LUẬN VĂN:Một số giải pháp thúc đẩy sự hoạt động thị trường chứng
9,224
386
43
LUẬN VĂN:
Một số giải pháp thúc đẩy sự hoạt động
thị trường chứng khoán Việt Nam
Lời mở đầu
Phát triển thị trường chứng khoán (TTCK) là việc rất quan trọng và cần thiết khi
nước ta phát triển một nền kinh tế hàng hoá. Vốn tư bản sẽ trở thành hàng hoá và
tất yếu
phải có một thị trường để có thể thực hiện việc trao đổi. Với lịch sử phát triển
hàng trăm
năm và được tổ chức một cách hết sức chặt chẽ, TTCK từ lâu nay đã được coi là
một
thể chế tài chính bậc cao và hoàn thiện nhất của nền kinh tế thị trường, nếu
thiếu nó,
như nhiều chuyên gia kinh tế học vẫn nói, nền kinh tế thị trường thiếu tính hoàn
hảo.
Vai trò cơ bản của thị TTCK đối với nền kinh tế được thể hiện rất rõ bằng việc
tạo dựng
một kênh huy động vốn hữu hiệu cho các doanh nghiệp (DN) từ nhiều nguồn khác
nhau,
trong đó phải kể đến các nguồn vốn nước ngoài.Thực tế hiện nay, nhu cầu vè vốn
của
các DN rất lớn. Thống kê từ những thông tin điều tra do các DN cung cấp cho
thấy,
trong năm 2000, nhu cầu vốn hoạt động kinh doanh của các DN cần khoảng 20 nghìn
tỷ
đồng Việt Nam,tính bình quân mỗi DN cần khoảng 84 tỷ đồng. Nếu tính đến 2005 con
số này vào khoảng 30 nghìn tỷ đồng,trung bình mỗi DN cần khoảng 100 tỷ đồng. Mặt
khác, các DN có nhu cầu mở rộng sản xuất kinh doanh nhưng huy động vốn lại chủ
yếu
từ vay vốn ngắn hạn ngân hàng, lượng vốn vay lại không được đáp ứng đầy đủ. Từ
những khó khăn đó, TTCH với tư cách là kênh huy động vốn dài hạn sẽ tháo gỡ được
những khó khăn trên.
Hiện nay, ngoài sự quan trọng và cần thiết, TTCK cũng là vấn đề thời sự, nóng
bỏng trong nền kinh tế Việt Nam. Đây cũng là vấn đề khá mới mẻ đối với người
Việt
Nam.Với tư cách là một sinh viên-một nhà đầu tư tương lai, em rất quan tâm tới
vấn đề
này.Vì vậy, em cũng mạnh dạn viết đề tài “Một số giải pháp thúc đẩy sự hoạt động
thị
trường chứng khoán Việt Nam”.
Nội dung
Chương I. Tổng quan về thị trường chứng khoán
I. Khái niệm về thị trường chứng khoán
1. Khái niệm về chứng khoán.
Chứng khoán là những giấy tờ có giá trị, được xác nhận quyền sở hữu hợp pháp của
người sở hữu chứng khoán đối với tài sản hoặc vốn của tổ chức phát hành chứng
khoán.
Chứng khoán bao gồm các loại như: Cổ phiếu, Trái phiếuvà các loại giấy tờ khác
có giá
trị.
2. Khái niệm về thị trường tài chính.
Thị trường tài chính (TTTC) là nơi cung và cầu về vốn gặp nhau, nơi diễn ra các
hoạt động trao đổi, mua bán quyền sử dụng các nguồn tài chính thông qua những
phương thức giao dịch và công cụ tài chính nhất định.
Cấu trúc của thị trường tài chính:
3. Thị trường chứng khoán.
Thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động mua, bán, chuyển nhượng
các loại cổ phiếu, trái phiếu và một số loại giấy tờ có giá trị khác nhăm mục
đích kiếm
lợi.
Thị trường
chứng khoán
Thị trường vay
nợ dài hạn
TTCK dài
hạn
(trên m
ột
TTCK ngắn
hạn
(
dư
ới một
Thị trường
tiền tệ
TTCK
Thị trường chứng khoán theo tiếng Latinh là Bursa, nghĩa là các ví đựng tiền,
còn gọi là sở giao dịch ckứng khoán, là một thị trường có tổ chức và hoạt động
có điều
khiển.
II. Lịch sử hình thành thị trường chứng khoán
1. Thời kỳ phôi thai (từ giữa thế kỷ 15 đến năm 1929).
Trong thời kỳ này, thị trường chứng khoán hưng thịnh nhất vào thế kỷ 19. Nhưng
đến giữa thế kỷ 19, nó đã bắt đầu thể hiện các mặt tiêu cực, như những cuộc
khủng
hoảng có tính chu kỳ, đỉnh cao là đầu thế kỷ 20-được kết thúc bằng cuộc khủng
hoảng
nền kinh tế toàn cầu (1929-1933).
Các đặc điểm nổi bật thời kỳ này:
Việc hình thành thị trường chứng khoán và sở giao dịch chứng khoán là mang
tính
chất tự phát, Nhà nước không can thiệp vào mà thừa nhận vai trò tất yếu của nó
trong nền kinh tế.
Thị trường chứng khoán ở thời kỳ này là thuộc về tầng lớp thương gia, mang
nhiều
tính chất đầu cơ.
Hoạt động của thị trường chứng khoán dựa trên cơ sở tính chất hiệp hội ngành
nghề
với các qui định tự đặt ra.
2. Thời kỳ phục hưng (1930-1970).
Thời kỳ này nhà nước bắt đầu can thiệp vào thị trường chứng khoán và thị
trường chứng khoán là nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất trong cuộc khủng hoảng tài
chính.Vì thế mà thị trường chứng khoán trở thành công cụ trong việc quản lý thúc
đẩy
nền kinh tế. Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán được chuyển về tay Nhà nước
bằng sự ra đời của Uỷ ban Chứng khoán quốc gia.
Vào những năm 50-60 của thế kỷ này, nền kinh tế thế giới bắt đầu phục hồi với sự
hoạt
động rất sôi động trở lại của thị trường chứng khoán .
3. Thời kỳ quốc tế hoá và công chúng hoá thị trường chứng khoán (1971 đến nay).
Với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, công nghệ đã tạo ra việc ứng dụng công
nghệ tin học vào thị trường chứng khoán .
Những đặc điểm nổi bật là:
Hoạt động của sở giao dịch chứng khoán sôi động hơn và chất lượng cao hơn.
Thị trường luôn đáp ứng thông tin đầy đủ và công khai tới công chúng đầu tư
qua các phương tiện hiện đại, được cập nhật thường xuyên và được công chúng tham
gia rộng rãi.
Các sàn giao dịch trên thế giới được kết nối cho phép hoạt động liên tục 24/24.
Với những đặc điểm như vậy cho phép mọi công dân đầu tư chứng khoán bất cứ
ở đâu và bất cứ khi naò mà họ muốn.
III. Vai trò và chức năng của thị trường chứng khoán.
1. Chức năng của thị trường chứng khoán .
1.1. Chức năng thu hút vốn nhàn rỗi vào đầu tư phát triển.
Ta biết muốn đầu tư phát triển thì phải tự tích luỹ hoặc huy động từ bên ngoài.
Vốn huy động từ bên ngoài bao gồm vốn vay tín dụng của các tổ chức tài chính
và phát hành cổ phiêú, trái phiếu.
Ưu điểm của phát hành trái phiêú, cổ phiếu đối với dân chúng là họ dễ dàng đầu
tư vào bất cứ DN nào họ muốn hoặc mua bán kiếm lợi. Còn đối với các DN là họ
không
phải trả lãi suất hàng tháng và không phải trả nợ gốc khi bị thua kỗ.
Do tính chất của chu kỳ kinh doanh nên vốn tạm thời nhàn rỗi trong các DN là
rất lớn, bên cạnh, còn có một lượng vốn lớn nằm rải rác trong dân chưa được huy
động.
Tất cả những tiềm năng này sẽ được phát huy hiệu quả nếu có thị trường chứng
khoán
.Vì thị trường chứng khoán với cơ sở pháp lý hoàn chỉnh và bộ má quản lý hữu
hiệu,
với sự phổ biến và hướng dẫn rộng rãi , người dân sẽ dễ dàng sử dụng nguồn tiết
kiệm
của họ hơn. Đây là tác nhân kích thích ý thức tiết kiệm và tạo thói quen đầu tư
trong
công chúng.
Ngoài ra, trong xã hội cồn có các khoản tiền tạm thời nhàn rỗi như: quỹ bảo
hiểm, quỹ phúc lợi tập thể…một phần vốn của quỹ này được gửi vào Nhân hàng để
thực
hiện vệc thanh toán, phần còn lại, những người quản lý quỹ luôn tự hỏi làm thế
nào cho
vốn của họ có khả năng sinh lãi nhiều nhất và vừa an toàn vừa có tính tạm
thời…và thị
trường chứng khoán có khả năng đáp ứng yêu cầu này.
Tóm lại,thị trường chứng khoán có chức năng thu hút mọi nguồn vốn nhàn rỗi
trong xã hội để đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, mở rộng quy mô doanh nghiệp
góp
phần giải quyết việc làm, giảm thất nghiệp.
1.2. Chức năng điều tiết các nguồn vốn.
Phải thừa nhận rằng, một DN không phải lúc nào cũng thiếu hoặc thừa vốn. Thừa
hay thiếu là phụ thuộc vào tính chất của chu kỳ kinh doanh.Khi cần đầu tư mua
nguyên
vật liệu, công cụ dụng cụ, các khoản phải thu lớn, thì đây là lúc mà DN đang
thiếu vốn.
Khi quá trình sản xuất kết thúc, sản phẩm được bán ra và thu vốn về, các khoản
phải thu
được thu về, lúc này DN lại tạm thời thừa vốn.
Trên thị trường vốn, luôn luôn có sự điều tiết vốn từ nơi thừa sang nơi thiếu. ở
đây thị trường chứng khoán đóng vai trò rất quan trọng.
1.3.Chức năng hoà nhập nền kinh tế thế giới.
Một DN có thể thu hút vốn bất vứ nơi nào và bằng con đường nào mà họ có thể
thu hút một cách dễ dàng thông qua thị trường chứng khoán. Nhờ vào hệ thống máy
tính
mà thị trường chứng khoán cho phép bất cứ ai, ở nơi nào trên thế giới và mua một
loại
cổ phiếu của bất kỳ một công ty nào mà họ thích. Từ đó hình thành mối liên hệ
tiền tệ
quốc tế, đẩy nhanh tốc độ chu chuyển nguồn vốn giữa các nước, thực hiện quan hệ
vay
mượn lâu dài trên thế giới tạo điều kiện cho việc hoà nhập nền kinh tế thế giới.
1.4. Chức năng điều tiết vĩ mô.
Thị trường chứng khoán là công cụ của Nhà nước thông qua Uỷ ban chứng
khoán nhà nước, và Ngân hàng trung ương.
Nghiệp vụ chủ yếu là thắt chặt hay nới lỏng sự đầu tư trên thị trường. Khi sản
xuất sa sút, thiếu vốn, Nhà nước tung tiền ra mở rộng cho vay để khuyến khích
sản xuất
thông qua việc mua vào những lô chứng khoán có giá trị lớn. Khi hiện tượng đầu
tư quá
mức, đầu cơ thịnh hành, thì bán chứng khoán nhằm thắt chặt tín dụng giảm bớt đầu
tư
kinh tế.Vậy thị trường chứng khoán là công cụ hữu hiệu để nhà nước kịp thời điều
tiết
nguồn vốn trên thị trường.
2. Vai trò của thị trường chứng khoán.
Các vai trò của thị trường chứng khoán rất đa dạng nhưng thông qua những chức
năng của nó thì có những vai trò sau:
2.1. Tạo vốn cho nền kinh tế quốc dân.
Do có thị trường chứng khoán nên việc đầu tư các nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi
dễ dàng hơn. Từ việc nguồn vốn bị ứng đọng từ nhiều nơi, không có khả năng sinh
lời,
cho đến khi có thị trường chứng khoán việc đầu tư, tích luỹ vốn sôi động và dồi
dào hẳn
lên. Thông qua đó nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ, công ăn việc làm được giải
quyết,
thất nghiệp giảm. Bên cạnh, thị trường chứng khoán như một trung tâm thu gom mọi
nguồn vốn từ dân chúng, như một nam châm cực mạnh hút các nguồn vốn từ nước
ngoài. Ngoài ra còn giúp Nhà nước giải quyết vấn đề thiếu hụt ngân sách, có thêm
vốn
xây dựng hạ tầng cơ sở.
2.2. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp sử dụng vốn linh hoạt và có hiệu quả
hơn.
Khi DN cần vốn để mở rộng qui mô sản xuất họ có thể phát hành chứng khoán,
vào thị trường để huy động vốn. Đây là phương thức tài trợ vốn qua phát hành và
lúc đó
nguồn vốn của DN tăng lên. Lúc này rủi ro đối với doanh nghiệp là rất nhỏ vì
những cổ
đông của họ đã gánh đỡ thay. Một điều thuận lợi nữa, khi DN chưa có cơ hội sản
xuất
kinh doanh, các DN có thể dự trữ chứng khoán như là một tài sản kinh doanh và
các
chứng khoán đó sẽ được chuyển nhượng thành tiền khi cần thiết thông qua thị
trường
chứng khoán. Ngoài ra, khi DN niêm yết trên thị trường chứng khoán, có nghĩa là
đã có
chữ tín đối với công chúng đầu tư. Như vậy các công ty chứng khoán sẽ là tác
nhân kích
thích giúp DN tạo vốn nhanh chóng hơn.
2.3. Thị trường chứng khoán là công cụ đánh gía DN, dự đoán tương lai.
Thị trường chứng khoán ngày càng đa dạng và phức tạp, liên quan đến vận mệnh
của nền kinh tế quốc dân. Sự hình thành thị giá chứng khoán của một DN trên thị
trường chứng khoán đã bao hàm sự hoạt độngcủa DN đó trong hiện tại và dự doán
tương lai. Khi giá cổ phiếu của một DN cao (hay thấp) biểu hiện trạng thái kinh
tế tức là
khả năng mang lại cổ tức cao (hay thấp) cho các cổ đông của DN đó. Triển vọng
tương
lai của các DN cũng được thể hiện một cách trực tiếp trên thị giá cổ phiếu và
cũng như
sự biến động của nó.
Ngoài ra, với phương pháp chỉ số hoá thị giá của các loại chứng khoán chủ yếu
trong nền kinh tế và việc nghiên cưú phân tích một cách khoa học hệ thống chỉ số
giá
chứng khoán trên thị trường chứng khoán ở từng nước trong mối quan hệ với thị
trường
thế giới, đã dự đoán được trước sự biến động kinh tế của một hoặc hàng loạt các
nước
trên thế giới.
IV. Một số hạn chế của thị trường chứng khoán
1. Thị trường chứng khoán là nơi cung cấp sự đầu cơ.
Điểm yếu của thị trường chứng khoán là giá của các chứng khoán có thể bị đẩy
lên hoặc dìm xuống bởi các thương gia chứng khoán lớn để nhằm mục đích kiếm lợi.
Các nhà đầu tư nhỏ sẽ bị thiệt hại. Ví dụ như các nhà đầu cơ thường đưa ra những
thông
tin lệch lạc làm rối loạn thông tin tới công chúng đầu tư từ đó làm rối loạn mất
ổn định
quan hệ cung cầu chứng khoán trên thị trường nhân cơ hội đó mà kiếm lợi.
Tình trạng đầu cơ có thể dẫn tới sự khan hiếm giả tạo trên thị trường, làm cho
giá
chứng khoán tăng vọt lên so với giá trị thực của nó. Lúc này hàng loạt chứng
khoán này
được tung ra trên thị trường nhưng giá quá cao nên không có người mua dễ dẫn đến
sự
sụp đỏ của thị trường chứng khoán .
2. Thị trường chứng khoán làm cho mâu thuẫn xã hội trở nên gay gắt hơn.
Do sự tập trung tư bản làm cho một số người ngày càng giàu có, khống chế nhiều
chứng khoán hơn và có thể trở thành cổ đông lớn nhấn chìm những cổ đông nhỏ khác
,
dẫn đến khống chế thị trường, lũng đoạn giá cả và phá hoại sự ổn định của thị
trường
chứng khoán. Trong khi đó nhiều người bị thôn tính trở nên nghèo hơn, gây nên
mâu
thuẫn xã hội ngày thêm gay gắt.
3. Thị trường chứng khoán làm cho nền kinh tế dễ mất ổn định.
Khi nền kinh tế rơi vào tình trạng không ổn định, sản xuất trì trệ, thị trường
tiêu
điều, vay vốn khó khăn doanh nghiệp và ngân hàng bị phá sản. Lúc này giá cả của
thị
trường chứng khoán bị đảo lộn nghiêm trọng, đầu cơ điên cuồng, gây nên khủng
hoảng
kinh tế.
V. Cơ cấu tổ chức thị trường chứng khoán
1. Uỷ ban chứng khoán quốc gia (UBCKQG)
UBCKQG là cơ quan Nhà nước điều hành hoạt động thị trường chứng khoán.
UBCKQG ở các nước khác nhau có các cách thức tổ chức và hoạt động khác nhau
nhưng về bản chất là cơ quan có chức năng đặt ra các qui định thị trường, khuôn
khổ
pháp lý cho thị trường chứng khoán. Nó cũng là cơ quan điều hành cao nhất, kiểm
tra,
giám sát các hoạt động thị trường. Trong UBCKQG, các thành viên của Chính phủ
chiếm số đông và giữ các chức vụ chủ yếu.
2. Sở giao dịch chứng khoán (SGDCK).
SGDCK có thể có tên là Trung tâm giao dịch chứng khoán với nghĩa hẹp hơn.
SGDCK được tổ chức dưới dạng công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn và
hoạt động vói mục đích phi lợi nhuận. Đây là trung tâm đầu não của thị trường
chứng
khoán. Đại diện cho SGDCK trước pháp luật là ban quản lý sở giao dịch chứng
khoán,
họ được các thành viên trong SGD bầu ra. Các thành viên của SGD là các công ty
chứng khoán. Ban quản lý SGD có trách nhiệm điều hành SGD để thực hiện đúng các
qui định về giao dịch mà pháp luật và các qui định chung của các thành viên đẵ
đặt ra.
3. Các nhà đầu tư.
Đối với các nhà đầu tư tham gia trên SGDCK, thông thường là các tổ chức đầu
tư, các quĩ hưu trí, các quĩ bảo hiểm, cac ngân hàng…Việc tham gia giao dịch tại
SGD
phải thông qua các công ty chứng khoán thành viên. Các tổ chức này do có nguồn
vốn
to lớn từ dân cư và các nhà đầu tư uỷ thác nên mới có thể đáp ứng được các yêu
cầu
của SGD. Đối với các nhà đầu tư cá nhân, họ tham gia váo thị trường chứng khoán
chủ
yếu trên thị trường giao dịch qua quầy hoặc thông qua các tổ chức đầu tư để tham
mua
các lô chứng khoán trên thị trường.
4. Các đơn vị phát hành chứng khoán .
Họ là người tạo ra hàng hoá cho thị trường chứng khoán bao gồm Nhà nước, các
loại hình DN phát hành chứng khoán …Hàng hoá chứng khoán có phong phú hay
không là phụ thuộc vào các đơn vị phát hành. Việc khuyến khích một thi trường
năng
động và có hiệu quả không thể thiếu được các chính sách khuyến khích phát triển
các
DN hoạt động mạnh mẽ và có triển vọng phát triển lớn trên thị trường.
5. Các trung gian tài chính (TGTC).
Bao gồm các công ty chứng khoán , các Ngân hàng, các tổ chức tài chính phi
ngân hàng…Vai trò của chúng là làm chức năng lưu chuyển vốn và chứng khoán từ
các
nhà đầu tư tới những DN phát hành chứng khoán tại thị trường thứ cấp. Mặt khác,
các
TGTC gồm vốn từ dân chúng nhỏ lẻ tạo ra nguồn vốn lớn, có thời hạn dài để mua
chứng khoán từ các nhà phát hành-các DN cần vốn lớn. Mặt khác, các TGTC cũng là
người đứng ra bảo lãnh phát hành cho các DN cần phát hành và đem bán lại cho các
nhà
đầu tư , hay TGTC là bạn hàng của cả hai bên (nhà đầu tư ,DN) trong hoạt động
chứng
khoán.
Đối với các nhà đầu tư , không phải ai cũng có kiến thức và kinh nghiệm về đầu
tư chứng khoán. Qua các TGTC họ có thể mua được những loại chứng khoán có chất
lượng cao, rủi ro thấp. Đối với các đơn vị phát hành, việc gia nhập thị trường
chứng
khoán thông qua huy động vốn từ thị trường này đòi hỏi phải sự tư vấn hỗ trợ từ
phía
các TGTC.
6. Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán .
Với sự tham gia đa dạng của các TGTC trên thị trường chứng khoán, cần thiết
phải có một tổ chức đứng ra định chế, điều hành và giám sát ngoài cơ quan nhà
nước.
Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán là tổ chức tự định chế, có tính hiệp hội
được
thành lập ở hầu hết các nước và nhiệm vụ là đặt ra qui định nghề nghiệp bọc các
tổ chức
TGTC phải tuân theo, cao hơn là bảo vệ các nhà đầu tư. Ngoài ra, còn có nhiệm vụ
tập
hợp thị trường, không để tình trạng xé lẻ và kinh doanh lộn xộn trên thị trường
mà phải
theo trình tự, địa điểm, phương thức về nghề nghiệp do hiêp hội đặt ra.
VI. Hoạt động của thị trường chứng khoán .
Hoạt động của thị trường chứng khoán có thể chia làm 3 loại hoạt động chủ yếu:
Các nghiệp vụ chủ yếu của thị trường chứng khoán, các nghiệp vụ liên quan và các
nghiệp vụ kỹ thuật.
1. Các nghiệp vụ trực tiếp của thị trường chứng khoán.
1.1. Phát hành chứng khoán:
Là nghiệp vụ của các đơn vị phát hành chứng khoán, còn các phương thức, trình
tự phát hành phải tuân thủ theo qui định của thị trường chứng khoán. Để được
phát hành
chứng khoán, đơn vị phải có đơn xin kèm theo hồ sơ phát hành gửi UBCKQG xem xét.
Chỉ khi được sự chấp thuận thì đơn vị mới được phát hành chứng khoán ra thị
trường.
Nghiệp vụ phát hành liên quan đến việc tính toán phức tạp, nên phát hành chứng
khoán
nào, số lượng, thời hạn, giá cả, việc trả lãi suất, lãi tức… đòi hỏi không chỉ
các chuyên