Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Tác động của sắp xếp cuộc sống đến sức khỏe và tình trạng làm việc của người cao tuổi Việt Nam
4,440
917
153
22
Li, Zhang và Liang (2009) gi
khích s
23
Vic sng chung vi con không pht li cho sc khe
ca NCT mà bt li hay không còn tùy thuc vào tình trng hôn nhân ci
vi nhng NCT hin ti không có v/chng thì vic sng chung vi con cái gp bt
li v sc khe trên c hai ch i các loi hình SXCS
c li, trong s nh/chng thì sng chung vi con
cái
li có sc khe t(Wang và cng s, 2013).
Các nguyên nhân dn vic sng chung vng bt li
cho sc khe c d n chuyn giao ngun lc gia các
th hng hp này thì phn ln s chuyn giao ngun lc là t
b
m ln tu n b m già, gánh nng ca sng chung
này
không khuy c kh kéo dài cuc sng ca h
(Meliyanni Johar, 2011)u SXCS này có th là gánh nng cho b m già
và dn ng tiêu cn sc khe ca, khi sng chung,
NCT quá ph thu y nhanh và làm
trm tr v sc khe ca tui già (Li, Zhang và Liang, 2009).
Ngoài ra, nhi nhanh chóng trong xã hi dn m rng khong cách
giá tr gia các th hc sng chung gia b mng
thành
có th gây ra nhng bng, nht v giá tr ng và dn mâu
thu làm cho sc khe ca NCT x
Nhận xét
T vic tng quan các nghiên cu trên, có th rút ra mt s kt qu quan
tr
- Sp xp cuc sng ca NCT là mt trong nhng nhân t quan trng quyt
24
n sc khe ca NCT. Có nhiu bng chng, k c c phát trin và
n, cho thy s SXCS có th n sc khe tui
già
c khe t
ng hàng ngày (ADLs), tình trng trm cm, s suy gim nhn
thc, tình hình bnh t vong.
-u cho rng sng trong m h
s góp phng sc khe th cht và tâm thn vì nhng li ích vt cht
và
phi vt cht mang l tr chuyn giao trong ni b quan
tâm
n sc khe, li sng lành mnh, s trong các hong hàng ngày, cm
giác t hào, nhng h tr v mt cm xúc, tình c
- NCT sng mng có tình trng sc kh
trm ci cuc s
- Mt s các nghiên cu li cho kt qu c li là sng chung không giúp
ci thin sc khe cho NCT mà còn làm cho sc khe NCT x chia s
ngun lc t b m c sng chung làm cho NCT quá
ph thui khác dn s suy gim mt s ch
ng cách th h dn nht v giá tr
nguyên nhân làm cho vic sng chung gia b m và con dn s suy gim sc
khe NCT.
Rõ ràng các nghiên cu trên cung cp nhng bng chng nht v
ng ca các hình thn sc khe th cht và tâm thn ca NCT. Do
u rng nhng NCT sng mt mình có gp nhng bt li
v sc khe hoc liu vi t cho sc khe hay không? Do
thiu s nht quán trong các bng chng thc nghim nên v này cn phi tip
tc nghiên cu thêm nhic vi nhiu bi cnh khác nhau.
V u, thì phn ln các nghiên c u s dng mô
hình hi quy probit hong cn sc khe và
tình trng làm vic ca NCT. Tuy nhiên, hn ch ca các nghiên cu trên là trong
25
các mô hình qua s khác bit khá ph bin i cao tui : gii
tính,
khu vc sinh sng).
1.3. Các nghiên cu vng làm vic ca NCT
Croda và Gonzalez (2005)
Nghiên cu ca Gawa (2000) xem xét cu trúc ca h
th n hành vi làm vic ci cao tui nam Nht Bn. Da vào d liu
kho sát vi mô v tình trng làm vic c
hình probit, nghiên cu ch ra rng, c n
hành
vi vic làm c-1993, nhi
trong
u h n s tham gia vào lng ca nam
gii cao tui, c thng cùng vi v hoc sng
cùng
vi v và con cái ph
thu
vi.
Croda và Gonzalez (2005) nghiên cm gii tính, tun
tình trng làm vic ca NCT c chia làm hai
lo
NCT sng cùng con và không sng cùng con. Kt qu cho thi con
có n m tham gia vào các ho ng
NCT sng cùng vi không sng cùng
con. Lý do h làm vic s tr cho con cái.
26
S dng d liu t bn cuu tra t n 1999 và mô hình hi
c, Raymo và cng s (2018) xem xét ma s tham gia
vào l ng gia nam và n Nht Bn tui 6085 tui và SXCS,
tình trng kinh tc phân ra làm hai long chung v
lng chung v lt qu cho th
ng cùng vt hôn có xác sut làm vic cao gp hai ln
so
vi nh c li v cao tui sng chung
vi ch t hôn ho
c tu
này
là hoàn toàn phù h t Bi có vai trò ch
yu
c dù, có nhng kt lun v ng cn tình trng
làm
vic cu ci hình SXCS mt
ng.
Paul và Verma (2016) nghiên cng cn tình trng làm vic,
bnh tt ca NCT sng vi
v/chng; sng v ng và con; sng v
ng mt mình, sng vi thân, sng vi không có
quan h h hàng). Tình trng làm vic chia làm ba loi: i) không làm vic;
ii)
làm vic tr dng mô hình hi
c và d liu tra quc gia v 004 vi 7.853 NCT
. Kt qu phân tích cho thy mt t l lc
(kho tui 75 -79 tui và 77% nhóm tui già nht) và
ch yu làm nhng công vic tr n làm nhng công
vic tr i. SXCS có ng
n tình trng làm vic cng NCT sng chung vi con
(không có v/ch c cao nht và
ch
yu là công vic tr i vi loc tr
NCT chi v/chng hoc sng vi v/ch
l
t.
27
Nghiên cu gt ca Tong, Chen và Su (2018) dng d liu t
u tra dân s H n 1986-2016 và mô hình phân l
- phân tích SXCS và s tham gia vào
lc
u cho thy có mi quan h gia SXCS
vi s ca NCT, c th: NCT sng chung vi con bt k tình
trng hôn nhân và gi
ng NCT sng v
33% so vi nhi không sng cùng vng s h tr
gia các th h vt vai trò quan tri vi phúc li tài chính ca
NCT.
Tuy nhiên, m thuc vào tình trng hôn nhân ca
con. Nhng NCT sng v c bi
ng vt qu này cho
thy, sng chung vm an sinh tài chính cho b
m
nh gi thuyt rng b m cm th m bo
kinh t cho nha tr ng NCT sng mt mình hoc ch
sng vi v/cht nhiu (2,75 ln) so vi
nhng NCT sng cùng vi con.
Nhận xét
T vic tng quan các nghiên cu trên, có th rút ra mt s kt qu quan
tr
- n làm vi
i hình SXCS.
- SXCS ca NCT là mt trong nhng nhân t quan trng quyn tình
trng làm vic c c phát tri
y s SXCS có th n tình trng làm vic ca
NCT.
- Các kt qu nghiên c mt s
nghiên cu cho rng vi v/ch
28
, Croda và Gonzalez, 2005; Paul & Verma, 2016; Raymo
và cng s, 2018ng chung v
.
Rõ ràng các nghiên cu trên cung cp nhng bng chng nht v
ng ca các hình th n tình trng làm vic ca NCT. Do thiu s
nht quán trong các bng chng thc nghim nên v này cn phi tip tc
nghiên cu thêm nhic vi nhiu bi cnh khác ng thi, qua tng
quan có th rút ra mt s gi ý trong vic la chn các bic lp trong mô
hình
hng cn tình trng làm vic ca NCT.
1.4. Khong trng nghiên cu
tng quan các công trình nghiên cu c, tác
gi nhn thy rng, trong bi cnh dân s ngày càng già hóa nhic trên
th
gii, các nhà nghiên cu, honh chính sách trên th gii rt quan tâm ti
mng
tài này. Vng cn sc khe th cht và sc khe tâm
thn ng cn tình trng làm vic là rt quan trng.
Gii quyt tc v này không ch giúp NCT sng khe, s
c nhng kinh nghim cho xã hn c
phát tric tin và honh chính sách liên quan. C th:
Khoảng trống về lý luận
c quan tâm và nghiên cu v các v kinh t-xã hi và s
t ít nghiên cu tp trung vào c sc khe th cht và tâm
thn, c
bit là tp trung c vào sc khe và tình trng làm vic
c
t cn thit nghiên c b sung thêm cho các v lý lun ca
ch
này.
Khoảng trống về thực tiễn
- Trong các nghiên cu v ng ca SXCS n sc khe ca NCT và
n tình trng làm vic ca NCT thì các kt qu nghiên
c
29
u kin Vit cn nghiên
c tr li cho câu hi này.
- V u: Trong các nghiên cc, c
ng thng kê s d bin là s dng mô hình phân
tích hi quy probit hoc logistic. Tuy nhiên, thc tin cho thy NCT c
n có mt s khác bi gii tính, khu vc sinh sng)
nên
cn có s ki nh phân tích s khác bit khe hng nghiên cu
c ng cn sc khe và tình
trng làm vic ca NCT.
- Vit Nam là qunh trn ra
rt nhanh. Nhng nghiên cu v già hóa nói chung khá nhi c nghiên
cu thc trng v SXCS, sc khe, làm ving gia các yu t này
NCT Viu nào.
Khoảng trống về chính sách
Mt trong các mc tiêu phát trin ca Vi c kh
phát huy nhng thành tu v công bng và hòa nhp xã h i phi quan
tâm c n nhng thing tu ca mt
xã
h (Ngân hàng Th gii và B K hou
: trang xxii). Do vy, rt cn mt nghiên cu v ng ca n
sc
khe và tình trng làm vic ca NCT Vi cho honh các chính
sách xã hi.
ng trng nghiên c trên, lun án tin hành xem
ng c n sc kh ch n) và tình trng
làm
vic ca NCT Ving chng thc nghim v ng này trong
bi cnh ca Vit Nam. Kt qu nghiên cng cp lun v ng
cn sc khe và tình trng làm vic ca NCT khi mà các kt qu nghiên
c thng nht.
30
KT LU
tng hp các công trình nghiên cu thc nghim ca nhiu tác gi
c công b c c ng cn sc
khe và tình trng làm vic ca NCT vi nhiu khác nhau.
Các kt qu c trình bày tóm tt qua ba ni dung chính sau:
Th nht, hình thc SXCS ca NCT các khu vc là khác nhau và các
n hình th ng t l nhng
i ln tui sng vi con ngày càng gim và sng mt mình hoc sng ch vi
v/ch
Th hai, phn ln kt qu ca các nghiên cu cho thng
n sc khe th cht và sc khe tâm thn ca NCT và ng là khác nhau tùy
theo tng kiu SXCS. Mt s nghiên cng chng cho rng NCT sng vi
con s có li nht cho sc khe th cht và tâm thn và nhi sng mt
mình
là có sc khnht. Mt vài nghiên cu li cho kt qu c li.
Th ba, các nghiên cu cho thy rng thc t phn ln NCT vn tip tc
tham gia làm vic và SXCS là mt yu t có n quynh làm
vi
nghiên cng chng cho ng v
làm vic thi NCT có hình thc s ng
nghiên cu cho kt qu c li. Rõ ràng trong các nghiên cu thc nghim v
tác
ng cn sc khe và tình trng làm vic ca NCT v nht
quán là cách SXCS nào là có li nh Vit Nam
vn còn thi
tng h u có liên
n lun án, NCS xc khong trng v lý lun và thc ti
ng nghiên cu ca lun án.
31
2
LÝ THUYT V NG CA SP XP CUC
SN SC KHE VÀ TÌNH TRNG LÀM VIC
CI CAO TUI
2.1. Nhng v chung v i cao tui và sp xp cuc si cao tui
2.1.1. Một số khái niệm liên quan
(UNFPA, 2011)
Tsuya & Martin, 1992)