Luận văn thạc sĩ Quản lý văn hóa: Văn hóa biển với sự phát triển du lịch ở huyện đảo Cát Hải, Hải Phòng
10,097
586
130
65
Những yếu tố của phát trin du lch di sản văn ha bền vững cần c sự
tham gia của người dân bao gm: Cơ hội tìm kiếm việc làm; số lượng cơ s
kinh doanh du lch s hữu và điều hành bi người dân đa phương; lợi ích
kinh tế từ du lch; đào tạo kỹ năng cần thiết đ bảo tn di sản văn ha và sử
dụng cho du lch di sản văn ha; tôn trọng tri thức dân gian bản đa; khả
năng tiếp cận của người dân với ngun di sản và cơ s vật chất du lch; sự
tham gia của cộng đng đa phương trong quá trình quyết đnh các vấn đề
liên quan đến khai thác di sản văn ha phục vụ phát trin du lch (quy
hoạch, nghiên cứu và ra quyết đnh, chưng cầu ý dân về trin khai các hoạt
động du lch và bảo tn di sản văn ha).
Tại huyện Cát Hải, cấp ủy và chính quyền rất coi trọng vai trò của
người dân trong công tác tự quản. kiến đng gp hay của nhân dân được
chính quyền đa phương tham khảo trong việc quy hoạch, trin khai các
hoạt động kinh tế - x hội ni chung, du lch ni riêng. Tuy nhiên, sự tham
gia đng gp của người dân mới chỉ dừng lại một bộ phận nhỏ dân cư
sinh sống trên đa bàn th trấn Cát Bà, nơi c hoạt động du lch diễn ra
mạnh mẽ. Nhân dân các x và th trấn nơi c ít hoc không c hoạt động
du lch thì nhân dân đa phương chưa thực sự quan tâm tới sự phát trin của
du lch. Khái niệm du lch với họ chỉ dừng lại những quan niệm rất nhỏ
hẹp, c phần hơi đnh kiến với khách du lch, đc biệt là khách quốc tế.
Ngay tại x Xuân Đám, Hiền Hào, Việt Hải, dù huyện đ thí đim trin
khai loại hình du lch cộng đng đưa du khách đến tham quan, trải nghiệm
cuộc sống của người dân đa phương nhưng chưa nhận được sự phản hi,
sự tham gia tích cực của toàn th cộng đng. Huyện t chức các hoạt động
tập huấn, nâng cao nhận thức về di sản văn ha và du lch, kỹ năng phục vụ
du lch cho nhân dân, bước đầu lựa chọn một số hộ gia đình đủ điều kiện đ
làm dch vụ lưu tr nhưng chủ yếu đối tượng tham gia là người thuộc lứa
tui trung niên, người về hưu. Đội ngũ tham gia làm du lch thiếu về số
66
lượng, yếu về kỹ năng; ngun lợi kinh tế trực tiếp thu về cho nhân dân
không nhiều và không liên tục; ngun tài nguyên khai thác du lch nhân
văn và tự nhiên nghèo nàn, không phong ph; cơ s vật chất còn chưa bảo
đảm…và quan trọng nhất thái độ thờ ơ, không nhiệt tình của người dân khi
làm du lch là những yếu tố dẫn đến c rất ít khách du lch lựa chọn tham
gia tour. Đây chính là một yếu đim của du lch huyện đảo Cát Hải trong
quá trình tìm kiếm những sản phẩm du lch di sản văn ha mới, hấp dẫn,
nhằm xa đi tính du lch thời vụ…
2.4.2. Quản lý, phát huy giá trị văn hóa biển trong phát triển du lịch
Huyện Cát Hải là một trong những đa phương c v trí chiến lược
quan trọng về quốc phòng, an ninh của thành phố Hải Phòng và khu vực
phía Đông Bắc T quốc. Cùng với nhp độ phát trin của đất nước, ngành
kinh tế du lch huyện đảo dần dần xác lập v trí quan trọng trong chuyn
đi cơ cấu kinh tế của huyện. Phát trin kinh tế gắn liền với bảo đảm an
ninh trật tự, nhất là an ninh vùng bin đảo, xây dựng thế trận an ninh nhân
dân vững mạnh, giữ vững an ninh chính tr, trật tự, an toàn x hội, tạo môi
trường thuận lợi cho phát trin kinh tế, x hội là quan đim xuyên suốt
trong lnh đạo, chỉ đạo của Huyện ủy, y ban nhân dân huyện Cát Hải. Từ
đ, các cấp ủy đ c sự quan tâm, lnh đạo, chỉ đạo cht chẽ nhiệm vụ quốc
phòng, an ninh, nhất là công tác xây dựng các mô hình tự quản về an ninh
trật tự tại các x ven bin.
Tại huyện Cát Hải, mô hình “Khu dân cư x, phường ven bin, hải
đảo an toàn, lành mạnh” do Ban Thường trực y ban Mt trận T quốc
Việt Nam thành phố Hải Phòng và Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng thành
phố khi xướng đ được huyện trin khai thành công.
Từ phong trào này đ xuất hiện nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo
trong công tác bảo vệ an ninh trật tự, nhất là các mô hình tự quản ra đời đ
67
làm tăng thêm tình đoàn kết gip đỡ lẫn nhau trong cuộc sống và tham gia
xây dựng Đảng, chính quyền, Mt trận t quốc, các đoàn th xây dựng thế
trận biên phòng toàn dân vững mạnh.
Từ năm 2010 - 2017, trên đa bàn huyện Cát Hải đ c 14 t đò, t tàu
thuyền đoàn kết giữ gìn an ninh trật tự với 332 phương tiện tham gia; 73
mô hình tự quản “Cụm gia đình an toàn lành mạnh” tại 12 x, th trấn; duy
trì 53 cụm dân cư an toàn, 22 khu dân cư an toàn và cụm bè an toàn. Các
mô hình này ra đời đ gắn kết các chủ phương tiện thủy, các hộ gia đình,
khu dân cư thành khối đại đoàn kết tham gia giữ gìn an ninh trật tự, an toàn
x hội, gip nhau phát trin kinh tế, phát trin đời sống văn ha khu dân
cư gp phần xây dựng phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống
văn ha” cơ s. Qua phong trào này, ý thức mỗi người dân được nâng lên
rõ rệt, nhất là việc chấp hành chính sách pháp luật của nhà nước, quy đnh
của đa phương, tham gia giữ gìn an ninh chính tr, an toàn x hội khu vực
biên giới bin.
Từ năm 2010, Đn Biên phòng Cát Bà đ phối hợp với y ban Mt
trận t quốc huyện thành lập 2 t đò đoàn kết bảo đảm an ninh trật tự tại
vnh Cát Bà. Sau khi tng kết mô hình, đến năm 2014 tiếp tục thành lập 2
t đò đoàn kết đảm bảo an ninh trật tự tại vnh Bến Bèo. Từ khi thành lập
đến nay, 100% các thành viên trong t đ ký cam kết thực hiện các tiêu
chuẩn về an toàn kỹ thuật, trang b đầy đủ các phương tiện cứu sinh, yêu
cầu khách đi đò mc áo phao, không ch quá số người quy đnh khi tham
gia ch khách trên vnh. Đối với chủ phương tiện, người điều khin phương
tiện đ được đn biên phòng m lớp đào tạo nghề cấp chứng chỉ chuyên
môn. Ngoài ra, các thành viên của t đò đ cung cấp hàng trăm tin báo thiết
thực, gip cho lực lượng biên phòng triệt xa nhiều tụ đim tệ nạn x hội.
68
Các thành viên trong t đò cũng đ tham gia các đợt ra quân vớt rác trên
vnh, thu gom hàng tấn rác thải gp phần làm sạch môi trường bin.
Bên cạnh các mô hình tự quản về an ninh trật tự y ban Mt trận t
quốc huyện và 2 Đn Biên phòng còn duy trì mô hình quân dân y kết hợp
tại x Xuân Đám, Việt Hải, t chức tốt chương trình chăm sc sức khỏe
cộng đng. Mô hình “Khu dân cư đoàn kết bảo vệ môi trường xanh - sạch
- đẹp” cũng được duy trì c hiệu quả tại 12 x, th trấn, vào ngày 15 hàng
tháng cộng đng dân cư các đa phương t chức tng vệ sinh môi trường
đường làng, ngõ xm gp phần xây dựng thương hiệu du lch Cát Bà xanh.
Mt trận T quốc Việt Nam huyện còn phối hợp với các ngành thành
viên của Mt trận xây dựng mô hình mới như: “Cụm gia đình tương đng”,
“Cụm gia đình mừng Đảng mừng xuân”, mô hình “Ứng ph với biến đi
khí hậu và nước bin dâng tại cộng đng dân cư ven bin hải đảo”, “Câu
lạc bộ phụ nữ xây dựng tuyến đường văn minh, an toàn”, “Dch vụ gia
đình”; Mô hình “Ngõ phố tự quản”, “T hợp tác kinh tế”, “Nông dân với
pháp luật” của Hội Nông dân; Phong trào “Xây dựng cơ quan, đơn v đạt
chuẩn văn hoá”; phong trào “Cựu chiến binh hiến kế, gp công xây dựng
nông thôn mới” của Hội Cựu chiến binh huyện và nhiều mô hình tự quản
hoạt động nề nếp, gp phần xây dựng đời sống văn ha vùng bin đảo Cát Hải.
Mô hình “Khu dân cư x, phường ven bin, hải đảo an toàn, lành
mạnh” huyện Cát Hải đ thực sự đi vào thực tiễn cuộc sống, từ đ tạo nên
sức mạnh tng hợp quân dân, thế trận Biên phòng toàn dân ngày càng vững
chắc. Trong những năm qua nhờ sự chung tay vào cuộc của quần chng
nhân dân, phối hợp cht chẽ với các lực lượng vũ trang, nhất là lực lượng
Biên phòng tham gia bảo vệ an ninh chính tr, trật tự an toàn tại huyện đảo
và khu vực biên giới bin. Đến nay, tình hình an ninh chính tr, trật tự an
toàn x hội tại Cát Hải luôn được giữ vững, qua đ thc đẩy các nhiệm vụ
kinh tế, x hội ngày càng phát trin.
69
2.4.3. Trực tiếp phát triển du lịch phục vụ cộng đồng
Cộng đng là một phần không th thiếu của di sản văn ha, trong
nhiều trường hợp cộng đng chính là linh hn, là tâm đim của di sản.
Chính vì vậy phát trin du lch di sản không th tách rời phát trin cộng
đng khu vực di sản và lợi ích c được từ du lch di sản phải được chia sẻ
với cộng đng. Trong trường hợp này, cộng đng sẽ là nhân tố tích cực gp
phần bảo tn và phát huy các giá tr di sản trên quê hương của họ.
Bên cạnh ý nghĩa trên, phát trin du lch di sản văn hoá gắn với cộng
đng sẽ còn khai thác được những giá tr văn hoá bản đa gp phần làm đa
dạng và phong ph hơn sản phẩm du lch là đim đến lý tưng của du
khách, tăng tính hấp dẫn và hiệu quả kinh doanh du lch.
* Du lch sinh thái, du lch cộng đng
Du lch sinh thái, cộng đng Cát Bà đang dần khng đnh thương
hiệu của mình, thu ht rất đông du khách, nhất là khách quốc tế khám phá,
chinh phục thiên nhiên hoang sơ, kỳ th của ni rừng, bin xanh cát trắng,
nắng vàng, du thuyền ngắm các hòn đảo muôn hình, muôn vẻ san sát trên
vnh cả bốn mùa. Đây là cơ hội đ thay đi cách làm du lch phụ thuộc theo
mùa cho du lch Cát Bà.
Chủ tch UBND huyện Cát Hải Phạm Quang Hin cho biết: Những
năm trước đây huyện c chủ trương phát trin du lch sinh thái cộng đng
theo hướng bền vững, tạo sản phẩm và thương hiệu du lch, đem lại lợi ích
thiết thực đối với người dân và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Ngoài việc
người dân c ngun thu trực tiếp từ dch vụ thì lợi ích từ việc phát trin cơ
s hạ tầng, tạo việc làm, và đc biệt là ý thức x hội về bảo tn thiên nhiên,
văn hoá được nâng cao là giá tr không th đong đếm.
Đến Cát Bà khám phá thiên nhiên, văn ha và tận hưng không khí
trong lành của rừng, ni, bin như: vnh Lan Hạ, Cái Bèo, đim du lch
70
cộng đng, leo ni, vượt rừng các x Việt Hải, Xuân Đám, Hiền Hào, Gia
Luận, Liên Minh… đây là s thích của nhiều du khách nhất là nước ngoài.
Tuyến du lch Vnh Lan Hạ - làng Việt Hải được khá nhiều du khách
ưa chuộng. Người dân trong x tự cung cấp các dch vụ du lch, làm hướng
dẫn viên giới thiệu các đa danh, tài nguyên thiên nhiên cũng như giá tr
văn ha cộng đng: thuê xe đạp, dch vụ lưu tr, xe ôm...Người dân đa
phương tr thành những “hướng dẫn viên” vừa dẫn đường, vừa giới thiệu
cho du khách thiên nhiên, cảnh quan, cuộc sống nơi đây ri trực tiếp phục
vụ nhu cầu ăn uống của du khách bằng những mn đc sản nơi đây.
Đc thù đa hình vườn đi xen kẽ trong các khu vực dân cư là thuận
lợi đ người dân các x đảo Cát Bà như Trân Châu, Gia Luận, Xuân
Đám… trin khai mô hình du lch cộng đng sinh thái. Nhất là từ khi hoàn
thành xây dựng tuyến đường du lch sinh thái dẫn vào khu leo ni mạo
him thôn Liên Minh, một trong những khu vực c nhiều vườn đi cây ăn
trái, thu ht đông khách đến khám phá vẻ đẹp thiên nhiên. Một số gia đình
kết hợp cung cấp dch vụ nghỉ dưỡng, khám phá vườn đi với chế biến
nhiều mn ăn đc trưng như gà Liên Minh, dưa chuột, rau xanh…phục vụ
khách du lch. Khu du lch sinh thái và nghỉ dưỡng Hiền Hào; du lch Suối
Gôi, Vườn quốc gia Cát Bà; hệ thống hang động…đang là những đa chỉ
được du khách quan tâm.
Tuy nhiên, từ đc thù riêng của khu dự trữ sinh quyn thế giới, cách
thức làm du lch cộng đng Cát Bà nhất thiết phải giữ được tiêu chí bảo
vệ môi trường sinh thái gắn với phát trin đời sống của người dân đa phương.
Nâng cao ý thức bảo tn thiên nhiên, theo ông Vũ Tiến Bảy, nguyên
Trưng phòng Văn ha Th thao và Du lch huyện Cát Hải, người c nhiều
năm làm công tác văn ha gắn với phát trin du lch cộng đng là phải biết
dựa vào dân, dân tự làm, nhà nước quản lý. Do vậy, việc người dân tự ý
thức được ngun lợi từ du lch đem lại từ việc giữ nếp sống hàng ngày, giữ
71
bản sắc văn ha và giữ chữ tín với du khách là một yếu tố quan trọng tạo
nên sự thành công của du lch cộng đng.
Chủ tch UBND huyện Cát Hải Phạm Quang Hin đánh giá: Huyện c
chủ trương ch trọng phát trin du lch cộng đng theo hướng đem lại lợi
ích thiết thực đối với người dân. Trước hết, người dân c được ngun thu
trực tiếp từ các dch vụ cung cấp cho khách và những ngun thu này đôi
khi lớn hơn rất nhiều so với sản xuất nông nghiệp thuần ty. Tiếp đến là
những lợi ích từ việc phát trin cơ s hạ tầng. Ngoài ra, còn những lợi ích
thiết thực khác như công ăn việc làm, giao lưu văn ha và đc biệt là ý thức
x hội về bảo tn văn ha, bảo tn tài nguyên thiên nhiên, cảnh quan môi
trường được nâng cao.
Đ công tác bảo tn, khai thác, phát huy và quản lý giá tr văn ha
bin phục vụ phát trin du lch tại huyện đảo Cát Hải đạt được kết quả tốt
cần c sự thống nhất, chung tay thực hiện của cấp ủy đảng, chính quyền
huyện Cát Hải cũng như các cơ quan, t chức liên quan và đc biệt là sự
tham gia của cộng đng đa phương. C 02 nhm giải pháp chính được đề
xuất với mục đích:
a) Bảo tn, khai thác và phát trin giá tr của văn ha bin đ phát
trin du lch tại huyện Cát Hải theo hướng bền vững.
b) Nhm giải pháp về mt quản lý nhà nước đối với việc khai thác các
giá tr văn ha bin phục vụ phát trin du lch.
Tiu kt
Với lợi thế về tài nguyên thiên nhiên phong ph và kho tàng di sản
văn ha đc sắc, độc đáo, sức hấp dẫn của du lch bin ni chung, du lch
dựa vào di sản văn ha bin ni riêng của huyện Cát Hải là không th phủ
nhận. Điều đ được khng đnh thông qua sự gia tăng của số lượng khách
du lch; các di sản văn ha được gìn giữ, bảo tn, phát huy được những giá
72
tr bản sắc văn ha bin, bản sắc văn ha của người Việt nơi miền bin đảo
được lưu giữ từ ngàn xưa…
Tuy nhiên, huyện Cát Hải cần ch ý giảm thiu những bất cập, hạn
chế về ngun nhân lực, khai thác thêm nhiều sản phẩm du lch hấp dẫn hơn,
khuyến khích người dân tham gia sâu rộng hơn vào hoạt động du lch. Ch
trọng hơn nữa công tác quản lý, khai thác, bảo vệ ngun tài nguyên thiên
nhiên, các di sản văn ha vật th, phi vật th phải được đt lên hàng
đầu…đ du lch gắn với di sản văn ha bin của huyện đảo thực sự phát
trin, đạt tầm cao mới, tương xứng với ngun tài nguyên thiên nhiên ban
tng cho đảo ngọc Cát Bà, đc biệt ch ý đến bảo vệ môi trường xanh,
sạch, đẹp, hướng tới môi trường du lch xanh, thân thiện, hài hòa giữa thiên
nhiên, trời đất và con người. Đ làm được những vấn đề trên các cấp chính
quyền và nhân dân huyện đảo và du khách cần c ý thức chung tay bảo vệ
môi trường thiên nhiên, môi trường văn ha bằng những giải pháp thiết
thực nhất nâng cao giá tr văn ha bin gắn với sự phát trin về du lch theo
hướng hiện đại vẫn không mất đi nét đẹp văn ha truyền thống.
73
Chương 3
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ
VÀ PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA BIỂN VỚI PHÁT TRIỂN
DU LỊCH Ở HUYỆN ĐẢO CÁT HẢI
3.1. Đánh giá công tác quản lý văn hóa bin gắn với sự phát trin du lịch
3.1.1. Thành tựu phát triển du lịch dựa vào văn hóa biển ở huyện Cát Hải
3.1.1.1. Một số thành tựu về du lịch
- Số lượng khách tham quan
Chỉ
tiêu
năm
Số lượng khách du lịch tại Cát Bà từ 2004 - 2017
Đơn vị tính: Nghìn lượt khách
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Tng
lượt
khách
328
435
500
729
760
1005
126.5
1203
1335
1324
1513
1568
1722
2160
Khách
quốc tế
118
122
171
242
250
268.2
303.5
310
320.5
340.4
341.2
352.4
385.2
477.5
Khách
nội đa
210
313
329
505
510
718.8
823
893
1014.5
983.6
11718
1215.6
1336.8
1682.5
Bảng 5 và Biu đ 1: Số lượng khách du lịch tại Cát Bà từ 2004 - 2017
Nguồn: Phòng Văn ha - Thông tin huyện Cát Hải
74
Bảng thống kê trên đ th hiện rất rõ số lượt khách du lch lựa chọn
đảo Cát Bà, huyện Cát Hải làm nơi nghỉ dưỡng. Nhìn chung, số lượt khách
nội đa và quốc tế đều th hiện sự tăng trưng mạnh mẽ qua các năm. Đáng
ch ý, lượt khách nội đa đ tăng gấp 08 lần trong 14 năm, đạt mức 1682.5
lượt khách vào năm 2017. Trong thời gian thống kê, lượng khách quốc tế
cũng tăng nhưng giữ mức độ chậm.
Phần lớn, lượng khách du lch đến đảo Cát Bà là khách nội đa từ
những đa phương lân cận như thủ đô Hà Nội, Thái Bình, Nam Đnh, Hải
Dương, Hưng Yên…Thành phần khách du lch quốc tế đến Cát Bà rất
phong ph, chủ yếu là khách từ các nước châu Âu như Anh, Pháp,
Đức…Sau khi sân bay Cát Bi được nâng cấp, m rộng tr thành sân bay
quốc tế và c thêm nhiều đường bay mới thì huyện đảo đn tiếp thêm khá
nhiều du khách châu Á đến từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc…
Kết quả của phiếu điều tra “Tham quan du lch văn ha bin tại huyện
đảo Cát Hải, thành phố Hải Phòng” đ cho biết nhu cầu sử dụng sản phẩm
du lch văn ha bin của khách du lch tại huyện đảo Cát Hải. Trong tng
số 295 phiếu hợp lệ, c tới 64% khách du lch tham gia các hoạt động tắm
bin, nghỉ dưỡng tại huyện Cát Hải. Nền ẩm thực phong ph, hấp dẫn của
huyện Cát Hải đ thu ht 24% lượng khách trong khi đ, hoạt động tham
quan vnh và khu vực nuôi cá lng bè trên bin đ thu ht 17.7%. Xét về
các sản phẩm du lch văn ha bin phát trin dựa vào tài nguyên nhân văn,
việc tham quan các di chỉ khảo c học, các di tích lch sử văn ha, lễ hội
ngư nghiệp hay hoạt động trải nghiệm văn ha, đời sống của ngư dân đ
thu ht một lượng khách không nhỏ, tương đương 14.7%.