu như đang bị bỏ ngõ. Công tác quản lý đất đai trên địa bàn thị xã còn thủ công, hồ sơ lưu trữ thiếu khoa học, cán bộ, chuyên viên trực tiếp tham mưu hồ sơ nào tự lưu trữ hồ sơ đó, mất rất nhiều tời gian và công sức cho việc sưu tra hồ sơ phục vụ công tác thu hồi dẫn đến từ khi có quyết định thu hồi đến khi người sử dụng đất được nhận tiền đền bù mất từ 1, 2 đến 3 năm. Mặt khác, tình trạng lấn chiếm, cơi nới, tự chuyển đổi mục đích sử dụng đất và tự tách thửa chuyển nhượng trái pháp luật, tại dự án 1 đã cho thấy còn rất nhiều chứng tỏ công tác quản lý đất đai còn buôn lỏng. Hội đồng giải phóng mặt bằng ở cơ sở là những cán bộ kiêm nhiệm, hầu hết không được đào tạo nghiệp vụ, ý thức trách nhiệm chưa cao, không biết chính sách pháp luật về đất đai, GPMB nên khi thực hiện chủ PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

68 yếu là dựa vào khả năng cá nhân và kinh nghiệm sống, nói theo, nói qua loa không có căn cứ, giải thích không rõ ràng làm mất lòng tin, gây dư luận trong nhân dân. 2. Kiến nghị Qua nguyên cứu nhận diện rằng để công tác thu hồi đất được thuận lợi, phù hợp với thực tế địa phương, đảm bảo cuộc sống ổn định của người dân ảnh hưởng sau thu hồi đất, tôi xin kiến nghị như sau: a) Đối với cơ quan nhà nước Trung ương + Điều chỉnh, sửa đổi pháp luật đất đai về quy định thu hồi đất, cần tách bạch khái niệm dự án kinh tế ra khỏi cụm khái niệm kép dự án phát triển kinh tế - xã hội và làm rõ nội hàm những khái niệm này để tránh cách hiểu khác nhau và tùy tiện khi vận dụng. + Nhà nước phải đơn giản hóa trình tự, thủ tục vì theo quy định của pháp luật hiện hành đang có quá nhiều khâu trung gian, nhiều thủ tục, thời gian giữa các thủ tục còn dài để thu hồi đất thực hiện dự án. + Tôn trọng sự thoả thuận bình đẳng giữa chủ đầu tư và người sử dụng đất, công nhận sự thoả thuận giữa các bên. Xong cần phải giải quyết được sự bế tắc trong cơ chế thỏa thuận bồi thường, khi mà chủ đầu tư đã thỏa thuận được một tỷ lệ phần trăm nhất định nhưng vẫn còn một phần đất không thể thỏa thuận được với người sử dụng đất thì Nhà nước nên ra quyết định thu hồi đảm bảo quyền lợi của chủ đầu tư và người sử dụng đất. + Tạo quỹ đất sạch theo qui hoạch, kế hoạch sử dụng đất hàng năm theo hình thức xã hội hóa. + Qui định về qui mô dự án cần phải có đoàn kiểm tra, giám sát ngay việc thực hiện Dự án để kịp thời chấn chỉnh bảo vệ quyền lợi của người ảnh hưởng dự án, nâng cao tinh thần, trách nhiệm cán bộ trực tiếp thực hiện Dự án. Đây cũng chính là vấn đề mấu chốt hạn chế tham nhũng, đảm bảo khách quan, công bằng, công khai. Cấp tỉnh và cấp huyện + Chi tiết hơn văn bản qui phạm pháp luật qui định về trình tự thủ tục thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Phú Yên, vì các văn bản này chưa qui định cụ thể chỉ nói lặp lại thực hiện theo Nghị định, Thông tư. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

69 + Bổ sung Văn phòng đăng ký đất đai hoặc Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất vào thành phần Hội đồng bồi thường để chịu trách nhiệm thẩm định nguồn gốc đất sát sao hơn. + Chỉ đạo công khai Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hàng năm đúng theo qui định pháp luật. + Kịp thời ban hành các văn bản để giải quyết các vướng mắc trong việc thực hiện công tác thu hồi đất khi đơn vị thực hiện xin ý kiến. + Khi xây dựng khung giá đất mới cần phải phù hợp với thực tế địa phương, lưu ý đến thực tế chuyển nhượng thật nhằm có sự điều chỉnh cho phù hợp. + Tăng cường công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu, xác lập quyền sử dụng hợp pháp về đất đai cho chủ thể trên cơ sở hồ sơ địa chính, đăng ký đất đai. Đây là công việc để làm bước đệm xúc tiến việc thu hồi đất được nhanh chóng, kịp thời và hiệu quả với cả Nhà nước, chủ đầu tư và người ảnh hưởng dự án. + Tăng cường pháp chế và việc tuyên truyền, giáo dục phổ biến pháp luật nói chung và Luật Đất đai nói riêng tới mọi người dân, tích cực xây dựng phương châm sống và làm việc theo pháp luật. Chủ đầu tư nói chung và các phòng, ban chức năng thực hiện dự án + Các dự án khi thực hiện mà khảo sát sơ bộ nhận thấy phải bố trí tái định cư tập trung cho các hộ có đất bị thu hồi, thì phải xây dựng hoàn thiện xong khu TĐC mới thực hiện công tác thu hồi đất. + Cán bộ thực hiện công tác thu hồi đất thường xuyên nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, biết nắm bắt tình hình để có hướng tham mưu giải quyết kịp thời. + Tăng cường ứng dụng công nghệ vào công tác lưu trữ hồ sơ, tài liệu để phục vụ tốt hơn công tác thu hồi đất, đúng kế hoạch đã định. + Cần nguyên cứu về chính sách đền bù giải tỏa khi thu hồi đất cho phù hợp với tình hình thực tế, phải cân đối khả năng đền bù, tránh tình trạng không đồng bộ, mất sự công bằng và bất bình trong nhân dân. b) Về phía người dân + Cần hiểu rõ Nhà nước chỉ giao quyền sử dụng đất, không giao quyền sở hữu “Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất” chính vì vậy phải biết quyền và nghĩa vụ của mình khi sử dụng đất đai. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

70 + Chấp hành việc thu hồi đất khi Nhà nước thu thu hồi và bồi thường cho việc thu hồi đó, tiền nhận bồi thường hỗ trợ khi thu hồi đất, GPMB cần dung vào việc đầu tư sản xuất, gửi tiền tiết kiệm ngân hàng và học nghề để chủ động trong việc chuyển đổi ngành nghề mới, tăng cơ hội kiếm việc làm thay thế nhằm đảm bảo cuộc sống ổn định, lâu dài. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Tâm An (2016), “Kinh nghiệm rất hay của Singapore trong thu hồi đất, đền bù và giải quyết tái định cư”, Nhà đất 2016. Vn,http://nhadat.2016.vn/kinh-nghiem-rat-hay-cua- singapore-trong-thu-hoi-den-bu-va-giai-quyet-tai-dinh-cu.html. [2] Nguyễn Thị Phương Anh, Nguyễn Phúc Khoa, Trần Ngọc Quang (2012), “Nghiên cứu ảnh hưởng của quá trình chuyển dịch đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp trên địa bàn thành phố Huế, giai đoạn 2006-2010”, Tạp chí khoa học Đại học Huế, 71(2). [3] Lê Thanh Bồn (2006), Giáo Trình thổ nhưỡng học, Nhà xuất bản Nông nghiệp. [4] Chính phủ (2004), Nghị định 197/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất. [5] Chính phủ (2007), Nghị định 84/2007/NĐ-CP ngày 25/5/2007 quy định bổ sung về việc cấp GCNQSDĐ, thu hồi đất, thực hiện quyền sử dụng đất, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, TTĐC khi nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai. [6] Chính phủ (2014), Nghị định 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 qui định về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi nhà nước thu hồi đất. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

71 [7] Huỳnh Văn Chương (2013), Bài giảng Đánh giá đất, Trường Đại học Nông lâm Huế. [8] Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam (2010). Hà Nội : Nxb Lao Động. [9] Tuệ Khanh (2013), “Vấn đề nghị thu hồi đất vì mục đích kinh tế”. Việt Báo.Vn, 24/4/2013,http://vietbao.vn/Xa-hoi/Van-de-nghi-thu-hoi-dat-vi-muc-dich-kinh- te/66043126/157/. [10] Hồ Kiệt (2014), Bài giảng hệ thống quản lý đất đai, Trường Đại học nông lâm Huế. [11] Nguyễn Hữu Ngữ (2013), Giáo trình Quy hoạch sử dụng đất, Nhà xuất bản Nông nghiệp. [12] Phòng Lao động - thương binh thị xã Sông Cầu (2015), Bảng tổng hợp số liệu lao động, năm 2010 - 2015. [13] Phòng Tài nguyên Và Môi trường, Báo cáo phục vụ giám sát hội đồng nhân dân về tình hình triển khai các công trình dự án, năm 2015. [14] Phòng Tài nguyên Và Môi trường, Thống kê, kiểm kê đất đai năm 2010 - 2015 của thị xã Sông Cầu và các đơn vị hành chính phường, xã. [15] Phòng Tài nguyên Và Môi trường, Báo cáo tình hình quản lý nhà nước về lĩnh vực đất đai tại thị xã Sông Cầu (sô liệu báo cáo từ ngày 31/6/2004 đến ngày 31/5/2015). [16] Phòng Thống kê thị xã Sông Cầu, Niên giám thống kê thị xã Sông Cầu. năm 2010, 2015. [17] Quốc Hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2003), Luật đất đai 2003, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. [18] Quốc Hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2005), Luật Đấu thầu 2005, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. [19] Quốc Hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2013), Luật đất đai 2013, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. [20] Quốc Hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2014), Luật Đầu tư 2014, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. [21] Đỗ Minh Tài (2013), “Đánh giá ảnh hưởng của việc thực hiện chính sách bồi thường, giải phóng mặt bằng đến cuộc sống của người dân bị thu hồi đất tại huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình”, Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp, Đại học Nông lâm Huế. [22] Trang thông tin điện tử thị xã Sông Cầu. http://phuyen.gov.vn/wps/portal/songcau. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

72 [23] Trung tâm phát triển quỹ đất, Bảng tổng hợp công trình dự án trên địa bàn thị xã (2010-2015). [24] Trung tâm phát triển quỹ đất, Báo cáo tổng hợp công tác bồi thường hỗ trợ và tái định cư Dự án Đường tránh trú bão Sông Cầu-Đồng Xuân, thị xã Sông Cầu, năm 2015. [25] Nguyễn, Minh Tuấn (2013), “Pháp luật về thu hồi đất vì mụcđích kinh tế ở Việt Nam hiện nay”. Hà Nội : Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện khoa học xã hội. [26] Từ điểm tiếng Việt phổ thông. TP.HCM : Viện Ngôn ngữ học, Nxb Đông Phương, tái bản 2013. [27] UBND thị xã Sông Cầu (2011), Báo cáo quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, kế hoạch sử dụng đất 5 năm (2011-2015) thị xã Sông Cầu. [28] Uỷ ban nhân dân tỉnh Phú Yên (2015), Báo cáo tình hình kinh tế- xã hội năm 2015 và mục tiêu chủ yếu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2016. [29] Văn phòng đăng ký quyền sử dụng, Bảng theo dõi hồ sơ lưu trữ phường Xuân Phú, thị xã Sông Cầu. PHỤ LỤC Phụ lục 1. Mẫu phiếu điều tra Mã số phiếu: Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Độc lập - Tự do - Hạnh phúc PHIẾU THU THẬP THÔNG TIN Kính gửi Ông/Bà! Chúng tôi là nhóm nghiên cứu thuộc trường Đại học Nông lâm Huế. Để giúp chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu: “Đánh giá công tác thu hồi đất của một số dự án phát triển kinh tế - xã hội tại thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên”. Kính mong Ông/Bà vui lòng cung cấp cho chúng tôi một số thông tin liên quan trong phiếu khảo sát dưới đây, đảm bảo thông tin được giữ bí mật. I. Thông tin chung của hộ PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

73 1. Tên chủ hộ: …………………………….…Giới tính: Nam/Nữ………Tuổi:…… 2. Địa chỉ: …………………………………………………………………………… 3. Số nhân khẩu trong gia đình : ………người Nam: ……. người Nữ: ……. người 4. Số lao động (có thu nhập), nghề nghiệp của hộ Chỉ tiêu Trước thu hồi đất nông nghiệp Sau thu hồi đất nông nghiệp Tổng số lao động (người): -Tuổi từ 15-18 -Tuổi từ 18 đến 55 (nữ), 60 (nam) -Tuổi trên 55 (nữ), 60 (nam) - Số lao động nông nghiệp - Số lao động Công nhân - Số lao động tiểu thủ công nghiệp - Số lao động động tự do - Số lao động phi nông nghiệp khác II. Thông tin về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ 1. Trước khi thu hồi Thửa đất Loại đất Diện tích (m 2 ) PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

74 Thửa 1 Thửa 2 Thửa 3 ……….. 2. Sau khi thu hồi đất Thửa đất Loại đất Diện tích (m 2 ) Thửa 1 Thửa 2 Thửa 3 ……….. 3. Diện tích đất đã bị thu hồi......................m2. Trong đó (đánh dấu x vào ô vuông) + Thu hồi hết đất nông nghiệp + Thu hồi trên 50% đất nông nghiệp + Thu hồi dưới 50% đất nông nghiệp 4. Hình thức được bồi thường. + Bồi thường bằng đất: với diện tích là......................m 2 . Trong đó: - Đất ở ............... m 2 ; Đất vườn ................m 2 ; - Đất sản xuất nông nghiệp khác ..............m 2 ; + Bồi thường bằng tiền, trong đó: Với giá đất nông nghiệp của ông (bà) được bồi thường là bao nhiêu.................. đ/m 2 Với giá đất ở của ông (bà) được bồi thường là bao nhiêu .................................. đ/m 2 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark