Luận văn Thạc sĩ Chăn nuôi: Ảnh hưởng của khẩu phần ăn bổ sung Bột lá chè đại ( Trichanthera gigantea) đến năng suất chất lượng thịt của gà Mía lai Lương Phượng tại Thái Nguyên

11 hoa. Chúng cũng có mặt trong các sản phẩm động vật như trứng, tôm hùm, cá... Ngày nay, các hợp chất carotenoid rất được quan tâm nghiên cứu. Carotenoit là chất màu tự nhiên, chúng được tìm thấy trong lục lạp của thực vật bậc cao, mặc dù trong mô quang hợp những màu sắc này được che đậy bởi chất diệp lục. Những chất này được tìm thấy trong tảo, vi khuẩn, nấm và nấm men. Người ta ước tính rằng thiên nhiên sản xuất hằng năm khoảng 100 triệu tấn carotenoid. 1.2.2. Sắc t trong thức ăn chăn nuôi Sắc tố trong thực vật gồm có bốn nhóm (chlorophyll, carotenoid, flavonoid và betalain). Trong thức ăn chăn nuôi chỉ đề cập đến một trong bốn nhóm nói trên, đó là carotenoid. Khi nói đến hàm lượng sắc tố trong thức ăn, có ý nghĩa là nói đến carotenoid tổng số. Nó gồm hai nhóm là xanthophyll và caroten. Caroten có đại diện là anpha (α), beta (β), gama (γ), caroten, lycopen và phytofluen. Vì vậy, khi nói tới hàm lượng caroten trong thức ăn, có nghĩa là nói đến carten tổng số chứ không phải là một sắc tố cụ th. Xanthophyll còn có tên gọi là oxy - carotenoid. Nó cũng có hai nhóm là carotenoid không màu và có màu. Carotenoid không màu có hai đại diện chính là cryptoxanthin và violaxanthin, citranaxanthin, capxanthin (capsorubin), astaxanthin. Chính vì vậy, khi nói đến hàm lượng xanthophyll trong thức ăn, có nghĩa là nói đến xanthophyll tổng số, chứ không phải là sắc tố cụ th nào trong nhóm này. Động vật hoàn toàn không có khả năng tự tổng hợp carotenoid nên bắt buộc phải được cung cấp từ thức ăn. Đối với khẩu phần ăn thông thường thì nguồn carotenoid sử dụng đ tạo màu da và lòng đỏ trứng gia cầm là xanthophyll hay oxycarotenoid của ngô, gluten ngô và bột lá thực vật. Ngày nay, các oxycarotenoid được phân lập từ thực vật, tảo và nấm được sử dụng nhiều trong khẩu phần ăn của gia cầm và được đánh giá là rất tốt (Lorenz,

12 2002), còn các loại màu tổng hợp thì ít được sử dụng và thậm chí còn bị cấm ở một số nước. 1.2.3. Vai trò của sắc t đi với vật nuôi * Đối với gia cầm nuôi thịt: Hầu hết các nước châu Âu, các carotenoid không được sử dụng đ làm tăng sắc tố da ở gia cầm vỗ béo. Tuy nhiên, ở một số vùng, người tiêu dùng quan tâm đến màu thịt gia cầm có da màu vàng. Do đó các thức ăn giàu carotenoid tự nhiên như ngô và cúc vạn thọ, cũng như canthaxanthin, được sử dụng trong khẩu phần ăn. Đối với một số nước châu Á và châu M La Tinh, người ta cũng quan tâm tới vấn đề về màu sắc trứng gia cầm và màu sắc da gà. Tuy nhiên, mức độ thị hiếu của người tiêu dùng về màu sắc ít được công bố trên các tài liệu nghiên cứu. Đối với gà thịt, sắc chất apocarotenoic acid ethyl ester là một carophyll có màu vàng khi bổ sung có tác dụng tăng màu sắc của da gà. Khi các carotenoid tích lũy đầy đủ thì hương vị của thịt tăng, do đó làm tăng chất lượng của thịt gà, cải thiện độ vàng da ngực và thành phần axit béo của thịt. Nhưng trong chăn nuôi gà công nghiệp, gà bị nuôi nhốt và được ăn thức ăn hỗn hợp không đủ lượng sắc chất nên đã làm giảm màu sắc da và thịt gà, làm mất đi hương vị thơm ngon của thịt gà (Williams, 1992). Đ thịt của gà có màu vàng tươi, thì nồng độ của sắc tố trong thức ăn phải cao hơn so với nồng độ sắc tố trong thức ăn của gà mái đẻ. Đó là bởi vì tỷ lệ lắng đọng sắc tố trong da và mỡ dưới da gà thịt thấp hơn so với lòng đỏ trứng. Màu tốt nhất sử dụng cho gà thịt là màu vàng. Vì thế sắc tố được sử dụng là lutein (màu vàng) và zeaxanthin (màu da cam), xanthophylls. Bình thường gà broiler có da màu vàng là do trong khẩu phần ăn có ngô. Lutein và zeaxanthin thường có nhiều trong ngô, cỏ alfalfa, gluten, cúc vạn thọ. Đ màu sắc thịt gà đỏ đậm, cần có các thành phần nguyên liệu và mối quan hệ giữa các màu như sau: vàng - cam - đỏ theo tỷ lệ 3 mg vàng (lutein) - 1,5 mg cam (zeaxanthin) - 1 mg đỏ

13 (canthaxnthin). Trong thực tế, canthaxanthin trong chế độ ăn uống bình thường có th là từ 2 đến 6 mg/kg thức ăn. * Đối với gia cầm sinh sản: Đối với khẩu phần ăn thông thường thì nguồn cartenoid sử dụng đ tạo màu da và lòng đỏ trứng gia cầm là xanthophyll hay oxycarrotenoid của ngô, gluten ngô và bột lá thực vật. Khi cho gia cầm ăn thức giàu xanthophyll thì có th tìm thấy xanthophyll ở trong máu, cơ, da, gan, chất béo, lông của chúng. Ở gà đẻ, xanthophyll tích trữ ở cơ, da sẽ được huy động vào buồng trứng khi thành thục và một phần chuyn vào lòng đỏ. Sau khi thu nhận được sắc tố có từ thức ăn thì gà đẻ có th huy động từ 20- 60 % tổng lượng sắc tố thu nhận vào lòng đỏ. Do đó màu sắc của lòng đỏ chính là màu sắc của xanthophyll (Siri và cs, 2007). Ngày nay các oxycarotenoid được phân lập từ thực vật, tảo và nấm được sử dụng nhiều trong khẩu phần ăn của gia cầm và đã được đánh giá rất tốt (Gierhart, 2002), còn các loại sắc tố tổng hợp thì ít được sử dụng và thậm chí còn bị cấm ở một số nước. Khi sử dụng ngô lên đến 50% khẩu phần thì sắc tố có trong ngô có th cho màu sắc lòng đỏ đạt từ 5,6 - 7 đim và tương đương với lòng đỏ ở mức bình thường theo thang đim màu của Roche. Nhưng theo yêu cầu của một số nước châu M thì màu sắc lòng đỏ phải đạt thang đim từ 7 - 10, còn châu Âu và châu Á là 10 - 14 theo thang đim của Roche (1988). Như vậy, nếu chỉ sử dụng khẩu phần tự nhiên đ cung cấp sắc tố cho lòng đỏ thì sẽ không đáp ứng được yêu cầu nêu trên, ngoài ra oxycarotenoid còn dễ bị biến tính do tác động của một số tác nhân gây oxy hoá như ánh sáng, nhiết độ hay quá trình đề hydrat và điều kiện bảo quản nên việc thiếu hụt sắc tố trong thức ăn và trong sản phẩm chăn nuôi là khó tránh khỏi. * Đối với màu lông của chim: Trong thực vật và các loại tảo, carotenoid thực vật là một phần của quá trình quang hợp cùng với chất diệp lục. Một số động vật có th ăn một số carotenoid và sau đó chuyn đổi trong cơ th của chúng thành các loại carotenoid khác nhau nhưng ban đầu phải nhận được carotenoid từ khẩu phần ăn của chúng. Một ví dụ cụ th về loài động vật có th chuyn

14 carotenoid từ thức ăn ăn vào là chim hồng hạc. Hồng hạc ăn thức ăn có chứa carotenoid màu vàng zeaxanthin và beta carotene màu cam, sau đó cơ th chuyn đổi chúng thành carotenoid màu hồng đó là astaxanthin và canthaxanthin. Nếu không có carotenoid trong chế độ ăn của chúng, chim hồng hạc sẽ không có màu lông đp như nó có; còn nếu không có khả năng chuyn đổi các carotenoid của thức ăn ăn vào thành astaxanthin và canthaxanthin, thì lông hồng hạc sẽ có màu vàng da cam. Đ giải quyết vấn đề thiếu hụt sắc chất trong thức ăn và cải thiện độ vàng của lòng đỏ trứng, da, thịt, đồng thời làm tăng hương vị thịt của gia cầm, người ta đã bổ sung sắc chất tổng hợp hoặc bột thực vật giàu sắc chất vào thức ăn. Sắc chất tổng hợp tuy cải thiện được màu của lòng đỏ trứng và da gà nhưng không cải thiện được hương vị thịt, bên cạnh đó một số sắc chất tổng hợp còn ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Vì vậy, người ta hướng tới việc sản xuất bột lá thực vật giàu sắc chất hoặc chiết xuất sắc chất từ thực vật, nấm bổ sung vào thức ăn của gia cầm. Các loại bột lá cây thức ăn xanh thường được sản xuất là bột hoa cúc, bột lá sắn, bột lá keo giậu, bột cỏ alfalfa, bột cỏ Stylo, bột cỏ medicago, bột lá chè đại… 1.2.4. Các yếu t ảnh hưởng tới sắc t trong thức ăn và tích tụ sắc t trong cơ th vật nuôi và sản phẩm chăn nuôi * Ảnh hưởng của quá trình bảo quản ti hàm lưng sắc tố trong thức ăn Trong quá trình bảo quản, hàm lượng protein và chất xơ thay đổi ít còn caroten bị oxy hóa khá nhanh. Tốc độ oxy hóa caroten phụ thuộc vào ẩm độ, ẩm độ càng thấp thì tốc độ oxy hóa càng nhanh. Nếu bột lá cây thức ăn xanh có độ ẩm từ 4 % - 5 %, sau 6 tháng bảo quản caroten mất đi tới 67,00 % còn ở độ ẩm 8 % - 12,9 % thì caroten chỉ mất từ 37,00% - 48,00 %. * Ảnh hưởng ca nhiệt độ đến sắc tố trong thức ăn

15 Trong quy trình sản xuất và bảo quản thức ăn (hơi nước khi đóng viên, sự giãn nở, phơi, sấy…) đều làm cho hàm lượng sắc tố giảm đi rất nhanh. Nếu bảo quản ở nhiệt độ cao làm cho caroten bị oxy hóa mạnh. Ở 5 - 6 0 C trong 6 - 7 tháng caroten mất đi khoảng 30 %, nhưng nhiệt độ 15 - 17 0 C nó có th bị mất đi tới 60 % - 70 %. * Ảnh hưởng của nguyên liệu thức ăn Trong thức ăn hỗn hợp. Ngô, lúa mì và lúa mạch là những thành phần thức ăn chăn nuôi chiếm tỷ lệ lớn trong khẩu phần, vì thế chúng có th gây ra sự thay đổi đáng k sắc tố lòng đỏ trứng. Thức ăn chủ yếu là ngô cho đim số lòng đỏ là 9 - 10, trong khi lúa mì và lúa mạch cho màu lòng đỏ nhạt là 4 theo thang đim màu của Roche. Sự khác bệt này là do hàm lượng oxycarotenoid khác nhau trong các nguyên liệu thô sử dụng. * Ảnh hưởng của lưng thức ăn ăn vào đến lưng sắc tố thu nhận đưc ở động vật Hàm lượng năng lượng của khẩu phần ăn đóng một ý nghĩa đặc biệt ở gà mái đẻ. Hàm lượng năng lượng tăng trong thức ăn bình thường dẫn đến giảm lượng thức ăn thu nhận và trong trường hợp này tất cả các chất dinh dưỡng có liên quan và chất hoạt động (k cả sắc tố) phải được điều chỉnh nồng độ tăng theo. Chất lượng viên thức ăn cũng ảnh hưởng đến lượng thức ăn thu nhận được, đặc biệt ở gà vỗ béo. Mùi và hương vị đóng vai trò thứ yếu trong thức ăn gia cầm. Tuy nhiên, vẫn quan sát thấy một số các phản ứng của gia cầm đối với mùi vị. Thức ăn và nước uống có liên quan chặt chẽ với nhau. Nếu vật nuôi uống nước nhiều sẽ dẫn đến hạn chế lượng thức ăn ăn vào. Ngoài ra, độc tố nấm (chủ yếu là vomitoxin) cũng như các axit amin (tryptophan) và sự mất cân bằng giữa các axit amin có th ảnh hưởng đến lượng thức ăn ăn được của vật nuôi. Khi lượng thức ăn được giảm thì gia cầm không thu nhận đủ lượng sắc tố và dẫn đến màu da, lòng đỏ trứng không có mầu sắc đạt yêu cầu.

16 * Ảnh hưởng của chất béo và chất lưng chất béo đến sắc tố trong thức ăn Việc tái hấp thu oxycarotenoid tan trong chất béo bị ảnh hưởng bởi các chất béo có trong thức ăn. Khi sử dụng 6 % dầu đậu tương trong thức ăn, thì có th giảm lượng citranaxanthin trong thức ăn từ 6 ppm xuống 4ppm, mà không có bất k sự thay đổi sắc tố nào trong lòng đỏ trứng so với lô đối chứng chứa 6 ppm citranaxanthin mà không bổ sung dầu. Việc sử dụng axit béo mạch dài, không bão hòa không ảnh hưởng tới sự lắng đọng oxycarotenoid. Tuy nhiên, việc sử dụng axit béo bão hòa mạch dài cần phải tránh, vì trong đường ruột có sự phản ứng oxy hóa axit béo tương tác với oxycarotenoid gây phá hủy sắc tố và làm chúng ít tích lũy trong lòng đỏ và da. * Ảnh hưởng ca canxi đến sắc tố Hàm lượng canxi cao làm giảm độ đậm màu lòng đỏ trứng gia cầm. Nếu hàm lượng canxi được nâng lên từ 2,5 % đến 3,5 % trong thức ăn cho gà đẻ thì cần tăng hàm lượng citraxanthin từ 1,0 ppm đến 1,7 ppm đ đạt được cùng sắc tố lòng đỏ. Tiếp tục tăng hàm lượng canxi từ 3 % đến 4 % dẫn đến màu sắc lòng đỏ giảm theo thang đim của Roche. 1.3. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nưc 1.3.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới Hess và Dominguez (1998) đã nghiên cứu sử dụng lá cây T. gigantea làm nguồn thức ăn cho cừu, ông cho biết bột lá cây T. gigantea là một nguồn thức ăn ổn định cho cừu và mức phối hợp bột lá vào khẩu phần của cừu khoảng 20% là phù hợp. Theo Arango trong thử nghiệm nuôi thỏ New Zealand lấy thịt vào năm 1990, thỏ được nuôi tập trung, đến 35 ngày tuổi trong KPCS được thay thế bằng tỷ lệ T. gigantea là 10%, 20% và 30% cho thấy tỷ lệ tiêu hóa tốt nhất khi thay

17 thế ở mức 30%, ở tỷ lệ này tăng trọng là 32,12 g/ngày và chuyn hoá thức ăn là 4,29 so với mức tăng khối lượng sống của 32,29 g/ngày. Buitrago và cs (2002) cho biết: Khẩu phần ăn của gà có chứa từ 2 - 4 % BLS có tác dụng làm tăng sinh trưởng tích lũy của gà thịt so với khẩu phần không có bột lá sắn. Tác giả cũng khuyến cáo không nên sử dụng vượt quá 6 - 8 % bột lá sắn trong khẩu phần ăn. Sarwatt và cs (2003) đã nghiên cứu sử dụng lá cây T. gigantea là nguồn cung cấp protein chính cho thỏ trong chăn nuôi nông hộ tại Tanzania. Kết quả cho thấy phối hợp bột lá T. gigantea vào khẩu phần của thỏ đã nâng cao khả năng thu nhận thức ăn, sinh trưởng và tỷ lệ phần trăm thịt xẻ. Iheukwumere và cs (2007) nghiên cứu đánh giá năng suất, khả năng sử dụng thức ăn và biến đổi của một số tổ chức của cơ th gà thịt Anak ở 5 tuần tuổi khi sử dụng khẩu phần có bột lá sắn ở các tỷ lệ 0, 5, 10 và 15 % cho kết quả như sau: Lượng thức ăn thu nhận, tăng khối lượng, chuyn hóa thức ăn và tăng khối lượng của lô đối chứng và 5 % bột lá sắn là khác nhau có ý nghĩa so với lô sử dụng 10 % và 15 % BLS. Khối lượng tim, gan, lách ở mức 0 % và 5 % cao hơn có ý nghĩa thống kê (P < 0,05) so với mức 10 % và 15 %. Tác giả cũng khuyến cáo chỉ nên dùng tối đa là 5 % cho gà broiler ở giai đoạn kết thúc. Onwudike và Adegbola (1978) nghiên cứu những tác động của việc tăng tỷ lệ bột cỏ Stylo trong khẩu phần đến sản xuất trứng, vitamin A trong lòng đỏ, màu sắc lòng đỏ và tỷ lệ ấp nở của gà mái đẻ. Kết quả cho thấy việc bổ sung bột cỏ Stylo lớn hơn 10% trong khẩu phần thức ăn làm giảm khả năng sản xuất trứng (P <0,01). Nhưng màu sắc lòng đỏ, vitamin A trong lòng đỏ và tỷ lệ ấp nở được cải thiện đáng k khi ăn bột cỏ Stylo. Các nghiên cứu chỉ ra rằng việc sử dụng tối đa mức bột cỏ Stylo trong khẩu phần cho các loài động vật là khác nhau: lợn 5-10%, gà thịt 2-5%, vịt

18 8-12%, ngỗng 15-20%, thỏ 30-40%, và các động vật nhai lại khác khoảng 40-60%. 1.3.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Theo Đường Hồng Dật (2004) cho biết bổ sung bột lá sắn vào khẩu phần thức ăn cho gà thịt làm tăng sắc tố thịt gia cầm, tăng khả năng sinh trưởng và làm tăng thị hiếu người tiêu dùng. Ngoài ra, bổ sung bột lá sắn vào khẩu phần ăn cho gà mái đẻ làm tăng sắc tố lòng đỏ trứng. Nguyễn Thị Hồng Nhân (2010) cho biết, cây keo củi được trồng tại đồng bằng sông Cửu Long cho năng suất 40,76 - 46,34 tấn/ha/năm. Keo củi thường được bổ sung vào thức ăn của gia cầm ở dạng bột. Hàm lượng bột lá cây keo củi có CP từ 22,66-27,84%. Bổ sung bột lá cây keo củi vào khẩu phần ở tỷ lệ 5% trong khẩu phần không làm giảm thức ăn, khối lượng thân thịt và khối lượng mỡ bụng có khung hướng giảm (Wati và cs, 2013). Theo Trần Thị Hoan (2012) bột lá sắn giàu protein, các axit amin tương đối cân đối nhưng năng lượng lại thấp, tỷ lệ xơ cao, ngoài ra còn chứa độc tố HCN với hàm lượng khá cao. Vì vậy, phải chế biến đ khử độc tố trong lá sắn, bổ sung các thức ăn giàu năng lượng khi đưa bột lá sắn vào khẩu phần gia súc, gia cầm. Tỷ lệ bột lá sắn thích hợp trong khẩu phần của gà thịt là 2 - 4%. Theo Hồ Thị Bích Ngọc (2012) cho biết: sử dụng 0 - 8% bột cỏ Stylo CIAT 184 trong khẩu phần nuôi gà thịt không ảnh hưởng đến sức khỏe và tỷ lệ nuôi sống của gà (95,56% trở lên). Khẩu phần có chứa bột cỏ thì tăng khối lượng đạt cao nhất (2321,5g/con). Bột cỏ Stylo CIAT 184 không ảnh hưởng đến thành phần hóa học của thịt. Chất lượng thịt được cải thiện, đặc biệt là màu sắc thịt. Xét về hiệu quả kinh tế, tăng khối lượng và tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng thì có th sử dụng 2 - 4% bột cỏ Stylo CIAT 184 trong khẩu phần cho gà Lương Phượng nuôi thịt.

19 Trong các loại bột cỏ nói chung và bột cỏ Stylo nói riêng có chứa nhiều β - caroten, protein, vitamin nên việc sử dụng nó bổ sung vào khẩu phần ăn cho gà thịt có tác dụng rất tốt đến năng suất và chất lượng của gà. Bổ sung bột cỏ Stylo không những làm tăng khả năng sinh trưởng, nâng cao hiệu quả sử dụng thức ăn mà đặc biệt là tăng chất lượng thịt, độ cảm quan đối với thịt, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. Nguyễn Văn Chung (2013) cho biết, khi sử dụng bột lá sắn và bột cỏ Stylo vào khẩu phần ăn của gà thịt Lương Phượng giai đoạn từ 1 - 70 ngày tuổi, tỷ lệ nuôi sống ngang bằng hoặc cao hơn bổ sung 4% BLS và 4% bột cỏ Stylo cao hơn 1,20% so với lô không bổ sung bột lá. Khối lượng lúc 70 ngày tuổi lớn hơn ĐC với sự sai khác rõ rệt, với (P<0,05), cụ th: lô 4% BLS đạt 2035,0; bô 4% bột cỏ Stylo là 1979,3 và lô ĐC 1888 g. Văn Thị Ái Nguyên (2017) thực hiện nghiên cứu xác định mức bột lá T.gigantea thích hợp trong khẩu phần gà Lương Phượng nuôi thịt, kết quả cho thấy thay thế ở mức 5% T.gigantea (dạng tươi hoặc bột) vào KPCS tự phối trộn đã giúp giảm chi phí thức ăn nhưng không ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng thịt của gà Lương Phượng 5- 12 tuần tuổi. Đặc biệt, mức sử dụng 5% bột lá T. gigantea trong KPCS đạt hiệu quả kinh tế cao trong chăn nuôi gà Lương Phượng tại nông hộ.

20 Chương 2 ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tưng, địa điểm và thời gian nghiên cứu Đối tượng thí nghiệm: Gà Mía x Lương Phượng từ 4 - 12 tuần tuổi. Yếu tố thí nghiệm: bột lá chè đại (Trichathera gigantea). Địa đim: Thí nghiệm nuôi gà được tiến hành tại trại chăn nuôi gia cầm khoa Chăn nuôi Thú y, trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. Thời gian tiến hành: Từ tháng 9 năm 2019 đến tháng 6 năm 2020. 2.2. Nội dung nghiên cứu Xác định ảnh hưởng của bột lá chè đại đến khả năng sinh trưởng của gà. Xác định ảnh hưởng của bột lá chè đại đến khả năng thu nhận và chuyn hóa thức ăn của gà. Xác định ảnh hưởng của bột lá chè đại đến chất lượng thịt gà và sơ bộ hạch toán thu chi/ kg tăng khối lượng. 2.3. Phương pháp nghiên cứu 2.3.1. Phương pháp b trí thí nghiệm Mô tả thí nghiệm: Thí nghiệm được tiến hành trên đà gà từ tuần 4 đến tuần 12, trong đó 2 tuần đầu úm gà sử dụng thức ăn hỗn hợp hoàn chỉnh, tuần 3 tập cho gà ăn thức ăn thí nghiệm, tiến hành theo dõi thí nghiệm trên đàn gà từ tuần 4 đến tuần 12. Thí nghiệm được nuôi theo phương thức nuôi nhốt hoàn toàn, chuồng hở. Mỗi lô gà thí nghiệm được nuôi với số lượng 30 con, lặp lại 3 lần, tổng số gà thí nghiệm/lô là 90 con. Lô đối chứng sử dụng khẩu phần ăn là khẩu phần cơ sở (KPCS) không có bột lá Trichathera gigantea, nguyên liệu gồm: bột ngô, khô đậu tương, bột cá, dầu ăn, muối, bột đá, lysine, methionine.... Thí nghiệm có 4 lô (lô đối chứng: ĐC, thí nghiệm 1: TN1; thí nghiệm 2: TN2 và thí nghiệm 3: TN3), mỗi lô có