Luận văn Thạc sĩ Địa lí học: Phát triển các khu công nghiệp tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa
4,227
593
133
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Hồ Thị Mỹ Giang
PHÁT TRIỂN CÁC KH U CÔ NG NGHIỆP
TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU TRONG THỜI KỲ
CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA
LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC
Thành phố Hồ Chí Minh - 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ MINH
Hồ Thị Mỹ Giang
PHÁT TRIỂN CÁC KH U CÔ NG NGHIỆP
TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU TRONG THỜI KỲ
CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ĐẠI HÓA
Chuyên ngành : Địa lí học
Mã số : 60 31 05 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. PHẠM XUÂN HẬU
Thành phố Hồ Chí Minh - 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn “Phát triển các khu công nghiệp tỉnh Bà Rịa –
Vũng Tàu trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa” là đề tài do cá nhân tô i
nghiên cứu, thu thập, xử lí số liệu và thực hiện. Các số liệu, biểu bảng và hình
ảnh
thể hiện trong luận văn được trích dẫn từ các nguồn cụ thể. Nếu có gì sai sót
tôi xin
hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Tác giả
Hồ Thị Mỹ Giang
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, Tác giả xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu, Phòng Sau đại
học, Ban chủ nhiệm khoa và các thầy cô giáo khoa Địa lí trường Đại học Sư phạm
Tp. HCM đã hướng dẫn, tạo điều kiện thuận lợi cho Tác giả trong thời gian học
tập tại trường và thực hiện đề tài.
Đặc biệt, Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Phạ
m Xuân
Hậu, người đã tận tình giúp đỡ Tác giả trong suốt quá trình nghiên cứ
u và hoàn
chỉnh luận văn.
Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn các cơ quan ban ngành của tỉnh Bà Rịa –
Vũng Tàu: Ban quản lý các KCN, Tổng cục thống kê, Sở Công thương, Sở Kế
hoạch – Đầu tư, UBND tỉnh… đã cung cấp đầy đủ những tư liệu, số liệu và thông
tin cần thiết có liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu cùng toàn thể giáo viên trường THPT
Bưng Riềng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã tạo điều kiện tốt nhất cho Tác giả hoàn
thành luận văn.
Cuối cùng, Tác giả xin tỏ lòng biết ơn đến gi a đình, người thân và bạn hữu
đã dành tình cảm, luôn động viên và giúp đỡ Tác giả trong những ngày học tập,
nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn!
Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 19/09/2014
Tác giả
Hồ Thị Mỹ Giang
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục các bảng số liệu
Danh mục các biểu đồ
MỞ ĐẦU
.................................................................................................................
1
Chương 1. TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN CÁC KHU CÔNG NGHIỆP
TRONG THỜI KỲ CNH, HĐH
........................................................... 9
1.1. Một số khái niệm và những vấn đề liên quan về KCN
..................................... 9
1.1.1. Quan niệm về KCN
....................................................................................
9
1.1.2. Mục tiêu của KCN
....................................................................................
10
1.1.3. Tính tất yếu khách quan của việc hình thành
KCN.................................. 11
1.1.4. Các loại hình KCN phổ biến
.................................................................... 12
1.1.5. Nguồn lực chủ yếu tác động đến sự hình thành và phát triển KCN .........
13
1.1.6. Các tiêu chí đánh giá sự phát triển KCN
.................................................. 17
1.2. Khu công nghiệp trong quá trình CNH, HĐH
................................................ 19
1.2.1. Quan niệm về CNH, HĐH
....................................................................... 19
1.2.2. Sự cần thiết phát triển KCN trong tiến trình CNH, HĐH đất nước .........
20
1.2.3. Vai trò của các KCN trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước ...................
22
1.3. Phát triển KCN ở Việt Nam
............................................................................ 24
1.3.1. Đặc điểm và phân loại
..............................................................................
24
1.3.2. Các điều kiện hình thành và mở rộng các KCN
....................................... 25
1.3.3. Tổ chức lãnh thổ các KCN ở nước ta
....................................................... 26
1.3.4. Thực trạng phát triển KCN ở Việt Nam
................................................... 28
1.3.5. Kinh nghiệm phát triển KCN ở một số địa phương trong vùng ĐNB ..... 30
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN CÁC KHU CÔNG NGHIỆP
TỈNH BÀ RỊA - VŨNG TÀU TRONG THỜI KỲ CNH, HĐH ...... 34
2.1. Khái quát về tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu
............................................................ 34
2.2. Nguồn lực phát triển công nghiệp tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu
........................... 35
2.2.1. Các nguồn lực bên trong
.......................................................................... 35
2.2.2. Các nguồn lực bên ngoài
.......................................................................... 49
2.2.3. Nhận định về nguồn lực phát triển CN tỉnh BR –
VT.............................. 52
2.3. Thực trạng phát triển KCN tỉnh BR - VT
...................................................... 54
2.3.1. Thực trạng quy hoạch các KCN
............................................................... 54
2.3.2. Số lượng và quy mô các KCN trên địa bàn tỉnh
...................................... 55
2.3.3. Tỷ lệ vốn đầu tư
........................................................................................
60
2.3.4. Tỷ lệ lấp đầy KCN
....................................................................................
62
2.3.5. Số dự án đầu tư, quy mô dự án đầu tư
...................................................... 64
2.3.6. Lao động làm việc trong các KCN
........................................................... 68
2.3.7. Hiệu quả phát triển của các KCN
............................................................. 72
2.4. Những đóng góp chủ yếu của các KCN vào sự phát triển KT – XH tỉnh
Bà Rịa – Vũng Tàu
........................................................................................
80
2.4.1. Đóng góp vào ngân sách địa phương
....................................................... 80
2.4.2. Đóng góp vào giá trị sản xuất công nghiệp
.............................................. 80
2.4.3. Đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu của tỉnh
........................................... 81
2.4.4. Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh theo hướng CNH, HĐH ......
83
2.4.5. Thúc đẩy quá trình đô thị hóa và nâng cao mức sống của người dân ......
83
2.4.6. Nâng cao trình độ lao động và công nghệ cho các DN
............................ 85
2.4.7. Thúc đẩy sự phát triển c ủa các loại hình dịch vụ phục vụ sản xuất CN
......... 85
2.5. Một số khó khăn và hạn chế trong quá trình phát triển KCN
......................... 85
2.5.1. Một số hạn chế và yếu kém
...................................................................... 86
2.5.2. Nguyên nhân
.............................................................................................
88
Tiểu kết chương
2......................................................................................................
90
Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CÁC KHU
CÔNG NGHIỆP Ở TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU TRONG
THỜI KỲ CNH, HĐH
......................................................................... 91
3.1. Những căn cứ xây dựng định hướng
.............................................................. 91
3.1.1. Định hướng phát triển KCN Việt Nam
.................................................... 91
3.1.2. Định hướng phát triển KCN vùng Đông Nam Bộ
.................................... 91
3.1.3. Thực trạng phát triển CN và KCN tỉnh BR – VT
.................................... 92
3.1.4. Nhu cầu và đòi hỏi của quá trình CNH, HĐH
......................................... 93
3.2. Định hướng phát triển CN và KCN tỉnh BR – VT đến năm 2020 ................
94
3.2.1. Định hướng phát triển CN tỉnh BR – VT đến năm 2020
......................... 94
3.2.2. Định hướng phát triển KCN tỉnh BR – VT đến năm 2020
...................... 96
3.3. Những thuận lợi và khó khăn thực hiện các định hướng
.............................. 101
3.3.1. Thuận lợi
................................................................................................
101
3.3.2. Khó khăn
................................................................................................
102
3.4. Một số giải pháp phát triển KCN tỉnh BR – VT trong thời kỳ CNH, HĐH . 103
3.5.1. Hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển KCN
.................................... 103
3.5.2. Đẩy mạnh xúc tiến đầu tư vào các KCN
............................................... 103
3.5.3. Hổ trợ các doanh nghiệp đầu tư vào KCN
............................................ 104
3.5.4. Đẩy mạnh cải cách hành chính nhằm khuyến khích đầu tư ..................
104
3.5.5. Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu của các KCN
.................... 105
3.5.6. Nâng cao hiệu quả quản lý của các cấp chính quyền với vấn đề môi
trường trong các KCN
........................................................................... 106
3.5.7. Đẩy mạnh xây dựng CSHT, triển khai thực hiện tốt công tác đền bù,
GPMB và giải quyết việc làm cho người dân
........................................ 107
3.5.8. Hoàn thiện CSH T ngoài hàng rà o KCN, xây dựng nhà ở cho công nhân .....
108
Tiểu kết chương
3....................................................................................................
109
KẾT LUẬN
............................................................................................................
111
TÀI LIỆU THAM KHẢO
....................................................................................
113
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BOT : Built-Operation-Transfer (Xây dựng - Vận hành - Chuyển giao)
BR – VT : Bà Rịa – Vũng Tàu
BT : Built -Transfer (Xây dựng – chuyển giao)
BTO : Built -Transfer -Operation (Xây dựng-chuyển giao-kinh doanh)
CCN – TTCN : Cụm công nghiệp - Tiểu thủ công nghiệp
CN : Công nghiệp
CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
CSHT : Cơ sở hạ tầng
DN : Doanh nghiệp
ĐNB : Đông Nam Bộ
GDP : Gross Domestic Product (Tổng sản phẩm quốc nội)
GPMB : Giải phóng mặt bằng
GTXS : Giá trị sản xuất
FDI : Foreign Direct Investment (Đầu tư trực tiếp nước ngoài)
KCN : Khu công nghiệp
KCX : Khu chế xuất
KH – CN : Khoa học – Công nghệ
KH – KT : Khoa học – Kỹ thuật
KT – XH : Kinh tế - Xã hội
NICs : Newly Industrialized Countrys (Các quốc gia công nghiệp mới)
ODA : Official Development Assistance (Hỗ trợ phát triển chính thức)
TP.HCM : Thành phố Hồ Chí Minh
VA : Giá trị tăng thêm
VKTTĐPN : Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam
VLXD : Vật liệu xây dựng
DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ LIỆU
Bảng 2.1. Cơ cấu sử dụng đất của tỉnh BR – VT năm 2012
.................................. 38
Bảng 2.2. Dân số và lao động qua tỉnh BR – VT giai đoạn 2009 – 2013
.............. 41
Bảng 2.3. Số lượng và diện tích các KCN tỉnh BR – VT qua các năm
................. 55
Bảng 2.4. Tỉ lệ vốn đầu tư/diện tích đất KCN tỉnh BR – VT đến tháng
5/2014
....................................................................................................
60
Bảng 2.5. Tình hình đầu tư CSHT các KCN tỉnh BR - VT giai đoạn 2009 – 2013 ....
61
Bảng 2.6. Tỷ lệ lấp đầy các KCN tỉnh BR – VT giai đoạn 2009 – 2013
.............. 62
Bảng 2.7. Tỷ lệ lấp đầy các KCN tỉnh BR - VT năm 2013
................................... 63
Bảng 2.8. Tình hình đầu tư các KCN tỉnh BR - VT giai đoạn 2006 – 2013 .........
65
Bảng 2.9. Tình hình thu hút đầu tư FDI tại các KCN đến tháng 5/2014
............... 68
Bảng 2.10. Số lao động trong các KCN tỉnh BR – VT giai đoạn 2009 – 2013 .......
69
Bảng 2.11. Doanh thu từ các KCN tỉnh BR – VT giai đoạn 2009 – 2013
.............. 73
Bảng 2.12. Giá trị xuất nhập khẩu từ các KCN giai đoạn 2009 – 2013
.................. 75
Bảng 2.13. GTSX CN trong các KCN tỉnh BR – VT giai đoạn 2009 – 2013 ......... 81
Bảng 2.14. Giá trị xuất khẩu từ các KCN giai đoạn 2009 – 2013
........................... 82
Bảng 3.1. Dự báo giá trị gia tăng CN đến 2015 – 2020 theo giá so sánh
.............. 96
Bảng 3.2. Dự báo tốc độ tăng trưởng CN đến 2015 – 2020
................................. 96
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Tỉ trọng lao động CN trong cơ cấu lao động toàn tỉnh Bà Rịa –
Vũng Tàu năm 2009 và 2013
.............................................................. 42
Biểu đồ 2.2. Cơ cấu chất lượng nguồn lao động tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu năm
2008 và 2012
.......................................................................................
43
Biểu đồ 2.3. Tình hình đầu tư FDI của các khu vực vào KCN tỉnh Bà Rịa –
Vũng Tàu đến tháng 5/2014
................................................................ 66
Biểu đồ 2.4. Cơ cấu thu hút lao động vào các KCN tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu năm
2009 và 2013
........................................................................................
69
Biểu đồ 2.5. Cơ cấu lao động theo trình độ trong các KCN tỉnh Bà Rịa – Vũng
Tàu năm 2005 và 2011
........................................................................ 71
Biểu đồ 2.6. Tốc độ tăng doanh thu từ các KCN tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu giai
đoạn 2009 – 2013
................................................................................
72
Biểu đồ 2.7. Tỷ trọng doanh thu từ các KCN trong tổng doanh thu CN toàn tỉnh
...... 73
Biểu đồ 2.8. Cơ cấu doanh thu từ các KCN tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu giai đoạn 2009
–
2013...................................................................................................
74
Biểu đồ 2.9. Cơ cấu kinh tế tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu năm 2005 và 2013
............... 83