Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lí hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tại các trường tiểu học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh

32 quản lí và giáo viên, qui chế về giáo dục đạo đức và các thông tư hướng dẫn về một số vấn đề về tài chính, sử dụng tài chính. Tất cả các văn bản quy chế, thông tư này đều mang tính pháp lí để các trường tổ chức và thực hiện. Các văn bản pháp lí của Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo có tác động, ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình giáo dục đạo đức. Thiếu các văn bản đó hoặc hiểu chưa đúng sẽ dẫn đến việc tổ chức hoạt động giáo dục nói chung và giáo dục đạo đức nói riêng đi không đúng hướng. 1.5.2.2. Tác động của các yếu tố kinh tế - xã hội Điều kiện kinh tế văn hóa, xã hội ở địa phương; sự ủng hộ và mối quan hệ gắn kết của các cấp chính quyền địa phương với các nhà trường; trình độ dân trí của cộng đồng dân cư là các yếu tố khách quan trực tiếp ảnh hưởng đến hoạt động của các nhà trường trong đó có giáo dục đạo đức cho học sinh. Đặc biệt, bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế hiện nay có tác động rất lớn đến thay đổi quan niệm giá trị và hành vi đạo đức của học sinh. Đặc trưng của giai đoạn hiện nay là sự phát triển mạnh mẽ công nghệ thông tin vào các lĩnh vực, trong đó có giáo dục. Điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quản lí giáo dục đạo đức vì internet đang tác động đến nhận thức, lối sống và hành vi đạo đức của học sinh cả về mặt tích cực lẫn về mặt tiêu cực. Công nghệ thông tin cũng tạo thuận lợi quản lí các chương trình giáo dục chính khóa và ngoại khóa, đem lại các tác động trực tiếp cho học sinh, giúp học sinh lĩnh hội kiến thức nhanh hơn và vận dụng được các kiến thức đã học vào thực tiễn cuộc sống. Nhờ vậy việc quản lí giáo dục đạo đức sẽ có chất lượng và hiệu quả hơn. 1.5.2.3. Tác động của mục tiêu, chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục Mục tiêu giáo dục là yếu tố đầu tiên có tính định hướng cho công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức cho học sinh. Nếu không bám sát mục tiêu giáo dục ở các bậc và không xác định được yêu cầu của việc giáo dục đạo đức cho học sinh thì các hoạt động GDĐĐ cho học sinh sẽ không đạt được hiệu quả như mong muốn. Luật Giáo dục năm 2005, điều 27 đã nêu rõ: “Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ

33 năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.” Yêu cầu về nội dung và phương pháp giáo dục tiểu học nói chung được đặt ra như sau: Về nội dung giáo dục: Bảo đảm tính phổ thông, cơ bản, toàn diện, hướng nghiệp, có hệ thống; gắn với thực tiễn cuộc sống, phù hợp với tâm sinh lí lứa tuổi học sinh, đáp ứng mục tiêu ở mỗi cấp học. Về phương pháp giáo dục: Giáo dục tiểu học phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS. 1.5.2.4. Tác động của các yếu tố đặc điểm tâm sinh lý của học sinh Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh có ảnh hưởng rất lớn đến quản lí giáo dục đạo đức cho học sinh. Vì muốn quá trình quản lí đạt được mục tiêu thì chủ thể quản lí phải hiểu được tâm sinh lý lứa tuổi của đối tượng quản lí. Ở mỗi lứa tuổi khác nhau, học sinh có đặc điểm tâm sinh lí khác khau. Thường ở lứa tuổi học sinh tiểu học, hành vi của các em dễ có tính tự phát, tính cách của các em thường có những biểu hiện thất thường. Do đó, đặc điểm tâm sinh lí, nhân cách của học sinh được hình thành và phát triển phong phú. Hiểu rõ vị trí, ý nghĩa của giai đoạn phát triển tâm lí từng lứa tuổi tiểu học giúp chúng ta cách đối xử đúng đắn và giáo dục để các em có một nhân cách tốt.

34 Kết luận chương 1 Trong bối cảnh công nghiệp 4.0, vấn đề giáo dục đạo đức và quản lí hoạt động giáo dục đạo đức là vấn đề cấp bách, nhất là đối tượng học sinh tiểu học. Nghiên cứu về quản lí hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học, tác giả luận văn đã tổng thuật các nghiên cứu ở trong nước và quốc tế về vấn đề này. Trên cơ sở đó, luận văn xác định các khái niệm công cụ, đó là quản lí hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tại các trường tiểu học. Đồng thời xây dựng khung lí thuyết gồm: Hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học và quản lí hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học. Ngoài ra, tác giả luận văn còn xem xét các yếu tố chủ quan, khách quan ảnh hưởng đến công tác quản lí của hiệu trưởng nhà trường về quản lí hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học. Đây là những cơ sở lí luận để tác giả luận văn khảo sát thực trạng quản lí hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học tại quận Bình Thạnh, TP. HCM và góp phần đề xuất các biện pháp quản lí hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học tại quận Bình Thạnh, TP. HCM.

35 Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN BÌNH THẠNH, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH 2.1. Khái quát về tình hình phát triển Kinh tế- Xã hội, Giáo dục và Đào tạo của quận Bình Thạnh, TP.HCM 2.1.1. Tình hình phát triển Kinh tế - Xã hội của quận Bình Thạnh, TP.HCM Quận Bình Thạnh nằm ở phía Đông Bắc Thành phố Hồ Chí Minh, có diện tích 2076 ha; được chia thành 20 phường, 89 khu phố và tổng số dân là 464397 người, có 21 dân tộc, đa số là người Kinh. Mật độ dân số 22.370 người/ km 2 . Nằm trong khu vực có quá trình đô thị hóa lâu đời và đang tiếp tục đầu tư xây dựng, phát triển thành đô thị hiện đại theo quy hoạch của thành phố, quận đã có những bước phát triển nhanh trên các mặt Kinh tế - Văn hóa - Xã hội. Quận đã duy trì nhịp độ phát triển kinh tế hợp lí, hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo đúng định hướng, góp phần cùng thành phố kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Về kinh tế, quận phát triển theo hướng thương mại, dịch vụ, công ngiệp, tiểu thủ công nghiệp. Công tác quản lí thu ngân sách nhà nước hàng năm đều đạt và vượt chỉ tiêu; đảm bảo chi ngân sách thường xuyên, trong đó tỉ trong bình quân hàng năm chi cho sự phát triển giáo dục, văn hóa xã hội chiếm 48,66% (chỉ tiêu nghị quyết từ 40% trở lên); trong đó sự nghiệp giáo dục chiếm 41.11% 2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục và đào tạo của quận Bình Thạnh, TP.HCM Sự nghiệp giáo dục và đào tạo tiếp tục nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của Sở Giáo dục và Đào tạo TP. HCM, của Quận ủy - HĐND - UBND quận Bình Thạnh; sự phối hợp, kết hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành, các đoàn thể; sự đồng tình ủng hộ của nhân dân địa bàn quận đã tạo nên sức mạnh để ngành giáo dục và đào tạo quận tiếp tục phát triển.

36 - Về mạng lưới trường lớp Cấp Tiểu học có 29 trường (trong đó có 06 trường ngoài công lập); 774 lớp, 29 226 học sinh. Tỷ lệ học sinh học 2 buổi/ngày đạt 85%. Bảng 2.1. Số lớp của HS Tiểu học ( Số liệu thống kê tháng 9/2018 của Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Bình Thạnh) Lớp Tổng số lớp Số lớp có trên 40 học sinh Số lớp tư thục Có bán trú Không bán trú Cộng 1 176 78 40 152 7 159 2 135 44 21 111 6 117 3 160 62 26 129 5 134 4 152 78 21 119 5 124 5 151 62 17 115 6 121 Cộng 774 324 125 626 29 655 - Về chất lượng giáo dục Các trường phổ thông đã linh hoạt xây dựng kế hoạch dạy học phù hợp với tình hình nhà trường; hầu hết các trường đã xây dựng kế hoạch dạy học để chủ động, đưa các chủ đề tích hợp trong môn học hoặc các chủ đề tích hợp liên môn vào dạy học; áp dụng các phương pháp dạy học tích cực và tổ chức các tiết học ngoài nhà trường; triển khai thực hiện Thông tư số 01/2017/TT-BGDĐT về hướng dẫn lồng ghép giáo dục an ninh và quốc phòng trong trường tiểu học, THCS; tổ chức dạy học tiếng Anh cho học sinh lớp 1 buổi ở tiểu học. Các chủ đề về địa phương được giảng dạy theo đúng nội dung hướng dẫn và được tích hợp qua các môn học. Các trường tiếp tục cải tiến sinh hoạt chuyên môn của tổ/nhóm chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học, tham khảo, chọn lựa tài liệu, tư liệu phục vụ dạy học, giúp giáo viên bồi dưỡng kiến thức về chuyên môn, hỗ trợ đồng nghiệp trong dạy học. Từ những kết quả tổ chức thực hiện nêu trên, các trường đã giúp cho học Số lớp học 2 buổi

37 sinh tiếp thu kiến thức, tích luỹ kinh nghiệm, bổ sung kiến thức thực tiễn góp phần hình thành và phát triển năng lực học sinh. Việc triển khai giáo dục giáo dục kĩ năng sống thông qua hoạt động trải nghiệm, tiết học ngoài nhà trường, sinh hoạt ngoại khóa; các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể dục, thể thao, có những sân chơi vui học, bổ ích giúp học sinh được trang bị kiến thức, bước đầu nghiên cứu khoa học, rèn luyện các kĩ năng giao tiếp, thuyết trình, làm việc theo nhóm, ra quyết định, ... Bảng 2.2 Xếp loại về phẩm chất của học sinh tiểu học ( Số liệu thống kê tháng 9/2018 của Phòng Giáo dục và Đào tạo quận Bình Thạnh) KHỐI Tự phục vụ, tự quản % Hợp tác % Tự học và giải quyết vấn đề % Đoàn kết yêu thương % 1 6683 99.83 6692 99.97 6694 100 6694 100 2 4663 99.93 4664 100 4664 99.95 4664 99.95 3 6076 99.95 6078 99.98 6078 99.98 6078 99.8 4 5976 100 5976 100 5976 100 5976 100 5 5811 100 5811 100 5811 100 5811 100 Cộng 29209 99.94 29221 99.98 29223 99.98 29223 99.98 - Công tác xây dựng xã hội học tập Năm 2018, 20/20 phường đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2, đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học và chuẩn phổ cập giáo dục Trung học cơ sở mức độ 3; 20 phường đạt chuẩn phổ cập bậc Trung học. Các cơ sở giáo dục đã có nhiều đổi mới sáng tạo để nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học, chú trọng giáo dục toàn diện đi đôi với đổi mới hoạt động giáo dục đạo đức, ngoài giờ lên lớp, giáo dục kỹ năng sống, trải nghiệm sáng tạo phù hợp với thực tế đơn vị và đặc điểm tâm lí lứa tuổi của học sinh từng khối lớp.

38 Công tác xã hội hoá giáo dục được phát huy. Môi trường sư phạm được cải thiện, cơ sở vật chất và trang thiết bị nhiều trường được đầu tư góp phần nâng cao chất lượng dạy học. 2.2. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng 2.2.1. Mục tiêu khảo sát Đánh giá đúng thực trạng GDĐĐ và thực trạng quản lí hoạt động GDĐD cho học sinh tại các trường tiểu học sinh quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh để làm căn cứ thực tiễn khi đề xuất các biện pháp quản lí đối với hoạt động GDĐĐ cho học sinh của các trường tiểu học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. 2.2.2. Nội dung khảo sát Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên và phụ huynh học sinh về tầm quan trọng của hoạt động GDĐĐ cho học sinh tiểu học học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. Thực trạng xây dựng và thực hiện các nội dung, phương pháp, hình thức hoạt động GDĐĐ cho học sinh tiểu học học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. Thực trạng quản lí xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá hoạt động GDĐĐ cho học sinh tiểu học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. 2.2.3. Đối tượng khảo sát Để xác định và phân tích thực trạng quản lí hoạt động GDĐĐ cho học sinh tại các trường tiểu học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh, tập trung nghiên cứu thực trạng hoạt động GDĐĐ và quản lí hoạt động GDĐĐ cho học sinh tại 06 trường Tiểu học trên địa bàn quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh, gồm: Trường Tiểu học Tô Vĩnh Diện, quận Bình Thạnh Trường Tiểu học Bế Văn Đàn, quận Bình Thạnh Trường Tiểu học Bình Lợi Trung, quận Bình Thạnh Trường Tiểu học Bình Hòa, quận Bình Thạnh Trường Tiểu học Đống Đa, quận Bình Thạnh Trường Tiểu học Phù Đổng, quận Bình Thạnh Để thực hiện mục tiêu khảo sát, đánh giá thực trạng, chúng tôi đã tiến hành khảo sát ý kiến của CBQL, giáo viên (kể cả giáo viên-Tổng phụ trách), phụ huynh học sinh. Số lượng: 252.

39 Bảng 2.3. Số lượng cụ thể STT Đối tượng khảo sát Số lượng Ghi chú 1 CBQL 12 1 trường/ 2CBQL 2 Giáo viên 188 1 trường/ 30-32 giáo viên 3 CMHS 52 1 trường/ 7-9 CMHS 2.2.4. Phương pháp khảo sát Sử dụng phương pháp trưng cầu ý kiến bằng phiếu điều tra, kết hợp phỏng vấn để thu thập thông tin, đánh giá thực trạng hoạt động GDĐĐ và quản lí hoạt động GDĐĐ cho học sinh tiểu học trên địa bàn quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý kết quả khảo sát. 2.2.5. Xử lí kết quả khảo sát Xây dựng các mẫu phiếu điều tra và tiến hành khảo sát thực trạng. Việc khảo sát thực hiện theo tiến trình: phát phiếu, thu thập số liệu và sử dụng các phép toán thông kê để tổng hợp và xử lý số liệu thu thập được. 2.3. Thực trạng hoạt động GDĐĐ cho học sinh các trường tiểu học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh 2.3.1. Thực trạng nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học Để tìm hiểu nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục đạo đức cho học sinh các trường tiểu học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh. Chúng tôi đã tiến hành khảo sát 252 CBQL, GV, CMHS ở các trường. Kết quả khảo sát thu được như sau: Bảng 2.4 Khảo sát về tầm quan trọng của hoạt động GDĐĐ cho học sinh các trường tiểu học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh STT Mức độ đánh giá Ý kiến của CBQL, GV, CMHS Số lượng Tỷ lệ % 1 Rất cần thiết 224 88,9% 2 Cần thiết 22 8,7%

40 STT Mức độ đánh giá Ý kiến của CBQL, GV, CMHS Số lượng Tỷ lệ % 3 Chưa cần thiết 6 2,4% 4 Không cần thiết 0 0% Qua số liệu trong bảng 2.4, cho thấy hầu hết CBQL, GV, CMHS đều nhận thức tầm quan trọng của hoạt động GDĐĐ cho HS là rất cần thiết, có tới gần 90% ý kiến trả lời cho rằng hoạt động GDĐĐ cho học sinh là rất cần thiết, 8,7% cho là cần thiết, không có ý kiến nào cho rằng không cần thiết. Điều đó chứng tỏ việc GDĐĐ cho học sinh nhận được sự quan tâm của toàn xã hội, là nền tảng để giáo dục thế hệ trẻ hiện nay. Kết quả phỏng vấn 50 người cho thấy: Hầu hết CBQL, GV, CMHS đều đánh giá cao tầm quan trọng của hoạt động GDĐĐ cho HS ngay từ lứa tuổi tiểu học. Vì thế nhà trường cần có giải pháp để nâng nhận thức và hành động của học sinh, coi đây là nhiệm vụ quan trọng để rèn luyện đạo đức, hành vi của một học sinh tiểu học. 2.3.2. Thực trạng về thực hiện nội dung của hoạt động GDĐĐ cho học sinh tiểu học Bảng 2.5. Khảo sát về nội dung GDĐĐ cho học sinh các trường tiểu học quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh S T T Nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh Mức độ thực hiện Rất thường xuyên Thường xuyên Thỉnh thoảng Không thực hiện SL % SL % SL % SL % 1 1 Trang bị những tri thức cần thiết về đạo đức 52 20,6 100 39,7 95 37,7 5 2,0 2 2 Hình thành thái độ đúng đắn, khiêm tốn, thật 43 17,0 126 50 77 30,5 6 2,5

41 S T T Nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh Mức độ thực hiện Rất thường xuyên Thường xuyên Thỉnh thoảng Không thực hiện SL % SL % SL % SL % thà, có trách nhiệm với lời nói và việc làm của mình 4 3 Giáo dục học sinh tự giác thực hiện các chuẩn mực đạo đức xã hội 34 13,5 77 30,5 126 50,0 15 6,0 4 4 Giáo dục ý thức chấp hành các quy định của pháp luật, nội quy của Nhà trường 126 50,0 101 40,0 25 10,0 0 0,0 5 5 Giáo dục ý thức phấn đấu trong học tập 78 31,0 140 55,5 34 13,5 0 0,0 6 6 Giáo dục tinh thần cộng đồng, tích cực tham gia các hoạt động của nhà trường, xã hội 12 5,0 134 53,0 101 40,0 5 2,0 7 7 Giáo dục tình yêu, tình bạn đúng đắn 22 9,0 149 59,0 76 30,0 5 2,0 8 Giáo dục văn hóa 42 16,6 120 48,0 88 35,8 0 0,0