LUẬN VĂN: Sự thay đổi trong sự điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản hiện nay
5,318
451
37
nhượng kỹ thuật quốc tế, hoạt động tài chính quốc tế, trao đổi thông tin quốc
tế, trao
đổi nhân viên giữa các nước …đều đạt tới quy mô chưa từng có, chủ thể tiến hành
những hoạt động kinh tế quốc tế là các công ty quốc gia.
-Các nước tích cực tham gia các hoạt động kinh tế quốc tế hình thành các tổ
chức kinh tế quốc tế và tập đoàn kinh tế mảng khu vực. Mặt khác các nước này
không
ngừng hoạt động đấu tranh giành thi trường, mở rộnh phạm vi quyền lực dẫn đến
hình
thành các khu vưvj kinh tế do các nhà nước lớn làm trung tâm
-Các nước tư bản hiện đại không ngừng bóc lột và khống chế các nước đang
phát triển, mỏ rộng phạm vi băng nhiều biện pháp kit như xuất khẩu tư bản viẹn
trợ
kinh tế …biến các nước đang phát triển trở thành thị trường tiêu thụ hàng hoá,
cung
cấp nguyên liệu rẻ ….
Chương 2
Sự điều tiết của nhà nước Tư sản hiện đại
1. Cơ sở thực tiễn của điều chinh kinh tế cua nha nước tư sản hiện đại
1.1.Những chỉ tiêu về lượng thể hiện vai trò ngày càng tăng của nhà nước
đối với quá trình tái sản xuất tư bản chủ nghĩa
Qua sự biến đổi về sự phát triển của kinh tế và chinh trị ta đã thấy rõ vai trò
điều tiết của nhà nước. Ngay sau chiến tranh thế giới thứ hai ở cac tư bản phát
triển
chủ chốt, cac xí nghiệp nhà nước do chinh phủ quốc hữu hoá và trực tiếp đầu tư
xây
dựng, tại Pháp số cong nhân viên chức trong khu vực quốc doanh chiếm 11% tổng số
cong nhân viên chức nhà nước, số doanh nghiệp quốc doanh chiếm 10% trong tổng
số doanh nghiệp công thuơng toàn quốc. Nhà nước chuyển một phần lớn thu nhập tài
chính thành tư bản tài chính, và nó trở thành một bộ phận quan trọng trong cấu
thành
tư bản nhà nước, theo thống kê của “quỹ tiền tệ quốc tế “ đến năm 1989 số thu
nhập
tài chính do chính phủ trung ương của nước tư bản phát triển nắm giữ chiếm tỉ
trọng
27% tổng số giá trị sản xuất cac nước này, Mỹ là 20, 5%.Ngoài ra thông qua ngân
hàng trung ưong nhà nước tư bản phát hành tiền và kiểm soát trong lưu thông tiền
tệ.
Nhà nước sử dụng các công cụ tài chính tiền tệ để can thiệp và điều chỉnh kinh
tế.
GNP của cac nứoc tư bản phát triển ngày càng tập trung trong tay nhà nước như
một
cong cụ mạnh mẽ để điều chỉnh kinh tế (tăng từ 1/3 lên 1/2 GNP ).Nhà kinh tế học
người Anh A.Carncross nói :”trứơc những năm 70, quy mô hoạt động của chính phủ
Anh rất hạn chế, có thể thấy rõ điều đó qua ngân sách năm 1911.LeoydGeorge tăng
thuế từ 1 siling lên siling 2 pêxô...chỉ tiêu công cộng mỗi năm 200 triệu bảng
Anh,
chiếm 10%GNP…
1.2Những chỉ tiêu chất lượng phản ánh điều chỉnh kinh tế của nhà nước ngày
càng trỏ thành nhân tố quyết định đối với quá trình sản xuất tư bản chủ nghĩa
Nhà nước tu sản đã tích cục can thiệp vào đời sông kinh tế, xã hội, vào thời kỳ
khủng
hoảng kinh tế, nhà nước ra tang nhau củaầu xã hội, làm dịu mâu thuẫn giữa sản và
tiêu dùng, sau đó nhà nước tu sản đã can thiệp toàn diện vào đơif sống kinh tế
xã hội,
mọi nghành kinh tế, mọi lĩnh vực và mọi khâu của taí sản xuất xã hội, bao trùm
cả
hoạt động kinh tế trong nước và quan hệ kinh tế quốc te. Nhà nước đã đặt ra một
thể
chế can thiệp vào kinh tế như thể chế tài chính tiền tệ, kết hợp sắc lệnh hành
chính và
đạo luật kinh doanh. Nhà nước điều tiết kinh tế theo chương trình, ké hoạch
trung hạn
và dai hạn kết hợp với điều tiết ngắn hạn, đòng thời tang cuơng phối hợp kinh tế
quốc
tế
Do có sự hoà bình lâu, các nước tư bản phát triển đã chuyển các giải pháp hành
chính,
quản chê sang dùng giải pháp kinh tế và kết hợp kinh tế với giải pháp hành
chính, đặc
biệt với khu vực kinh tế tư nhân, nhà nước chủ yếu dùng các công cụ và đong bẩy
kinh tế hướng đẫn kinh doanh theo định hướng của nhà nước. Do hình thức điều
tiết
kinh tế nhà nước đã đổi mới nên nhà nước điều tiết kinh tế có hiệu quả rõ rệt,
tăng
sức sống kinh tế cho các xí nghiệp tư nhân, vừa đảm bảo cho kế hoạch kinh tế
được
thực hiện cách thuân lợi.
1.3 Những nguyên nhân kinh tế, chính trị, xã hội đẫn đến tăng cường vai trò
kinh tế c nhà nước tư sản
Sự suy yếu về kinh tế của các nước tư bản sau chiến tranh thé giới thứ hai.
Thoát khỏi nền kinh tế của đất đòi hỏi sự cố gắng vượt bậc của toàn xã hôị, sự
tập
trung cao độ các tiềm năng của đất nước và sự thống nhất trên quy mô xã hội.
Ngoài
nhà nước, không còn một tổ chức tư bản nào thực hiện được, cho dù đó là một tập
toàn tư bản khổng lô
Phong trào độc lập đân tộc trên thế giới nâng cao, hệ thống thực đân cũ tan rã.
Các cuộc cách mạng xã hội đã nổ ra, các đân tộc đã có xu hướng bước lên con
đường
Xă hội chủ nghĩa làm cho lực lượng thế giới xă hội chủ nghĩa cũng lớn mạnh, lúc
này cán cân sức mạnh đã gần như ngang bằng, một thác thức có tính “sống còn “
“ai
thắng ai “ đòi hỏi tất cả nước tư bản chủ nghĩa phải liên kết nhằm chống lại các
lực
lượng phá vỡ hệ thống tư bản chủ nghĩa, đòng thời chống lại “khủng bô “ ngày
càng
phát triển và đang đe doạ sự hoà bình và an toàn, ổn định chính trị cho các nước
tư
bản. Các nước tư bản phải có ssự liện minh quốc tế toàn diện cả về kinh tế,
chính trị,
quân sự giữa các quốc gia, nhà nước tư bản phải chủ động cải cách lại mối quan
hệ
kinh tế truyền thống đồng thời thúc đấỵ sự hợp tác với các khu vực để chống
khủng
bô
Do sự phát triển nhanh chóng của sức sản xuất xã hôị. Cuộc cách mạng khoa
học công nghệ lần thứ ba và bước nhảy vọt mới cuả lực lượng sản xuất khiến trình
đô
xã hội hoá sản xuất tăng lên mạnh mẽ làm cho độc quyền tư nhân không thẻ thích
ứng
nổi, đồng thời do sự xuất hiệncủa hàng loạt nghành sản xuất mới, điện tử năng
lượng
hạt nhân hàng không vũ trụ. .phát triển những nghành này đòi hỏi có nguồn vốn
khổng lô, cơ sở hạ tầng hiện đại, có đội ngũ công nhân lành nghề...Như vậy là
trong
cơ chế thi trường, hoàn cảnh của sự cạnh tranh lả quyết liệt, để có được những
điều
kiện thuận lợi đó cho quá trình sản xuát, tái sản xuát tư bản các nàh tư bản
phải đựa
vào nhà nước, ủng hộ nhà nước như người đại diện chung cho lơik ích của mình và
chấp nhận và điều phối kinh tế của nhà nước như một yếu tố cần thiết cho sự tồn
tại,
phát triển của họ. Đặc biệt, đầu tư vào nghiên cứu khoa học, phát triển sự
nghiệp
giáo dục và đào tạo đòi hỏi một khoản đầu tư vô cùng lớn. Lợi ích mà cá hoạt
động
này mang lại, xét trên góc độ kinh doanh tư nhân lại rất nhỏ, do đó tư bản tư
nhân
chuyển sang vai nhà nứoc với tư cách đại biểu cho xã hội gách trách nghiệp xây
đựng
kết cấu hạ tầng, phát triển khoa học, giáo dục. .
Lợi nhuận cao và sự điều chỉnh kết cấu của các tập đoàn tư nhân.Để thu được
lợi nhuận cao, các tập đoàn độc quyền tư nhân ra sức áp dụng kỹ thuật mới, điều
chỉnh kết cấu nội bô các xí nghiệp và tăng cứờng quyển lý kinh doanh, tăng cương
tính tô chức và tính kế hoạch sản xuất của xí nghiệp. Tình hình đó đòi hỏi phải
có
định hướng ở tầm vĩ mô, tức là phải hạn chế tự phát vi mô bằn hoạt động điều
chỉnh
kinh tế của nhà nước đẻ đảm bảo cho sự phát triển có tính cân đối cả về chất và
lượng
của nền kinh tế
Do lực lưọng sản xuát phát triển chưa từng thấy, năng suất lao đọng tăng lên
rất cao làm nảy sinh mâu thuẫn giữa sản xuất được mở rộng một cách tuyệt đôí với
thị
trường bij thu hẹp tương đối. Nhà nước phải can thiệp vào các khâu của quá trình
tái
sản xuất xã hội nhằm bảo đảm sự vận động binhg thường của nỏ
Sự phân công lao động và mở rộng quan hệ kinh tế làm cho môí quan hệ giữa
các nước xoắn xuýt vào nhau, phụ thuộc, đấu tranh lẫn nhau. Để tăng cường vị trí
kinh tế, chiếm lĩnh thị trưòng rộng lớn hơn, đồng thời tăng cường phối hợp và
hợp
tác, các nhà nước tư bản phải đứng ra áp dụng các phương pháp phối hợp quốc tế
Đại khủng bố toàn cầu. Trước sự phát triển của khoa học kỹ thuật, thì sự phát
triển của kinh tế là rất mạnh mẽ, ngày càng làm cho những mâu thuẫn vốn có của
chủ
nghĩa tư bản trở nên gay gắt, đồng tthời sự xuất hịên củâ chiến tranh hiện đại,
diễn
biến hoà bình thế giới, sự mâu thuẫn sắc tộc lại càng mạnh mẽ, đã làm xuất hiện
các
bọn khủng bố. Sự khổng bố toàn cầu đó đã gây lên sự bấtổn định xã hội, cũng như
sự
bất an toàn sản.Nhà nước các tư sản phải phát triển kinh tế kết hợp với quốc
phòng,
an ninh chính trị quốc gia, có nghĩa là sự phát triển kinh tế phải phục vụ cho
quốc
phòng an ninh.
2.Cơ sở lý luận
2.1. Quan điểm maxít về vai trò kinh tế của nhà nước trong chủ nghĩa tư
bản
Trong tác phẩm “sự phát triển của chủ nghĩa xã hội từ không tưởng đến khoa
học “ F.Ăngghen đã luận giải chức năng xã hội của nhà nước người viết :. . từ
trước
tới nay các xã hội vận động trong những sự đối lập gai cấp đã dẫn đến nhà nước,
nghĩa là một tô chúc của giai cấp bóc lột để duy trì những điều kiện sản xuất
bên
ngoài của nó. ..nhà nước là đại biểu chính thức của toàn thể xã hội, là sự tổng
hợp
toàn của thể xã hội thành một nghiệp đoàn có thể trông thấy được, nhưng nó chỉ
như
thế chừng nào nó là nhà nước của bản thân các giai cấp đại biểu trong thời đại
của
mình, cho toàn thể một xã hội . Xã hội đẻ ra một chức năng trung nhất định mà
thiếu
chúng thì không thể được. ..nhà nước xuất hiện... lực lượng mới xuất hiện có
tính độc
lập mới này tác động ngược lại những điều kiện và quá trình sản xuất nhờ tính
độc lập
tương đối của mình “...Qua phân tích của Angghen, ta có thể rút ra tư tưởng quan
trọng sau :
Nhà nước sinh ra nhằm thực hiện những chức năng xã hội chung, nhưng khi
tồn tại là một lực lượng chính trị mới nó không chỉ có được nhờ những lợi ích
đặc
biệt, mà còn có tính độc lập tương đối trong quan hệ với các lực lượng xã hội ,
người
đã giao trách nhiệm cho nó.
Nhờ có tính độc lập tương đối này, nhà nước có khả năng tác động trở lại quá
trình sản xuất xã hội. Do lực lượng phát triển mạnh mẽ, quá trình tích tụ và tập
trung
tư bản đã dạt tới quy mô to lớn, tính xã hội hoá của sản xuất đạt tới trình đôộ
cao,
trong nền sản xuất diễn ra nhiều quá trình kinh tế xã hội vượt khỏi tầm tay của
các
nhà tư sản, làm cho nền kinh tế xã hội mất ổn định, lạm phát gia tăng, đồng thời
thất
nghiệp cũng tăng, buộc nhà nước phải can thiệp sâu vào sự vận của nền kinh tế,
điều
tiết quá trình kinh tế, ổn định trật tự xã hội
2.2.Quan điểm tư sản về vai trò kinh tế của nhà nước trong chủ nghĩa tư
bản hiện đại
Khác với nhà lý luận macxít, những người căn nguyên sự tăng cường vai trò
kinh tế là sự chín muồi các chức năng kinh tế vi mô của nhà nước tư bản ở các
mối
quan hệ kinh tế nội tại của quá trình tái sản xuất tư bản chủ nghĩa. J.M.Key
tìmn nó ở
“quy luật tâm lý xã hội cơ bản “ tức là ở các mối liên hẹ kinh tế xã hội nói nên
bề
mặt của quá trình sản xuất trực tiếp và ở thị trường, trong các hành vi hoạt
động của
các chủ thể kinh tế do quy luật tâm lý chi phối,. trong tác phẩm : ‘ lý thuyết
tổng quát
về việc làm, lợi tứcvà tiền tệ “. J.Key cho rằng : chủ nghĩa tư bản phát triển
đến một
giai đoạn nhất định thì cơ chế tự điều chỉnh của thi trường dập tắt khủng hoảng
kinh
tế và thất nghiệp, Tai hoạ do khủng hoảng kinh tế và thất nghiệp đổ lên đầu
ngưòi lao
động đã thúc đẩy họ nổi dậy lật đổ chế độ tư bản
Nguyên nhân đầu tiên của tai hoạ này là sự tăng trưởng của nền làm cho thu
nhập tăng nên và cùng với nó là tăng tiêu dùng, nhưng mức tiêu dùng tăng lên
khong
cùng mức tăng thu nhập. Nguyên nhân thứ hai dẵn đến tình trạng tỏng cầu không đủ
là tỷ suất lợi nhuận thấp hơn tỷ suất lợi túc làm cho các nhà tư bản thích duy
trì tư bản
của mình dưới hình thức tiền tệ.Ông còn cho rằng :Sự vận động của nền sản xuất
tư
bản chủ nghĩa có nhạy cảm rất cao đôí với mức lợi tức . Nền kinh tế sẽ gánh chịu
hậu
quả ngay nếu lợi tức tăng cao, số dư tiết kiệm lớn, đầu tư giảm và thất nghiệp
tăng
lên, điều đó gây ra nguy cơ bùng nổ xã hội . Muốn cho xã hội ổn định, nhà nước
phải
can thiệp vào nền kinh tế làm cho nó vận nhịp nhàng và tăng trưỏng theo chiều
hướng
lành mạnh. Sự can thiệp này phải tác động vào các nhân tố kích thích tổng cầu
đầy
đủ.
Tán thành với quan điểm của J.Keynes về việc nhà nước phải can thiệp sâu
vào quá trìnhvận động của nền kinh tế song M.Friedman cho rằng :sự vận động của
nền kinh tế tư bản chủ nghĩa có mối quan hệ tương hỗ với sự vận động của khối
lượng tiền trong lưu thông. Sở dĩ nền kinh tế lâm vào trạng thái trì trệ hoặc
thường
xuyên xảy ra các cuộc khủng hoảng và các cú sốc kinh tế là do nhà nước đưa vào
lưu
thông một khôí lượng tiền quá lớn hoặc qúa nhỏ. Muốn khắc phục những sai lệnh
này
cần phải vạch rõ mối quan hệ giữa sự cáu thành nhu cầu tièn tệ cần thiết cho lưu
thông. M.Friedman nhận xét :nếu trong thực tiễn, nhà nước đưa vào lưu thông một
khối lượng tiền tệ lớn hơn khối lượng cần thiết sẽ làm cho thu nhập danh nghĩa
tăng
cao hơn thu nhập thực tế, do đó sẽ kich lãi suất thị trường tăng cao, làm biến
dạng tỷ
lệ lãi suất. Từ đó dẫn đến đồng tiền mất giá, tăng tốc độ lạm phát và giá cả. Hệ
quả
nàykhông chỉ làm xấu đi nhanh điều kiện tái sản xuất xã hội , mà còn lảm mât ổn
định
xã hội . Mặt khác, ông đưa ra nhận xét :bốn yếu tô tác động trực tiếp đến sự
thay đổi
của khoối lượng tiền tệ trong lưu thông và có ảnh hưởng trực tiếp sự vận động
của
nền kinh tế, là mức giá cả hàng hóa, dịch vụ, mức thu nhập thực tế và sản lượng
trong
nền kinh tế, nó nạn động cùng chiều với khối lượng tiền tệ trong lưu thông và có
ý
nghĩa quyết định với sự vận động của nền kinh tế. Và hai yếu tố lãi suất thực tế
và
chỉ số tăng của giá cả, nó vận động ngược chiều. Trái với J.Keynes, người cho
rằng
nhu cầu tiền tệ có nhạy cảm cao đối với tỷ lệ lãi suất, còn M.Friedman quan niệm
nó
nhạy cảm cao với nhu càu về hàng hoá và dịch vụ. Nhưng sau M.Friedma, thế giới
tư
bản thật sự lâm vào khủng hoảng điều chỉnh kinh tế do nền kinh tế dã lâm vào suy
thái sâu sắc. Lúc này giai cấp tư sản đã phản ứng gay gắt trước sự bất lực của
nhà
nước trong việc chèo lái kinh tế và sự phát triển hợp logich của các quan điểm
toàn
diện thực dụng trong lý luận điều chỉnh kinh tế trên, nhận thấy vấn đề cấp bách
này
Willam Bolepat đã đựơc đưa ra quan điểm:lý thuyết kỳ vọng trong mô hình kinh tế
macrô, ông dã phát triển quan điểm này tư Thomas Sargent và Neil Wallance.Các
ông
cho rằng, các hoạch định của và thực hịên trong nhiều thời kỳ trước đây đều dựa
hoàn
toàn vào một hướng lý thuyết như;trọng cầu, trọng tiền, trọng cung nên rất cực
đoan
và không phù hợp với sự vận động thực tế của nền kinh tế, do đó bị thất bại. Lý
do
của sự thất bại là ở chỗ :mỗi hướng lý thuyết chỉ tập trung đưa ra các giải pháp
nhằm
vào một mục tiêu. Ví dụ mô hình trọng cầu chỉ nhằm giải quyết những nhiệm vụ
ngắn
hạn (tình thế ).còn mô hình trọng cung lấy những mục tiêu dài hạn để xác định
nhiện
vụ cho điều chỉnh kinh tế. Trong thực tế, để nèn kinh tế phát triển ổn định đòi
hỏi nhà
nước phải có đối sách toàn diện.
Hơn nữa, các chủ thể hoạt động trong nền kinh tế thị trường luôn luôn chịu
nhiều biến động và rủi ro, họ cần được cung cấp các thông tin kịp thời và chính
xác.Trứơc hết các thông tin đầy đủ và chính xác và sự thay đổi của các chính
sách của
nhà nước đưa ra để điều chỉnh kinh tế. Thứ nữa là những biến động của thị trường
và
nhà nước ở tầm vĩ mô có thể biết và dự đoán được cũng cần phải thông báo kịp
thời
cho các chủ thể kinh tế. Vì, đối với các nhà kinh doanh, điều đó sẽ giúp họ đưa
ra các
quyết định kịp thời để chỉ đạo sản xuất. Còn người tiêu dùng, thông tin đó cũng
họ
thu xếp việc chi tiêu, mua sắm hợp lý, đặc biệt giúp họ lường trước được những
nguy
cơ mất việc làm để có những ứng phó kịp thời, Nhà nước, ngoài việc thu nhập
thông
tin cho các chủ kinh tế biết về hoạt đông kinh tế của mình, cũng càn phải nắm
được ý
kiến của cấc nha kinh doanh và nguyện vọng kinh tế của nhân dân để ra các quyết
định kịp thơi, Đó là các quan hệ kinh tế hài hoà, hợp lý, bảo đảm cho nền kinh
tế vận
động phát triển và ổn định.
Đặc điểm quan trọng nhất trong quá trình tiến triển của tư tửơng kinh tế tư sản
về điều chỉnh kinh tế băng nhà nước hiện nay là sự phục hồ và tôn trọng các
nguyên
tắc tự điều tiết của thi trường, Đó là kết quả không chỉ do quá trình tư duy
logích mà
còn do kinh nghiệp thực tiễn đau đớn vì mở rộng thái quá sự can thiệp của nhà
nước
vao quá trình vận động của nền kinh tế, Vấn đề ở đây không phải là việc nhà nước
can thiệp vào nền kinh tế nhiều hay ít, tăng cường hay nới lỏng mà là nhà nước
can
thiệp bằng các biện pháp trực tiếp thì càng làm sấu đi các điều kiện của tái sản
xuất xã
hội mà khong mang lại hiệu quả tích cực, Chính vì vậy, các lý thuyết hiện đại vè
điều
chỉnh kinh tế ngày nay đã tạp trung hẳn vào hướng xác định kịp thời các mô hình
điều
chỉnh kinh tế thícnh hợp và các chính sách kinh tế có hiệu quả khác.
3. Mô hình điều tiết của nhà nước tư sản hiện đại
3.1. Quá trình hình thành hẹ thống điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản
3.1.1. Cơ chế thi trường trong chủ nghĩa tư bản hiện đại
Cơ chế thi trường là cơ chế vận động của nền sản xuất hàng hoá, nó ra dời và
phát triển cùng nền sản xuất hàng hoá trong lịch sử. Nó đã tạo ra trong nền sản
xuất
xã hội những hình thức sản xuất, lưu thông hàng hoá ngày một hoàn thiện bằng
cách
đào thải, loại bỏ những hình thức nỗi thời, yếu kém, gạn lọc lựa chọn và giữa
lại
những hình thức phù hợp với sự phát triển của lực lượng sản xuất và phân công
lao
động xã hội .
Cơ chế thị trường là sự thể hiện của quy luật giá trị là bề mặt của nền sản xuất
xã hội . Quy luật này được xem là trung tâm điều chỉnh kinh tế vô hình nhưng đầy
quyền lực và hiện thực, trong đó giá cả thị trường được xem là công cụ điều
chỉnh
kinh tế chủ yếu của cơ chế hti trường. Hoạt động của cơ chế thị truờng diễn ra
sau
lưng những người sản xuất kinh doanh, song nó lai
đưa ra những tín hiệu trện thị trường, làm cho các chủ thể kinh tế kịp thời đưa
ra những giải pháp để giảm bớt chi phí sản xuất, nâng cao chát lượng hoặc thay
đổi
mẫu mã và dịch vụ.
Khi quy mô tích tụ và tập trung tư bản trong mỗi chủ thể hoạt động trên thị
trường đã đạt tới một mức độ cao thì do nguyên nhân tự phát của cơ chế thi
trường vì
vậy mà bổ sung vào hệ thống điều chỉnh tái sản xuất xã hội cơ chế điều tiết đốc
quỳên tư bản là một khách quan do yêu cầu của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa.
3.1.2.Cơ chế độc quyền trong nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa hiện
đại
Ta biêt rằng, khi quá trình tích tụ và tập trung tư bản đạt tới một đôộ cao, thì
sở hữu tư bản và sử dụng tư bản tách rời nhau, tạo điều kiện cho tư bản tài
chính ra
đời và trở thành hình thức phỏ biến trong nền kinh tế tư bản chủ nghĩa. Đẳc
trưng kết
cấu độc quyền của tư bản tài chính là tập đoàn kinh tế khổng lồ thông qua chế đọ
tham dự tư bản tài chính đã cuốn hút ngày càng nhiều chủ thể kinh tế hoạt động
riêng
lẻ ở tất các khâu của quá trình tái sản xuất vào guồng máy khống chế của mình.
Như
vậy độc quyền tư nhân đã thu hẹp và làm giảm bớt tính biệt lập trong hoạt động
của
các chủ thể thị trường, nhưng lại làm tăng thêm tính ác liệt và sức cạnh tranh
len cao
hơn và do đó gây ra sự sụp đô vỡ nặng nề hơn, nhanh chóng đẩy nền kinh tế lâm
vào
khủng hoảng cơ cấu và tình trạng phá sản của các tập đoàn lớn.
3.1.3. Mâu thuẫn trong hoạt động của cơ chế thị trường, cơ chế độc quyền
là sự suất hiện hệ thống điều tiết của nhà nước Tư Sản.
Trong sự điều tiết kinh tế do có sự điều tiết đồng thời của hai cơ chế : độc
quyền và thị trường đã làm cho quá trình tái sản xuất tư bản chủ nghĩa buộc phải
vận
động dưới sự khống chế của hai nguyên tắc trái ngược nhau :tự do và độc đoán.
Một
mặt độc quyền không ngừng bành trướng và mở rộng sự khống chế cảu mình đới với
từng mảng rộng của thị trường. Mặ khác cơ chế thọi trường như một cơ chế vận
động
tự nhiên cucả nền sản xuất hàng hoá, tự mở đường vượt qua các nguyên tắc của độc
quyền, thúc đẩy nền sản xuất vận động thoe yêu cầu của các quy luật thị trường.
Sự
xung đột và mâu thẫun đó không chỉ làm giảm hiệu lực điều chỉnh cuả hai cơ chế,
mà
còn làm lu mờ đi những dấu hiệu tích cực cuả thị trưòng và làm tăng thêm tính
gay go
của cạnh tranh, đẩy nền sản xuất tư bản chủ nghĩa vào trạng thái phát triển mất
cân
đối trầm trọng hơn. Trước thực trạng đó, sự can thiệp của nhà nước vào quá trịnh
tái
sản xuất tư bản chủ nghĩa là một nhu cầu khách quan nhằm khôi phục lại những mất
cân đối, đặc biệt là mặt cân đối có tính cơ cấu, để mở đường cho sức sản xuất
phát
triển. Nhưng trên giác độ tổng thể :kinh tế, chính trị, xã hội thì độc quyền tư
nhân và
nhà nước tư bản đã hoà nhập vào nhau tạo thành một khối liên kết chặt chẽ.Đó là
sự
liên kết sức mạnh của độc quyền với sức mạnh của nhà nước thành một cơ chế thống
nhất nhằm làm giàu cho tư bản độc quyền. Nhưng do sự điều tiết của nhà nước chịu
áp lực từ nhiều phía, nhiều lực lượng sản xuất do đó nó phải dung hoà được lợi
ích
của mọi tầng lớp xã hội để bảo đảm cho nền kinh tế phát triển trong điều kiện xã
hội
ổn định.
3.2. Hệ thống điều tiết của nhà nước Tư sản hiện đại.
Hệ thống điều chỉnh kinh tế là tổng thể của những thiết chế của nhà nước được
tổ chức chặt chẽ với hệ thống công cụ chính sách có khả năng thực hiện chức năng
điều chỉnh đối với sự vận động của toàn bộ nền kinh tế xã hội . Nó đã hoà nhập
một
cách hữu cơ vào cơ ché tái sản xuất tư bản chủ nghĩa tồn tại như một bộ phận
thúc
đẩy kiểm soát và quản lý toàn bộ quá trình tái sản xuất xã hội băng những công
cụ
:tiền tệ, giá cả kế koạch, tài chính, tín dụng, chứng khoán.
3.2.1Nhiệm vụ của hệ thống điều chỉnh kinh tế của nhà nước tư sản hiện
đại
Như đã biết, nhiệm vụ kinh tế của nhà nước tư bản hiện đại là đièu chỉnh sự
vận động của quá trình tái sản xuất tư bản chủ nghĩa, thúc dẩy, điều tiết và
quản lý
kinh tế xã hội. Mặt khác do nền kinh tế dựa trên cơ sở sở hữu tư nhân tư bản chủ
nghĩa về tư liệu sản xuất, nên nhiệm vụ thúc đây nên kinh tế của nhà nước là hỗ
trợvà
kích thích khu vực kinh tế tư nhân phát triển theo định hướng của mình vào một
mục