Luận văn Thạc sĩ Báo chí học: Thông tin về điển hình kinh doanh của báo chí kinh tế

85 2.3.1.3.  hc Nhìn chung, b cc và cách trình bày ca cc các tiêu chun v hình thc.  theo nhng phân tích ca tác gi trong phn 2.2.3, c nhng kt qu tích cc sau: Các th loi có nhiu th mnh c, phng vn và phn c các báo s dng có hiu qu c th mnh ca tng loi hình trong nh tng phn ánh c th, chuyn tc ni dung thông p bài vit và to ng v  c. Các bài phng vn chân dung là mt m nhn ng ca báo Di  p. Thi báo Kinh t Vit Nam li mnh v th loi phn ánh kt hp vc hiu rõ v hong kinh doanh, nh  p, doanh nhân phi tr c thành công. Tp chí Doanh nghip & Hi nht s bài phn ánh, phóng s hay, sâu sc v các doanh nhân tiêu biu. ng ch i tùy theo ch  bài vin bo m các yêu cu ca báo chí là ngn gn, d nh, d hiu. Vic t tít bài linh hot, có s cht chiu, chn lc,  ngôn t. Trên c 3 t báo kho sát u có nhng tít bài rt hay,  c ng vi bt là báo Dip vt tít ngn g. Vic s dng nh ca 3 t c yêu cu v hình nh ca báo chí. Các nh s dng trong bài vic b i phù hp vi ni dung, c ng vc. Vic s dng hình nh trên ng báo chí hiu hình nh  ci: i nhiu c nh lnh  th hin c phong thái, tinh thn riêng. Báo Dip và Tp chí Doanh nghip & Hi nhp   nh ca các doanh nhân trong các bài vit lên trang nht (kèm theo gii thiu tên bài và m nhn cho bài báo, khic gi cm t báo trên tay b kích thích, tò mò và ngay lp tc tìm n bài báo có nhân vc gii thiu trên trang nht ca báo. Các báo nh doanh nghip, doanh nhân trong các l  nhn phng cc, hoc nh chp trong các l vinh danh, bi doanh nghip  minh ha trong các bài vit

86 thông tin ca bài báo, to s  ng v c gi. Ví d bài: Công ty C phn t phá t tái c  nh kích c ln trong s ki   c lp hng Ba; bài  xe nh trên hành trình l (Thi báo KTVN, s  nh lãnh o doanh nghic các lãnh  c tng Cúp vinh danh Top 10 Gii   t Vit và Top 10 Trách nhim xã hi do Hi doanh nhân tr bình chn. Trên Tp chí Doanh nghip & Hi nh bài vi nhn phng, ging kinh t, nh vinh danh trong các s kin. 2.3.2.  M    u thành công trong thông tin v n hình kinh doanh trong  2013-2015 c kinh doanh là mc rng ln, s ng doanh nghip, doanh nhân ln nên vic thông tin v  kinh doanh vn còn tn ti mt s hn ch. 2.3.2.1. Thi báo Kinh t Vit Nam là t báo kinh t có uy tín cao trong các báo kinh t hin nay. Nhng v kinh t c thông tin phn ánh trên báo luôn sâu s u, mang li nhiu l c gi, nht là nhi hong kinh doanh. Tuy nhiên    hình kinh doanh    huyên trang Kinh doanh và Doanh nghip - Doanh nhân vn chú trn thông tin v kinh t   thông tin v hong ca doanh nghip, doanh nhân c th.  báo Hoàng Anh Minh (Thn xét rng: Thông tin v n hình kinh doanh ca t n khai thác sâu n ánh c th  nhng doanh nghip, doanh nhân tiêu biu.   Báo Di  p   n các chuyên trang Doanh nghip - Doanh nhân, Nhân vn có nhng s báo b trng, không có bài vit nào v doanh nghip, doanh nhân tiêu biu ho   doanh nghip, doanh nhân trong chuyên trang này mà ln ánh, phân tích v các v  kinh t    , các s báo 17, 25, 33, 38, 63, 67, 69,

87 v doanh nghip, doanh nhân trong chuyên trang Nhân vt và Doanh nghip - Doanh nhân. Tp chí Doanh nghip & Hi nhp luôn bo m s ng bài vit v các doanh nghi n hình trong các chuyên trang mà T   dng là Doanh nhân tâm tài, Chân dung doanh nghip, và c chuyên mc  hiu & sn phm, Sc khe doanh nhân n sut bài trong các chuyên mc vu. Ví d, chuyên mc Doanh nhân Tâm Tài có s ch có 1 bài (tháng 12/2014), có s ln 5 - 6  tháng 10/2014, tháng 1/2015. 2.3.2.2.  Nhìn chung,  tài phn ánh v doanh nghic các     các khía c  n v thông tin tuyên truyn v n hình kinh doanh. Tuy nhiên, tác gi nhn thy mt s v còn tn t Thi báo Kinh t Vit Nam và báo Dip chú trng và dành nhiu s    ng doanh nghip có quy mô ln  u và uy tín trong gii kinh doanh và cng xã hi mà ít phn ánh v ng doanh nghip nh và va, doanh nghi  t là nhng doanh nghip  các tnh/ thành,  vùng sâu, vùng xa, vùng nông  biên gii, hi  Vic báo chí mi ch tp trung chú p, doanh nhân  trí nhnh trong nn kinh t khin cho bc tranh v n hình kinh doanh thiu s tn ánh mt cách toàn din thc t phát tri ng ca doanh nghip, doanh nhân Vit Nam trong thi hi nhp kinh t quc t hin nay. Khi kho sát thêm mt s t  báo Kinh t nông nghip, Thi báo Doanh nhân, Nông nghip Vi tác gi nhn thy trong các chuyên trang, chuyên mc Kinh doanh, Doanh nghip - Doanh nhân ca cá ng phn ánh rp Vin và thông tin rt nhiu t gii, tr thành nhng doanh nghip ni bt ngay gia làng quê h sinh ra. Trong bài n t vn vay: Liên kt c      trên trang Doanh nghip - Doanh nhân th 5 ngày 14/5/2015, tác gi n ánh, gii thiu nhiu t gii  tnh

88 min núi Hà Giang.   Tin Nông ti    , ngày 06/5/2015, phn ánh mt tp thuc tnh Thanh Hóa, không ch là doanh nghiu trong phong trào sn xut - kinh doanh   ng ng mnh m ng Nông thôn m Qua kho sát, tác gi  n thy  ng doanh nghip ho ng  c nông nghip, doanh nghip  khu vc nông thôn, nhng nhà doanh nghip nh, va, thm chí là siêu nh  n lng phát trin kinh t  làm giàu cho b     phát trin chung ca toàn xã hc phn ánh nhiu. Mt hn ch na là thông tin v t  thanh niên tr  t trong kinh doanh c u so vi s phát trin c   hin nay. Tinh thn khi nghip trong gii tr   cao bi  c l ng doanh nghip, doanh nhân hùng hu thì nn kinh t c nhà mi phát trin mnh m. Nhng doanh nghip, doanh nhân tr n hình, có thành tích kinh doanh tt cn ph    kp thi gii thiu, qung bá nhng a h cho nn kinh t ng thi c ng sáng to, nhit huyt kinh doanh ca h.  t hình thc tuyên truyn thit thng viên tinh thn phu ca th h tr. Nhnh v v này, nhà báo Hoàng Anh Minh (Thi báo KTVN), nhà  i (Tp chí Tài chính)  ng vn còn rt nhi   báo chí tip tc khai thác, vn còn nhiu câu chuyn thú v v các doanh nhân, doanh nghip cc chuyn tn bc.  rng: Có th nói rng thông tin kinh t, hong ca doanh nghip ngày m n v các mn hình tiên tin trong kinh doanh có phn gim sút...   4   PGS.TS   Thông) Bên c xut hin lp li ca mt s doanh nghip, doanh nhân trên các báo trong mt khong thi gian ngn d khin có mi quan h thân mt gip, doanh nhân. Trên Thi báo Kinh t Vit Nam, có mt s doanh nghip xut hin nhiu l: CTCP Tp  Sen, CTCP Sa Vit Nam (Vinamilk), T u khí Quc gia Vit

89 Nam, TCT Bo him DBáo Dip: Tc t  doanh nhân Tri;    - Ch tch Tp ; CTCP Traphaco, CT n lc Lào Cai, TFPT, CT Du lch Hoa  Tp chí Doanh nghip & Hi nh xut hin nhiu ln ca mt s doanh nghip, doanh nhân n Th Thu Biên; n Bá Nho, doanh nhân Nguyn Th Hi Yn - c CT p Thành,     u hành trong h thng kinh doanh ca Công ty Thiên Ngc Minh Uy Mi quan h gia báo chí và doanh nghip hin nay có nhiu v rt nhy cm, r  phân bit thông tin phn ánh khách quan ca báo chí vi nhng thông tin qung cáo, PR cho doanh nghip, doanh nhân. Thc t cho th  nhng nhà báo nhn tin ca doanh nghi chuyên vit bài tô hng, nói tt cho h hoc giúp doanh nghip quu. ng nhà báo ch nhìn vào hing nht thi mà không tìm hiu cn k bn cht khin vic bi thiu chính xác, khách quan.  ng biên t n t Tm Nhìn nhnh:   ng thông tin v các doanh nghi  n hình trên báo chí hing gn vi hong PR, qung cáo cho doanh nghip. Vic tuyên truyi, chng sn phm tt, có ích cho xã hi phn nhiu do l ng PR làm, nhi ng hp là qung cáo, qung cáo trá hình.  4) TS. Trn Bá Dung (Hi nhà báo Ving ý vi nhnh thông tin v các doanh nghin hình trên báo chí hing gn vi hong PR, qung cáo cho doanh nghip do sc ép ca kinh t th i vi báo chí, báo chí làm v có qung cáo, tài tr cho báo. Có th t  trong hong thông tin v n hình kinh doanh hin nay. Qua kho sát, tác gi n thy thông tin v n hình kinh doanh còn thiu chiu sâu, ch phn ánh b ni là nhng doanh nghip, doanh nhân  ni ting. hng doanh nhân vp phi sai lm, kinh doanh thua l do tác ng ca bi cnh kinh t hoc nhnng

90 quy  lc c   t qua sóng gió, kinh doanh t Trong quá trình kho sát, tác gi thy rt ít bài phn ánh ni dung thông tin này. Báo Dip có 02 bài vit v ba nhng doanh nhân i din vi sai l (S 34+35 ngày 29/4/2015) vit v doanh nhân H Huy - Ch tch  T. Thc tình ci di phá si ba mình ông H có nhiu gii pháp hiu qu, thc hin tái cu trúc kp th p t qua thm sinh tn , T  u kinh doanh có lãi tr li. Bài i m (S 34+35, ngày 29/4/2015) vit v   m, ông ch ca TCT Golf Long Thành. Ông khi nghip t hai bàn tay trng, t b  ri suýt mt sch trong cuc khng hong tài chính châu Á  , thi di t qua tt c: V doanh nhân y  c mp khng l và c phong danh hi. Ngoài ra, ni dung các bài vit trên Tp chí Doanh nghip & Hi nhp còn khá dàn tri, chung chung, phn ln các bài vit v doanh nghiu có s tng h t nhiu ni dung thông tin khin bài vi loãng thông tin. Mt s bài  m ni bc s tiêu biu cng phn ánh. Ví d:    M Huyn: M rng m i kinh doanh cn gn lin vi công tác xây d ng và các t ch (S tháng 4/2015); bài ng m hm lò 1-Vinacomin: 5 nhóm gii pháp bm  và TNHH Phát trin nông  thiên thi - a li - nhân hòa, n Crown a ch  (S tháng 6/2015);... 2.3.2.3.   S ng ch trong mi ng khá dài, nht là các bài trên Tp chí Doanh nghip & Hi nhp do i vim nhi     khái quát, tng hp nên mt s bài m rà, có cm giác k chuyn ánh.

91 Vic t tít ca t Thi báo Kinh t Vit Nam và Tp chí Doanh nghip & Hi nhp  c ni dung ch o cu tít bài hay, hp dn, ít có s sáng to. Nu so sánh trong 3 t báo thì báo Di Doanh nghip có tít bài tt nht, va ngn gn li sát vi ni dung, va sáng to, mi m và giàu hình nh. Tp chí Doanh nghip & Hi nhp có rt nhiu tít bài ging nhau, khi vit v ng nhn mn các phm cht ni bt là Tâm và Tài, Trí, Ly ch tín và ch tâm làm trng, Khi nghip bng ch tâm thành công bng ch tín;   p; Uy tín khi ngun cho s chuyên nghip, tn tâm; Tri mt ch tâm; Tâm và tài làm nên thu, N    cc có nhng tít bài khá truyn th  M c khnh; An toàn và cht ng là yu t u, Thc hin tt công tác kinh doanh và an sinh xã hi; Khu bng ni lc  nh minh ha ca Thi báo Kinh t Vit Nam và báo Di  Doanh nghii. nh nhân vt trên Thi báo Kinh t Vit Nam ng là 1 nh chân dung c nh nên không gây ng vi c. Mt s bài vit v   i không có nh minh ha. V  nh trong các bài vit  chuyên trang Nhân vt ca báo Dip khá ging nhau to thành mt mô típ quen thuc. Tp chí Doanh nghip & Hi nhp li s dng nh khá thoi mái, có nhiu bài lên ti 10 c ng nht, có bài nh nhân vt cng vi tít m ht din tích trang. Nhng nh chân dung ca nhân vng là nh ngh thuc x lý nên chng p,  mà mi s chân tht, làm lu m tinh thn, cái hn ca nhân vt, giá tr thông tin ca nh gim. Ngoài ra, có nh         t (nh chp cùng v/chng, con cái. Nhiu bài  3-4 nh sn phm, to ci vit mun gii thiu sn phm cho doanh nghip. Vic mt bài báo có quá nhiu nh  c không tp trung vào vic thông tin trong bài báo, hoc c mu qu thông tin gim. Ví d  bài: -Doanh c Hnh: Vi khát vc khe c (S tháng 12/2014) dài 5 trang và có 11  Doanh nhân-

92    m hnh phúc c i bnh là hnh phúc ca  (S tháng 3/2014) dài 4 trang, có 9 nh. V th loi, phn ánh vc s dng nhiu nht trên c c bit là Tp chí Doanh nghip & Hi nhp. Các bài phng vn  Tp chí ng có cách t câu hi, nêu v khá ging nhau, vì vc liên tc nhiu s báo mt lúc s nhn ra s ng trong các bài phng vn. Ví d, phng vn n doanh nhân luôn có các câu hi v cuc s    cui cuc phng vn.  Ding này. Vic s dng các ca s ph trong bài vit trên c 3 t còn nhiu hn ch,   c hiu qu ca m  u c. Nhìn chung, cách trình bày vn theo phong cách truyn thng, gm ch vit và nh minh ha; i mi và sáng to trong cách trình bày bài báo. 2.4. Nguyên nhân và nhng v t ra 2.4.1. Nguyên nhân 2.4.1.1. Nguyên nhân ch quan Mt s nguyên nhân dn nhng hn ch nêu trên là do: Tôn ch ma mi t báo khác nhau  khin cho vic thông tin v n hình kinh doanh trên mi báo khác nhau  . Thi báo Kinh t Vit Nam n ca Hi khoa hc kinh t Vit Nam nên t báo ch yn gii các v kinh t  t và nhng v, s kin kinh t ni bt,  n doanh nghip, doanh nhân. Báo Di p    i và Công nghip Vit Nam, hong vi ích cng doanh nghip, doanh nhân Vit Nam nên t báo luôn có nhiu tin bài v doanh nghip, doanh   n ánh ho ng ca doanh nghip, dành nhiu chuyên trang, chuyên m vit v  t nhm qung bá nhng tm t cách rng rãi, góp phn nâng cao uy tín, v th ca doanh nghip, doanh nhân. Tp chí Doanh nghip & Doanh nhân a Hip hi doanh nghip nh và va Ving thông tin ch yu ca Tp chí là nhng doanh nghip, doanh nhân nh và v-   

93 nhng tp, doanh nhân tiêu bic gii thiu trên Tp chí  ng, t doanh nghip sn xut n m thm m, t doanh nghiu, ni tin nh s sn xut bánh ko  mt tnh l... Mt nguyên nhân na nm  chính các phóng viên, nhi ph trách chuyên trang, chuyên mc. Nhic s  tìm hiu, g phát hin ra nhn hình kinh doanh còn tim n troni sng hoc phân bit, sàng lc chun nhn hình thc s. Mt s nhà báo  i khi vit bài v doanh nghip, doanh nhân nhi cho doanh nghipc t vi mng. Có doanh nghip, doanh nhân tht s tt, x      thân thit vi báo chí, không cho nhà báo l  u k  la chn th loi phù hp. Ngh thut vit v chân dung doanh nghip, doanh nhân ca các phóng viên còn nhiu hn ch. H vn s dng nhiu th loi ph   phóng s hay ký chân dung,... khin thông tin trong các bài vit có phn khô khan, cng nh 2.4.1.2. Nguyên nhân khách quan Các t báo còn phng nhu cu cc gi, bng phát hành nên nhng doanh nghic chn phn ánh phc yêu cu v s ni b  c s quan tâm ca công chúng. Theo nhnh ca mt s nhà báo thì nhng doanh nghip, doanh nhân ni tiu mc tiêu dùng bin thì s tc s hp dn vi bng doanh nghip nh, doanh nghip mi ni hoc doanh nghip    th dn hing doanh nghip ni tic thông tin rng rãi và c nhii bi    ng doanh nghip, doanh nhân  nhicó thành tích tt trong sn xung ng c báo chí phn ánh thông tin.

94 S khiêm tn v s ng và tn sut tin bài v    cho thc s m quan trng, ý nga lom v tình trng gim sút thông tin tuyên truyn v các mn hình tiên tin trong kinh doanh: Có l là do nhng tài liu tích cc trong ho ng ca các doanh nghip khó tip cn? Có l nhng bài tuyên truy  n hình tiên tin   c? Có l  n thi k vic bi  i doanh nghip là qung cáo nên báo chí tránh né ch  4 PGS.TS) c ép ca kinh t th ng, phi tìm kim ngu trang tri chi phí hong, bm thu nhp cho cán b nhân khin các báo kinh t      ng PR, qung cáo cho doanh nghi.                         2.4.2. Nhng v t ra T nhng thành công, hn ch trên, tác gi nêu mt s v t ra   hong thông tin tuyên tuyn v n hình kinh doanh báo chí kinh t  trong  kinh t  Mt là, cnhà báo cn có nhn th tm quan trng ca hong thông tin tuyên truyn v t ni dung quan trng ca thông tin báo chí.    Thc t cho thy, trong bi cnh kinh t c gp nhiu  , thách thc n 2012-2014 va qua thì 