Luận văn Thạc sĩ Kiểm soát và Bảo vệ môi trường: Đánh giá công tác thu hồi đất của một số dự án phát triển kinh tế - xã hội tại thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ĐỖ THỊ THOA ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC THU HỒI ĐẤT CỦA MỘT SỐ DỰ ÁN PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI THỊ XÃ SÔNG CẦU, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KIỂM SOÁT VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Chuyên ngành: Quản lý đất đai HUẾ - 2016 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM ĐỖ THỊ THOA ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC THU HỒI ĐẤT CỦA MỘT SỐ DỰ ÁN PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI THỊ XÃ SÔNG CẦU, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KIỂM SOÁT VÀ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG Chuyên ngành: Quản lý đất đai Mã số: 60850103 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. HUỲNH VĂN CHƯƠNG CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG CHẤM KHÓA LUẬN HUẾ - 2016 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nguyên cứu của riêng tôi Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn. Các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều đã được cho phép và chỉ rõ nguồn gốc. Thừa Thiên Huế, ngày 23 tháng 5 năm 2016 Tác giả luận văn Đỗ Thị Thoa PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

ii LỜI CẢM ƠN Trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS Huỳnh Văn Chương là thầy hướng dẫn tôi tận tình trong suốt quá trình hoàn thiện luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu Nhà trường, khoa Tài nguyên và Môi trường Nông nghiệp, phòng Đào tạo Sau đại học - trường Đại học Nông Lâm Huế, xin gửi tới quý Thầy, Cô lòng biết ơn và tình cảm trân trọng nhất. Để hoàn thành luận văn này ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ, góp ý nhiệt tình của các cấp lãnh đạo UBND thị xã Sông Cầu, lãnh đạo, chuyên viên các cơ quan chuyên môn, đồng nghiệp và UBND xã phường có liên quan, nhất là các hộ gia đình, cá nhân xin được phỏng vấn, điều tra đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu thu thập thông tin để tôi hoàn thành đề tài này. Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, nhất là chồng tôi đã động viên, tạo điều kiện về vật chất cũng như tinh thần trong suốt quá trình tôi học tập và thực hiện luận văn này. Một lần nữa tôi xin trân trọng cảm ơn! Thừa Thiên Huế, ngày 23 tháng 5 năm 2016 Tác giả luận văn Đỗ Thị Thoa PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

iii TÓM TẮT 1. Mục tiêu nghiên cứu Đánh giá tình hình quản lý, làm rõ một số vấn đề về công tác thu hồi đất của một số dự án phát triển kinh tế - xã hội tại thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thu hồi đất nhằm giải quyết tốt hơn mối quan hệ hài hòa giữa lợi ích nhà nước, nhà đầu tư và lợi ích người bị thu hồi đất. 2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp, chủ yếu các thông tin, tài liệu, số liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội, số liệu kiểm kê, thống kê đất đai, về dân số thu nhập việc làm và tình hình thu hồi đất các dự án từ các cơ quan của Ủy ban nhân dân thị xã Sông Cầu (phòng Tài nguyên Môi trường, chi cục Thống kê, Trung tâm phát triển quỹ đất, phòng Kinh tế, phòng Lao động Thương binh và Xã hội, Ban quản lý Đầu tư xây dựng cơ bản,...) và Ủy ban nhân dân các phường, xã nơi đến phỏng vấn, điều tra thực hiện đề tài. Qui định từ Luật, văn bản dưới luật, của cơ quan Nhà nước cấp trung ương, địa phương về chính sách thu hồi đất, công tác quản lý sử dụng đất, sách giao khoa, giáo trình, bài giảng, tạp chí, báo có nội dung liên quan. Các công trình khoa học, các nghiên cứu liên quan đến công tác thu hồi đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng trong nước. - Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp, điều tra, khảo sát thực địa về công tác thu hồi đất của một số công trình dự án có thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội tại thị xã Sông Cầu. Lấy phiếu điều tra theo bảng hỏi tự thiết kế sẵn, chụp ảnh thực tế, thu thập thông tin cần nguyên cứu về thực trạng thu nhập, đời sống của các hộ gia đình ảnh hưởng dự án; các cơ chế chính sách đã áp dụng, vấn đề giải quyết công ăn việc làm, chuyển đổi nghề nghiệp đối với hộ gia đình ảnh hưởng dự án phải thu hồi đất và hộ gia đình tự thỏa thuận phần đất của mình với nhà đầu tư. - Phương pháp thống kê, xử lý số liệu, sử dụng phần mềm Excel, PowerPoint để tổng hợp, xử lý số liệu thu thập được qua đó thiết lập các bảng, hình để phân tích sự tác động, đánh giá và đề xuất các hướng giải quyết. 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận 3.1. Quản lý đất đai và thực hiện chính sách thu hồi đất Đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước thống nhất quản lý, Nhà nước giao quyền sử dụng đất cho hộ gia đình, cá nhân, tổ chức sử dụng đất lâu dài đối với đất ở và có thời hạn sử dụng vào mục đích nông nghiệp; Nhà nước có quyền thu hồi quyền sử PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

iv dụng đất và người sử dụng đất sẽ được đền bù theo qui định của pháp luật khi Nhà nước đã giao sử dụng hay đất đang sử dụng ổn định. Riêng đối với nhà đầu tư cần đất để đầu tư dự án thuần túy vì mục tiêu lợi nhuận, vì mục đích kinh tế thì dứt khoát phải thỏa thuận giá đất với người có quyền sử dụng đất, nếu nhà đầu tư và người dân thỏa thuận được về giá thì thực hiện giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất, không thì thôi, Nhà nước không can thiệp. Theo quy định hiện hành, có hai hình thức lấy đất để thực hiện dự án. Một là Nhà nước thu hồi khi dự án thuộc diện vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Hai là chủ đầu tư tự thỏa thuận nhận chuyển nhượng, thuê quyền sử dụng đất, nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất để sản xuất, kinh doanh. 3.2. Đánh giá công tác thu hồi đất của 2 dự án Nhà nước thu hồi đất dư án I cơ bản thực hiện theo đúng trình tự quy định, việc thu hồi đất bằng quyết định hành chính ít nhiều không hợp lòng các chủ thể bị ảnh hưởng với nhiều nguyên nhân. Tuy việc bồi thường đúng qui định và tương đối thỏa đáng nhưng cùng phường, cùng thời điểm giá bồi thường đất nông nghiệp, đất ở tại dự án I thấp, chưa phù hợp với giá chuyển nhượng thực tế; 1m 2 giá đất các hộ dự án II thực nhận gấp 3 lần các hộ ảnh hưởng dự án I. Thu hồi đất ở dự án I bằng quyết định hành chính, kéo dài nhiều năm, từ lúc các hộ ảnh hưởng nhận quyết định thu hồi đất đến khi cơ quan chức năng hoàn thành thủ tục để người dân được nhận tiền bồi thường kéo dài tới hơn 2 năm. Khi đó, giá đất tại thời điểm nhận tiền đã khác xa so với giá đất tại thời điểm có quyết định thu hồi. Trong khi đó dự án II, để có đất đầu tư Doanh nghiệp tư nhân Việt Linh tự thỏa thuận bồi thường với 39 hộ có đất ảnh hưởng, việc GPMB giao đất cho chủ đầu tư thực hiện xong trong vòng 3 tháng sau khi nhận bồi thường. 3.3. Ảnh hưởng của việc thực hiện chính sách thu hồi đất đến cuộc sống của các hộ dân có đất bị thu hồi Nhà nước thu hồi đất dẫn đến những thay đổi về cuộc sống của người dân, đặc biệt là những người sống nguồn thu nhập phụ thuộc vào các ngành nghề phi nông nghiệp như hoạt động kinh doanh, buôn bán. - Thay đổi về nguồn vốn con người - Thay đổi về nguồn vốn tài chính - Thay đổi về nguồn vốn xã hội. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

v 3.4. Đề xuất các giải pháp cho việc thực hiện chính sách thu hồi đất đạt hiệu quả cao hơn - Nhà nước phải đơn giản hóa trình tự, thủ tục vì theo quy định của pháp luật hiện hành đang có quá nhiều khâu trung gian, nhiều thủ tục, thời gian giữa các thủ tục còn dài để thu hồi đất thực hiện dự án. Từ khâu thành lập hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; tổ chức điều tra, đo đạc, điểm đếm tài sản; xác định nguồn gốc đất, xác nhận nhân hộ khẩu, sưu tra hồ sơ, niêm yết lấy ý kiến phương án bồi thường; thẩm định phương án, ban hành quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án; tổ chức chi trả tiền, bố trí tái định cư; tổ chức vận động, thuyết phục; tổ chức cưỡng chế thu hồi đất. - Điều chỉnh bằng việc bổ sung qui định pháp luật Nhà nước tôn trọng sự thoả thuận bình đẳng giữa chủ đầu tư và người sử dụng đất, công nhận sự thoả thuận giữa các bên. Xong cần phải giải quyết được sự bế tắc trong cơ chế thỏa thuận bồi thường, khi mà chủ đầu tư đã thỏa thuận được một tỷ lệ phần trăm nhất định nhưng vẫn còn một phần đất không thể thỏa thuận được với người sử dụng đất thì Nhà nước nên ra quyết định thu hồi đảm bảo quyền lợi của chủ đầu tư và người sử dụng đất. - Để chặc chẻ hơn cần đưa ra thời hạn thỏa thuận tối đa là bao nhiêu tháng thì Nhà nước quyết định thu hồi dự án và giấy chứng nhận đầu tư, hạn chế thấp nhất tình trạng chủ đầu tư không có năng lực tài chính nhưng vẫn được cho phép đầu tư dự án. Hiện nay đang diễn ra trường hợp ở nhiều dự án, không phải người dân không chịu chuyển nhượng đất mà là chủ đầu tư không đủ khả năng tài chính để đền bù cho dân, mặc dù giá chuyển nhượng đã ở mức hợp lý. - Làm rõ khái niệm thu hồi đất vì mục đích kinh tế so với các trường hợp thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Nên tách bạch phạm trù kinh tế ra khỏi phạm trù xã hội trong các dự án mà chúng ta vẫn quen gọi là dự án kinh tế-xã hội. Bởi nếu để hai phạm trù này liên kết với nhau bởi một dấu gạch nối, dể dẫn đến cách hiểu tùy tiện, nhận diện không rõ ràng và đánh đồng hai phạm trù này làm một, dẫn đến thực hiện sai vấn đề. - Để hạn chế thiệt hại và tình trạng không hợp tác của người bị thu hồi đất, cơ quan có thẩm quyền cần triệt để áp dụng phương pháp xác định giá đất có lợi nhất cho người dân sao cho tiền nhận bồi thường thấp nhất cũng đủ để nhận chuyển nhượng một thửa đất mới với cùng diện tích tại địa phương để sinh sống. - Tạo quỹ đất sạch theo qui hoạch, kế hoạch sử dụng đất hàng năm theo hình thức xã hội hóa, chọn nhà đầu tư giải phóng mặt bằng, sau đó thực hiện giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua hình thức đấu giá, Nhà nước sẽ điều tiết được phần giá trị tăng thêm từ đất không phải do người sử dụng đất tạo ra, tạo nguồn thu để thực hiện bồi thường, hỗ trợ PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

vi cho người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, của người sử dụng đất và của nhà đầu tư. - Nhất thiết dự án thu hồi đất nào cũng phải thành lập đoàn thanh tra, tổ giám sát để kịp thời chấn chỉnh ngay những thiếu sót sai phạm, hạn chế thấp nhất mọi hành vi có yếu tố tham nhũng. Như, cán bộ có thể cấu kết với người thu hồi đất trong quá trình kiểm đếm, thẩm định; làm bỏ ngỏ sau đó hướng dẫn khiếu nại, kiến nghị. PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

vii MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................................... xi 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ................................................................................... 1 2. MỤC TIÊU NGUYÊN CỨU............................................................................................ 2 2.1. Mục tiêu chung .......................................................................................................... 2 2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................................... 2 3. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN ..................................................................... 3 3.1. Ý nghĩa khoa học ....................................................................................................... 3 3.2. Ý nghĩa thực tiễn........................................................................................................ 3 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ............................................... 4 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................................... 4 1.1.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................................. 4 1.1.2. Quan hệ trong thu hồi đất. ................................................................................... 10 1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU. ............................................. 12 1.2.1. Thực tiễn công tác thu hồi đất trên thế giới ....................................................... 12 1.2.2. Thực tiễn công tác thu hồi đất ở Việt Nam ........................................................ 14 1.2.3. Thực tiễn công tác thu hồi đất ở Phú Yên .......................................................... 16 1.3. CÁC CÔNG TRÌNH NGUYÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN......................................... 16 CHƯƠNG 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................... 18 2.1. PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU ................................................................. 18 2.1.1. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 18 2.1.2. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 18 2.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ........................................................................................ 18 2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................................................. 19 2.3.1. Phương pháp thu thập số liệu .............................................................................. 19 2.3.2. Phương pháp thống kê, phân tích, xử lý số liệu. ................................................ 20 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGUYÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ............................................ 20 3.1. ĐẶC ĐIỂM VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN ................................................................. 20 3.1.1.Vị trí địa lý. ............................................................................................................ 20 3.1.2. Địa hình ................................................................................................................. 22 3.1.3. Khí hậu .................................................................................................................. 22 3.1.4. Các nguồn tài nguyên ........................................................................................... 23 3.1.5. Đánh giá chung về điều kiện tự nhiên ................................................................ 24 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark

viii 3.1.6. Dân số lao động và việc làm ................................................................................. 25 3.2. QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI VÀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH THU HỒI ĐẤT. ............. 26 3.2.1. Hiện trạng sử dụng đất và biến động đất đai ..................................................... 26 3.2.2. Qui định pháp luật về quản lý, sử dụng và thu hồi đất. .................................... 31 3.2.3. Trình tự, thủ tục thu hồi đất phát triển kinh tế - xã hội .................................. 36 3.3. ĐÁNH GIÁ CÔNG TÁC THU HỒI ĐẤT CỦA HAI DỰ ÁN PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TẠI THỊ XÃ SÔNG CẦU. ................................................................................... 41 3.3.1. Các dự án thu hồi đất tại thị xã Sông Cầu. ........................................................ 41 3.3.2 Đánh giá chung về việc thực hiện công tác thu hồi đất trên địa bàn thị xã Sông Cầu giai đoạn 2011-2015. ............................................................................................... 45 3.3.3. Thực trạng thu hồi đất hai dự án nghiên cứu . ........................................................ 50 3.3.4. Ảnh hưởng của việc thực hiện chính sách thu hồi đất đến cuộc sống của các hộ dân có đất bị thu hồi. ...................................................................................................... 57 3.4. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP CHO VIỆC THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH THU HỒI ĐẤT ĐẠT HIỆU QUẢ CAO HƠN. .................................................................................. 62 3.4.1. Điều chỉnh bằng việc bổ sung qui định pháp luật về thu hồi đất. .................... 62 3.4.2. Đề xuất một số giải pháp. ..................................................................................... 64 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................................ 66 1. Kết luận: ....................................................................................................................... 66 2. Kiến nghị. ........................................................................................................................ 68 PDF Watermark Remover DEMO : Purchase from www.PDFWatermarkRemover.com to remove the watermark